ЖАСУША БИОЛОГИЯСЫНА КІРІСПЕ

Презентация қосу

ЖАСУША БИОЛОГИЯСЫНА
КІРІСПЕ
• Жасуша-барлық тірі ағзалардың ең
кіші негізгі өлшемі
• Цитология – жасуша құрылысын,
қызметі мен дамуын зерттейтін
ғылым (грек т. kytos – жасуша).

• Жасуша туралы алғашқы тусініктер ХІХ
ғасырда пайда бола бастады.
Жасуша тарихы
Жасушаны зерттеу
микроскоптардың
дамуымен тығыз
байланысты.
Сондықтан да,
жасушаны жүйелі
зерттеу ХVI
ғасырдағы алғашқы
мироскоптардың
шығуымен
басталады.
1665 жылы Роберт Гук емен
пробкасы мен өсімдік сабағын
зерттеп, ғылымға алғаш
«жасуша» сөзін енгізді.
Кейінірек 1671-82 жылы
М.Мальпиги мен Н. Грю кейбір
өсімдіктердің микроқұрамын
зерттеді де, «ұлпа» ұғымын
біркелкі жасушаларды айту үшін
қолданды.
Антоний Ван Левенгук (1632–1723) –
голланддық саудагер, ғылымға үлкен
жаңалық енгізді.
1632-1719 жылдар аралығында қызыл қан
бөлшектерін ашты.(эритроциттер)
1831 жылы Р. Броун жасуша сұйығында
ядроны тапты.
1839 жылы неміс ғалымы Т.Шванн
Берлинде жарық көрген «Өсімдіктер
мен жануарларды микроскопиялық
зерттеу» атты кітабында жасушалық
теорияны құрастырды
Шванн жасушалық теорияны жасауға
Шлейденнің ғылыми жаңалықтары
көмектесті. Сондықтан да бұл теория
Шлейден мен Шванн теориясы деп
аталады.
Неміс ғалымы Р. Вихров 1858 жылы
жасушалардың бөліну арқылы пайда
болатынын дәлелдеді. Осы жаңалық
жасушалық теорияны жетілдіруге үлкен
үлес қостыү
Прокариоттар мен эукариоттар
Айқындалған ядросы Айқындалған ядросы
болмайды. бар
Тұқымқуалаушылық Ядролық ДНҚ
ақпарат нуклеотид хромосомаларда
құрайтын ДНҚ сақталады.
молекуласы арқылы Цитоплазмада ерекше
беріледі. Эукариоттық қызмет атқаратын
органоид қызметін әртүрлі органоидтар
мембраналар бар.
атқарады. Саңырауқұлақтар,
Бактериялар және көк, өсімдіктер, жануарлар.
жасыл балдырлырФ
ВИРУСТАР
ВИРУСТАР
Вирустар – құрамында нуклеин қышқылдары,
белоктар, ал кейде липидтер болатын және тек
қана клетка иесінде көбейе алатын бөлшектер.

Көпшілігінде ферменттердің жоқтығынан олар
клеткасыз ересек вирус бөлшектерін жасай
алмайды, сондықтан «бедеу« күйде болады.

Вирустардың құрылымдылық жағынан клетка
деп есептеуге болмайды, себебі клеткадағыдай
не органелла, не цитоплазма жоқ. Вирус
бөлшектерінің диаметрі 20-300 нм.
Бактериялар
БАКТЕРИЯЛАР ҚАЙДА ӨМІР
СҮРЕДІ?
Бактериялар Жер шарының кез-
келген жерінде кездеседі:
атмосферада, мұхит түбінде де, ағысы
жылдам өзенде де, өте қатты суықта
да,қайнаған сүтте де, ядролық
реакторда да; ең көп кездесетін жері
топырақта. Топырақтың жоғарғы
қабатында 1г. Миллионға жуық
бактерия болады, яғни шамамен 1
гектарда 2 тонна бактерия.
Бактериялар сонымен бірге өсімдіктер,
жануарлар, адамдар денесінде
паразиттік жолмен тіршілік етеді.
Вирустар мен бактериялардың айырмашылығы
неде?

• Жасушалы ағзалар • Жасушасыз тіршілік
• Прокариоттарға да,
• Прокариоттар
эукариоттарға да
• Өз бетімен тіршілік жатпайды
етеді • Тек тірі ағзалардың ішінде
• Рибосомалар, тіршілік ете алады
• Органоидтары жок
нәруыздар болады
ет!
ах м
ға р
ңыз
а р ы
арл
На з

Ұқсас жұмыстар

Бактериялардың плазмидалары

Прокариоттардың рекомбинациясы

Арнайы психологияның зерттеу пәні

Жасуша және жасушалық емес құрылымдар

Жасуша жапсарының патологиясы

Клетка ең ұсақ тірі система, оның құрылысы және атқаратын қызметі

Жасушалар мен тіндер дақылдары, вирусологиялық зерттеу әдістері

Вирусологиялық зерттеу әдістері

Эндоплазмалық тор

Жасуша дақылдарында

Пәндер