Личинкалары судағы насекомдардың паразиттері

Презентация қосу

Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті

Кенелер отряды-Acari
Кенелер отряды - Асаrі
Ұсақ мөлшерлі, ұзындығы 0,1-15 мм-ге дейін, денесі
сегменттелмеген (тек Opliocaridae тұқымдастарында ғана сегменттері
сақталып қалған) және басқа өрмекшітәрізділердей баскеуде және
құрсақ бөлімдеріне бөлінбеген, суда, топырақ арасында, жер бетінде
өз бетімен тіршілік етеді, сондай-ақ жануарлар мен өсімдіктердің
паразиттері болып келеді.
Хелицералары мен педипальпалары (тұмсықша немесе гнатосома деп
аталатын) дененің алдыңғы бөлімінде орналасқан (126-сурет).
Хелицералардың ұшында иілген, хитинделген тырнақшалары көп.
Хелицералар созылуға және жиырылуға қабілетті. Түрі өзгерген
педипальпалары гипостоманың және пальпаның жағасына айналған,
6 бунақты. Вентральды жағынан тікенектермен қапталған өсіндісі
-хелицералармен бірге шаншып соратын аппаратын құрайды.
Жырткыш кенелердің хелицералары қысқышқа айналып, кеміргіш-
сорғыш ауыз аппаратын түзейді. Паразиттік тіршілік ететін түрлерінде
ауыз аппараты - тесіп-сорғыш.
Сауытты кенелер тұқымдасы - Oribatidae

Сауытты кенелер тұқымдасы - Oribatidae, ұзындығы 0,2-1,5 мм, топырақта
тіршілік ететін кенелер, топырақ түзілу процесінде үлкен роль атқарады.
Негізгі туыстары - Oribatula, Zygoribatula.
Су кенелері - Hydrachnellidae
Су кенелері - Hydrachnellidae, ұзындығы 0,3-0,5 мм, денесі дөңгелек, ашық
түсті. Жыртқыштар, ұсақ су жәндіктерімен қоректенеді. Личинкалары
судағы насекомдардың паразиттері.
Кенелердің көбісі адамның, жануарлардың және
өсімдіктердің паразиттері. Ең қауіпті тұқымдастары:
Ixodidae, Aigasidae, Larcoptidae, Demodicidae, Gamasidae.
Аргазид кенелері - Aigasidae
Аргазид кенелері - Aigasidae, ұзындығы 2-13 мм, адамның және омыртқалы
жануарлардың паразиттері және ауру (спирохетоздарды кене қайталама сүзекті)
таратушылары. Негізгі өкілдері Ornithodoms papillipes адамға, Argas persicus
құстарға шабуыл жасайды.
Саркоптид кенелері - Sarcoptidae
Саркоптид кенелері немесе қышыма қотыр кенелері - Sarcoptidae, ұзындығы 0,1 -0,3 мм,
адамның және жануарлардың терісінің астында тіршілік етіп, қышыма ауруына шалдықтырады.
Негізгі өкілі қышыма кенесі - Sarcoptes scabiei (127-сурет). Ұрықтанған аналығы адамның тері
қабатына өтіп, ұзындығы 3 мм-ден 2 см-ге дейін қуыс жол жасап, соған жұмыртқаларын салады.
Личинкалары нимфаға айналып, теріні тесіп, бетіне шығады да, сол жерде қоректеніп, ересек
түріне айналады. Ауру адамда қышыма пайда болып, денесі бөрітіп, қотыр болып, тері
қабынады. Қышыма-қотыр ауру адамнан сау адамға жұғады.
Демодицид кенелері - Demodicidae
Демодицид кенелері - Demodicidae, ұзындығы 0,1-0,7 мм, денесі ұзарған,
адамның май бездерінде, терінің астында паразиттік тіршілік етеді, теріні
қабындырып, беттің безеулігін қоздырады. Негізгі өкілі - безеу кенесі - Demodex
folliculorum .
Гамазид кенелері - Gamosidae
Гамазид кенелері - Gamosidae, ұзындығы 0,2-2 мм, 4000 түрі бар. Еркін тіршілік
ететін және паразитті формалары да бар. Топырақта, орман төсенішінде
тіршілік ететін жыртқыштар, ұсақ омырткасыздармен қоректенеді. Көптеген
түрлері омыртқалылардың эктопаразиттері, қанмен қоректенеді. Мысалы,
тышқан кенесі (Allodermanyssus sanguieneus). Кейбіреулері инфекциялық
аурулардың қоздырғыштарын тасымалдаушылар. Жыртқыш түрлерін өсімдік
қоректі кенелермен күресуде қолданады.
•Кенелердің басқалардан ерекшеліктері біраз уақыт тамақсыз жүре
алады ересек паразиттері 2 жылға дейін шыдайды

• Тамақтану барысында аналығының салмағы 80-120 есеге
үлкейеді

• Бүкіл өмірінде кенелер бірнеше рет өзінің қожайынын
ауыстырады, жас кенелер құстарда, тышқандар денесінде тіршілік
етсе ересектері бұғыларда , бұқалар денесінде тіршілік етеді

•Кенелер ылғалдылықты ұнатпайды және ылғалды жерге шабуыл
жасамайды

•Қан сорған кезде кенелердің денесі 300 есе үлкейеді

•Құстардың арқасында кенелер ұзақ жерелерге тарайды және аз
уақыт ішінде мекен ортасын ауыстыра алады

Ұқсас жұмыстар

Жартылай қаттықанаттылар немесе қандалалар отряды — Hemiptera

Сүліктер класы

Теңқанаттылар отряды Homoptera

Шыбын паразиті

Қарақаттың мөлдір қанатты көбелегі

Бунақденелілердің классификациясы

Шаянтәрізділердің көру мүшелері

Медициналық гельминтология өзекті мәселелер

Қара жолақты саяқ шегіртке

Насекомның денесі

Пәндер