Әріптердің емлесі


Slide 1

ҚАЗАҚ ӘЛІПБИІНІҢ ЕМЛЕСІ

Калауова Гулжазира Нурлыбековна

Slide 2 Slide 3

Қайсы әріптер жоқ?

Slide 4

Екі әріпті бір таңбамен беріп отырмыз

Һ

Х

Һ

Slide 5

Екі әріпті бір таңбамен беріп отырмыз

Й

и

I

Slide 6

Емле мазмұны қандай?

1. Әріптердің емлесі

2. Түбір сөздердің емлесі.

3. Бөлек жазылатын сөздердің емлесі

4. Бірге жазылатын сөздердің емлесі

5. Дефиспен жазылатын сөздердің емлесі

6. Бас әріптің емлесі.

7. Қысқарған сөздердің емлесі

8. Кейбір кирилл әріптері мен шеттілдік сөздердің емлесі

9. Сөздердің тасымалдануы

Slide 7

Дауысты дыбыстарды таңбалайтын әріптер (9) : a, á, е, і, о, о́, u, ú, у.

Дауыссыз дыбыстарды таңбалайтын әріптер (23) :

b, d, f, g, ǵ, h, ι, j, k, l, m, n, ń, р, q, r, s, t, v, ý, z, sh, ch.

Slide 8

ı, ý әріптерінің емлесі

Дауыссыз дыбыс

төл сөздерде:

aı, úı, oıshyl,

sáýkele,

demeýshi,

qaýyn

Дауысты дыбыс

шеттілдік сөздерде:

ınstıtýt,

kıno,

fýtbol

Slide 9

Қысқарған сөздердің емлесі

Күрделі атаулар бас әріппен жазылады: AQ (Aksıonerlik qoǵam) ; AQ-nyń; TMD-ǵa.

Халықаралық атаулары өзгермейді: UNESСO, NATO.

UNESСO-nyń; NATO-ǵa.

Күрделі атаулардың құрамы: QazUÝ (Qazaq ulttyq ýnıversıteti) ; Euroodaq.

Slide 10

Кирилл әріптері мен шеттілдік сөздердің емлесі

ё әрпі о́ әрпімен таңбаланады: aktór (-diń, -ge, -ler),

amóba (-nyń, -lar),

dırıjо́r (-diń, -ge, -ler)

Slide 11

ц әрпі және сц әріп тіркесі s әрпі арқылы жазылады:

sırk, sıfr, sırkýl;

medısına, abzas, konstıtýsıa, seh;

senarı, abses, plebısıt.

Е с к е р т у. Қатар келген ц әрпі ts тіркесі арқылы таңбаланады: pıtsa, Nıtsa.

Slide 12

-тч дыбыстар тіркесімен аяқталатын сөздердегі т әрпі түсіріліп жазылады:

skoch, skech, mach.

щ әрпі төл сөздерде shsh әріп тіркесімен, ал шеттілдік сөздерде sһ әрпімен таңбаланады: ashshy - ащы, tushshy-тұщы, keshshe- кеще;

Кірме сөздерде:

ýchılıshe, praporshık.

Slide 13

э әрпі е әрпімен жазылады:

element, elevator, epopeıa,

poetıka, koefısent.

Е с к е р т у. - оэ аяқталатын сөзде

э әрпінің орнына ı жазылады:

aloı -алоэ, kanoı-каное.

Slide 14

ю әрпі ıý әріп тіркесімен:

aıý, oıý; Iýpiter, Iýrmala; kaıýta,

ал дауыссыз дыбыс пен (ь) кейін

ú әрпімен таңбаланады:

parashút, absalút, glúkoza,

búdjet, sújet, kompúter.

Е с к е р т у. и (ı) әрпінен кейін тұрған ю орнына ý, жазылады: qıý, kıý, dıý.

Slide 15

я әрпі ıa әріп тіркесі арқылы:

ıaǵnı, qoıan; Iаlta; soıa, ıdеıa;

ал дауыссыз дыбыстан кейін а́ арқылы:

akýmýlа́tor, mýláj, zarа́d, kalkýlа́tor

Е с к е р т у. и (ı) әрпінен кейін тұрған я-ның орнына а жазылады:

qıar, sıa, Túrkıa, jarıa.

Slide 16

Жіңішкелік белгісі (ь) бар буынға жіңішке дауыстылардың әрпі жазылады:

parо́l, asfált, púlt, kоról, gólf, álbom

Е с к е р т у. Мына сөздерде жіңішкелік белгісі ескерілмейді: bron, monastyr

Жіңішкелік белгісімен (ь) келген буын құрамында e, ı әріптері бар сөздерде жіңішкелік белгісі ескерілмейді: akvarel, stil, lager, fılm

Е с к е р т у. Ономастикалық атаулар мен мағынасына нұқсан келетін сөздерде жіңішкелік белгісінің (ь) орнына ı әрпі жазылады:

Pıer; pıesa.

Slide 17

дж әріп тіркесі бар сөздерде д әрпі түсіріліп:

menejer, jınsy, jentіlmen.

Е с к е р т у. -дж әріп тіркесінің арасынан буын жігі өтетін және сөз мағынасы өзгеретін жағдайда d әрпі сақталып жазылады:

búdjet, lodjy.

Slide 18

Сөз соңындағы қайталанған қосар әріптің біреуі түсіріледі: klas, hol, gram, berıl. Сөз ортасындағы қайталама сс, мм, лл, тт, фф, нн, бб, рр, пп, гг, дд, кк, уу дыбыстарын білдіретін әріптердің бірі түсіріліп жазылады:

patıson, komısar, resor, profesor, prosesor Е с к е р т у. Сөз мағынасы өзгеретін жағдайда сс, мм, лл, тт, нн, бб, рр, пп, дд, кк әріптері сақталып жазылады: esse, massa -ий-мен аяқталған сөздердің соңында бір ғана ı әрпі жазылады: kalı, alúmını, natrı, kafeterı

Slide 19

Сөз аяғындағы -cт, -сть, -зд әріп тіркесінің соңғылары түсіріліп жазылады, қосымшалар үндестік заңына сәйкес жалғанады:


Ұқсас жұмыстар
ОРФОГРАФИЯ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЖҮРГІЗУ
Орфографияны оқыту әдістемесі. Орфография жұмыстарының түрлері және оларды жүргізу
Бей үндес буынды кірме сөздерге қосымша жалғаудың орфографиялану
Орфография жұмыстарының түрлері және оларды жүргізу тәсілдері
Қазіргі қолданыстағы жаңа қазақ жазуының ңұсқаларына тоқталу
Қостілде сөйлейтін балалардың ауызша және жазбаша сөйлеу тілі ерекшеліктері
Тізбектелген сабақтар топтамасының орта мерзімдік жоспары
Ахмет Байтұрсынұлының өмірбаяны
Жазу дәптері бойынша жұмыс
Сауат ашу барысында жазуға қойылатын талаптар
Пәндер



Реферат Курстық жұмыс Диплом Материал Диссертация Практика Презентация Сабақ жоспары Мақал-мәтелдер 1‑10 бет 11‑20 бет 21‑30 бет 31‑60 бет 61+ бет Негізгі Бет саны Қосымша Іздеу Ештеңе табылмады :( Соңғы қаралған жұмыстар Қаралған жұмыстар табылмады Тапсырыс Антиплагиат Қаралған жұмыстар kz