КӨПАТОМДЫ СПИРТТЕР

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ
МИНИСТРЛІГІ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ

« ХИМИЯЛЫҚ ПӘНДЕР » КАФЕДРАСЫ

ПРЕЗЕНТАЦИЯ
ТАҚЫРЫБЫ: АМИНСПИРТТЕР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ
БИОЛОГИЯЛЫҚ РӨЛІ. КӨПАТОМДЫ СПИРТТЕР. ХИМИЯЛЫҚ
ҚАСИЕТТЕРІ.

Орындаған: Аймахан Н.
Тобы : В-ФКБ-02-17
Қабылдаған: Бухарбаева А.

Шымкент 2018 ж
Жоспар
І. Кіріспе
1.Аминспирттер туралы жалпы
түсінік
ІІ. Негізгі бөлім
2.Аминспирттердің номенклатурасы
3.Алыну тәсілдірі
4.Биологиялық маңызы және
қолданылуы
5.Көпатомды спирттердің
қолданылуы.
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер
Аминспирттер деп, аминтобы (N-
алкил немесе N, N-
диалкиламинтобы) және спирттік
гидроксилі бар, көмірсутектердің
туындыларын айтады.
Амин тобы мен спирттік гидроксил
көміртектің әртүрлі атомдарында
орналасқан, аминспирттер
тұрақты болып келеді.
Аминспирттердің атаулары үшін орынбасарлық
атауларды бәрінен жиірек қолданады, бұған орай
оларды, орынбасар ретінде аминтобы болатын,
спирттердің туындысы сияқты атайды.
Аминтоптарының орналасқан жағдайын (орнын)
цифрмен немесе грек алфавитінің әріпімен нұсқайды:

CH2-CH2-OH CH3-CH-CH2-OH
| |
NH2 NH2
2-аминэтанол; 2-аминпропанол-1;
β -аминэтилді спирт β-аминпропилді спирт
Егер аминспирттің молекуласы өзінің құрамында,
азот атомы арқылы байланысатын екі не үш
гидроксиалкилді тобы болатын болса, онда негіз
ретінде аминнің атауы алынады:

H
|
HO- CH2- CH2-N-CH2- CH2-OH
Ди(β-оксиэтил) амин;
Ди(2-гидроксиэтил) амин
CH2- CH2-OH
|
HO-CH2- CH2-N- CH2- CH2-OH
Три (β-оксиэтил) амин;
Три (2-гидроксиэтил) амин
Аминспирттердің изомериясы да сол
себеп салдарынан туындайды, ол сол
көмірсутектердің екі
орынбасқандарындағыдай.
Аминспирттер ассоцияцияланған
қосылыс түрінде болады, ондағы
молекулааралық сутектік байланыстар
амин топтарымен және спирттік
гидроксилдердің қатынасуымен пайда
болады:
···NH2-CH2-CH2-OH···NH2-CH2-CH2-OH···
Алыну әдістері
Амиактың немесе аминдердің α-
окситтерге қосылуы.
Спирттерді алудың бірден бір кең
таралған әдістерінің біреуі α-
окситті (тотықты) циклдің-
сақинаның аммиак не амин
арқылы ашылу реакциясы болады.
Аминспирттердің тотықсыздануы. Нитроспирттерді
тотықсыздандырған кезде аминспирттер түзіледі:
3H
CH2 - CH – CH2OH CH3 – CH – CH2OH+2H2O

| |
NO2 N(CH3)2
Галогенді спирттердің аммиакпен не аминдермен
әрекеттесуі:
CH2 – CH2OH+(CH3)2NH CH2 – CH2 – OH + HCI

| |
CI N(CH3)2
2-хлорэтанол диметиламин 2-N,N-диметиламинэтанол
Химиялық қасиеттері
Аминспирттер спирттермен аминдердің
қасиетін көрсететін, бифункционалды
қосылыстарға жатады.
Аминспирттер негіз ретінде минералды
қышқылдармен тұз түзеді:

