ҚЫЗЫЛ ФОСФОР

Фосфор өндірісі

Орындаған: БЗХТ-31 студенті Сағынтаева А. Д. Қабылдаған: х. ғ. к., доцент Рахимжанова Н. Ж.

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Академик Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

Химия факультеті

Химиялық технология және мұнайхимия кафедрасы

Кіріспе

Табиғатта таралуы

Физикалық қасиеттері

Химиялық қасиеттері

Алынуы

Қолданылуы

Пайдаланылған әдебиеттер

Жоспар

ФОСФОР -ЖАРЫҚ ШЫҒАРҒЫШ ЭЛЕМЕНТ

“ФОСФОР - тіршілік пен ақыл - ой элементі” А. Е. Ферсман

Кіріспе

Элементтің сипаттамасы

Фосфор

Периодтық жүйедегі орны

3 период

V топ

Негізгі топ

топшасы (А)

Атом құрылысы

+15 ) 2) 8) 5

Тотығу дәрежесі

+3, +5, -3

Табиғатта таралуы

Адам ағзасында

Жер қыртысында

Фосфолипидтер;

Ферменттер

Кальций фосфаты Эфирлер

Ортофосфор қышқылы

Тіс пен сүйекте

Апатит

Фосфорит

Бирюза

Таралуы

Жер бетінде

Фосфат- Ca3(PO4) 2

Апатит- Ca3(PO4) 2 *CaF2

Адам организмінде

Сүйекте -600г

Жүйкеде-5г

Жануарларда

Сүт, ми

Өсімдіктерде

Дәнінде

Алынуы

Фосфатқа құм мен

кокс қосып қыздыру

Ca3(PO4) 2+C+SiO2=

P4 +CaSiO3 + CO2

Аллотропиялық түрөзгерістері

АҚ

ҚЫЗЫЛ

ҚАРА

Физикалық қасиеттері

АҚ ФОСФОР

P4 молекуласы тетраэдр пішінді. Оңай балқиды t(б) =44, 1оС, t(қайн) =275оС, жұмсақ, түссіз аморфты зат. Тек күкірткөміртекте ғана ериді. Улы, ауада тез тұтанады, қаранғыда жарық шығарады. Су астында сақтайды.

Ақ фосфор - фосфордың тұрақсыз түрі.

ҚЫЗЫЛ ФОСФОР

Қызыл фосфордың бірнеше түрі белгілі. Олардың құрылымы дұрыс дәлелденбеген. Кристал торлары полимерлі атомдық заттар. Балқу температурасы

585-600оС, түсі қара қоңырдан қызыл болады. Улы емес.

Сірінке басын қорап сыртына үйкелеу

кезінде сірінке тұтанады:

Қалыпты жағдайда қызыл фосфор тұрақты.

6P + 5KClO3 = 5KCl+ 3P2O5

Қара фосфор

Қара фосфор өте сирек кездеседі. Қара фосфордың кристалдық торы атомдық. Графитке ұқсас, жартылай өткізгіш болып табылады. Улы емес.

Венн диаграммасы

Ақ фосфор

Ортақ қасиет

Қызыл фосфор

Ақ түсті,

кристалл.

Қараңғыда

жарқырайды,

өте улы т. б.

Аморфты,

Кристалды емес.

Қараңғыда

жарқырамайды,

улы емес т. б.

Суда

ерімейді

Химиялық қасиеттері

Химиялық қасиеті

тотықтырғыш

тотықсыздандырғыш

PH3

Ca3P2

Zn3P2

+Н2

+Са

+Zn

+О2

+СІ2

+KClO3

P2O5

PCl3

PCl5

P2O5 +KCl

Фосфордың қосылыстары

Р2O5

HPO3

Метафосфор қыш

H4P2O7

Пирофосфор

қыш

Фосфаттар

Ca3(PO4) 2

Гидрофосфаттар

CaНPO4

Дигидрофосфаттар

Ca(Н2PO4) 2

Алынуы

Ca3 (PO4) 2 + 5C + 3SiO2 = 3CaSiO3 + 2P + 5CO↑

Ауа қатысынсыз

Қызыл

аморфты

Ақ

Қызыл

кристалл

Қара

Табиғи фосфатты электрпеште кремний оксиді мен көмірді қосып, ауасыз қыздырады:

Ca3(PO4) 2+C+SiO2=P4 +CaSiO3 + CO2

Қолданылуы

Тынайтқыш

Улы химикаттар

Сірінке өндірісі

Жартылай өткізгіштер

Жуғыш заттар

Судың кермектігін жою

Таттанудан қорғау

Түтін эффектін жасау

Бояу өндірісі

Пайдаланылған әдебиеттер

Химия: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық. Өңделген, толықтырылған 2-бас. / Н. Нұрахметов, К. Сарманова, К. Жексембина, т. б. - Алматы: "Мектеп" баспасы, 2009. - 208 бет: суретті. ISBN 9965-36-702-7

Химия 9-сынып. Алматы. Мектеп баспасы. 2005 ж.

Биология: Жалпы білім беретін мектептің 9 сыныбына арналған оқулық, 2 басылымы, өңделген - Алматы: Атамұра, 2009. - 304 б. ISBN 9965-34-927-4

http://old. el. kz/blogs/entry/%D0%A4%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%BE%D1%80-%D3%A9%D0%BD%D0%B4%D1%96%D1%80%D1%96%D1%81%D1%96

http://bigox. kz/fosfor-tynajtkyshtary/