HO – CH2 – CH2 – NH2+HCI= HO – CH2 – CH2 –
NH3CI

2-аминэтанол 2-гидроксиламмоний
хлориді
Электронакцепторлық қасиет
көрсететін, гидроксилді
топтардың болуы,
аминспирттердің негізділігін
біршама төмендетеді. Бұл әсер
спирттік гидроксилмен және
аминтобының арасындағы
метилендік топтар санының
өсуімен әлсірейді.
Көршілес көміртек атомдарында
амин тобы мен спирттік гидроксилі
болатын аминспирттер, күкірт
қышқылымен қыздырған кезде
судың молекуласын бөліп,
гетероциклдік құрылым түзеді.
Нуклеофильдік қасиеті болатын
аминспирттер, эпоксилермен
әрекеттесіп сәйкесті ди-және
үшорынбасқан туындылар түзеді.
Жеке өкілдері
Коламин (2-аминоэтанол) H2N-CH2-
CH2-OH-тұтқыр, ылғал тартқыш,
1710С температурада қайнайтын,
суда жақсы еритін сұйықтық. Оның
сулы ерітіндісі күшті сілтілік
реакцияны байқатады. Коламин
күрделі липидтердің құрамына
енеді, фосфаридтер ыдыраған кезде
түзіледі.
Холин [2-(гидроксиэтил)
-триметиламмоний хлориді]
[HO-CH2-CH2-N(СН3)3]ОН¯-түссіз, 1800С
температурада балқитын кристалдық
зат. Ол жануарлар тінінде, өсімдікте,
микроорганизмде болады.
Синтетикалық холинді судың
қатысында оксиранға үшметил аминмен
әсер ету арқылы алуға болады
Холин адамдар мен жануарлардың өмір тіршілігі
үшін қажет. Холиннің кемшілігі бауырды майлы
ете отырып, оны циррозға душар етуі мүмкін. Ол
В тобындағы витаминдерге жатады, белок пен
көмірсулардың метаболизмінде және майларды
тасмалдауға қатынасады. Холин етте, балықта,
жұмыртқаның сары уызында және т.б. кездеседі.
Холин шіру процесінде немесе бариттік сумен
қайнатқанда сусыздануға душар болып, нейринді
түзеді
Нейрин улы заттарға жатады.
Организмдегі аминспирттері,
пирокатехин/1,2дигидроксибензол,
катехол/ қалдығында құрылымдық
бөлік ретінде кездесіп маңызды рөл
атқарады. Оларды катехоламиндер
деген жалпы атаумен атайды.
Катехолиндер – биогенді аминдердің
өкілі, яғни организмде метаболизм
процесі нәтижесінде түзілетін аминдер.
Алмастыруға болмайтын α-
аминқышқылының фенилаланинін
негізге ала отырып, катехоламиндерді
мүдделі биосинтездеу жолы келесі
жүйеде келтірілген. Олардың
арасындағы дофамин, норадреналин
және адреналин сияқты
катехоламиннің мәні ерекше.
Адреналин бүйрек безіндегі ми қабатының
гормоны, ал норадреналин мен дофамин, оның
алдыңғылары. Дофамин, норадреналин және
адреналин ацетилхолин сияқты
нейромедиатор рөлін атқарады.
Адреналин жүрек жұмысын реттеуге,
көмірсулардың алмасуына қатынасады. Ол әр
түрлі физиологиялық үрку-қорқу, шошыну
кезінде қанға бөлінеді/ қорқу гормоны/.
Адреналиннің белсенділігі хиралды
орталықтан пошым-
түрімен/конфигурациясымен/байланысты және
ол рецептордың әрекеттесуімен анықталады.
Катехоламиндер 1,2-
дигидрокибензол сияқты темір
хлоридінің ерітіндісімен әрекеттесіп,
жасыл түске боялады, ал оған
аммиак ерітіндісін қосқанда, ол
ашық қызыл түске боялады. Бұл осы
қосылыстар үшін сапалық реакция
бола алады.
Катехоламиндердегі құрылымы жағынан
дәрі ретінде қолданылып жүрген кейбір
табиғи және синтетикалық препарат
мезатон, мысал. Бұл екі затта
гидрохлорид түрінде қолданылады.
Көпатомды спирттер.Көп
атомды спирттер көмірсутектердің
құрамында бірнеше гидроксил тобы
бар туындылары. Көпатомды
спирттерге этиленгликоль С2Н44(ОН
)2, глицерин С3Н5(ОН)3, ксилит
С5Н7(ОН)5, сорбит С6Н8(ОН)6, т.б.
жатады. Екі гидроксил тобы бар
спирттерді гликолъдер немесе
алкандиолдар деп атайды. Жалпы
формуласы: СnН2n(ОН)2.
Көпатомды спирттердің құрамында екі
және одан да көп гидроксил топтары
болады. Маңызды өкілдері этиленгликоль
СН2ОН - СН2ОН және глицерин СН2ОН - СНОН
- СН2ОН. Олардың құрамында гидроксил
тобы болғандықтан, қасиеттері біратомды
спирттерге ұқсас. Айырмашылығы —
гидроксил тобының санына байланысты.
Этиленгликоль синтездік талшық алу үшін
және антифриз ретінде қолданылады.
Глицерин былғары өнеркәсібінде, дәрі-
дәрмек, қопарылғыш зат алуға, т.б.
қолданылады
Қолданылуы
Этиленгликоль кейбір органикалық
қосылыстарды, мысалы, лавсан полимерін
синтездеу үшін қолданылады. Оның едәуір
мөлшері антифиз – қату температурасы төмен
сұықтық жасауға пайдаланылады.

Глицирин медицинада дәрілік препараттар
жасауда қолданылады. Нитроглицириннің 1%
спирттегі ерітіндісі қан тамырларын кеңіту үшін
пайдаланылады.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Патсаев Ә.Қ. Жайлау С.Ж.
“Органикалық химия негіздері” 2-
бөлім.
2. Патсаев Ә.Қ. Т.С Сейтімбетов,
С.А.Шитыбаев Қ.Н Дәуренбеков
“Биоорганикалық химия”
http://referat911.ru/Himiya/aminospi
rtter-zhane-alynu-dster/44636-138093
8-place1.html

Ұқсас жұмыстар

Этил спирті

Біратомды спирттер

МЕТИЛ СПИРТІ

Спирттердің химиялық қасиеттері

Альдегид тобына тән реакциялары

Бактериялардың ферменттері

Глюкозаға тән қасиеті

Спирттер және фенолдар

ОКСИГЕНАТТАР ТАҚЫРЫП

Көмірсулар Моносахаридтер

Пәндер