Этносаралық қатынастардағы топаралық қабылдаудың механизмдері: этноцентризм, этностық стереотиптер және әлеуметтік каузальды атрибуция

Этносаралық қарым-қатынастағы топаралық қабылдаудың механизмдері

Орындаған: ПжП-11 тобы Садыкова А. С

Қарастырылады:

Этноцентризм - адамның өмірдегі барлық құбылыстарды өз этникалық тобының құндылықтарымен өлшеп, бағалауға бейімдігі, өз өмір салтын артық көріп, басқаларға таныту.

Терминді 1883 жылы Л. Гумплович енгізгіп, 1906 жылы У. Г. Самнер дамытты.

М. Бруэр мен Д. Кэмпбелл этноцентризмнің негізгі көрсеткіштерін ұсынды:

Өз мәдениетінің элементтері дұрыс, нормаға сай, бағалы, ал басқа мәдениет дәстүрлері, ерекшеліктері дұрыс емес;

Өз тобының әдет-ғұрыптары сапалы және әмбебап;

Өз ұлтының адамдарымен қарым-қатынас жасау, бір-біріне көмек беру, өз тобын жақсы көру, мақтан ету, ал басқа топтармен араз болу.

Стереотип - (грек тілінен аударғанда "стерео" - тұрақты, "типос" - таңба) - әлеуметтік топ, адам, құбылыс, оқиға т. б. туралы қалыптасқан тұрақты, үстірт ой-пікір.

Стереотипизация - адам психикасында түрлі категориялы стереотиптердің қалыптасу процесі. (А. Тэшфел)

Стереотиптердің атқаратын қызметі:

Психологиялық - қоршаған ортадан қабылдаған ақпараттарды жүйелеу, әлеуметтік болмысты адекватты бейнелеу, индивидтің құндылықтарын сақтау және қорғау.

Әлеуметтік-психологиялық - өз тобын бағалайтын және жүзеге асыратын топаралық дифференциацияны (жіктелу) сақтау.

Әлеуметтік - топаралық қарым-қатынаста өзге ұлттар ерекшеліктерін ескеру.

Этникалық стереотиптер:

Этникалық стереотиптердің қасиеттері

Эмоционалды бағалау сипаты

Тұрақтылық

Келісімге келу немесе әлеуметтік консенсус

Стереотиптер оң және теріс зарядта болады. С. Фиск ұсынған стереотиптердің түрлері:

Өз тобының мүшелеріне арналған, жоғары статусты, “жылы”

“бөтен”, төменгі статусты, “салқын” топтарға арналған

Жек көру

Таң қалу

Қызғаныш

Патернализм

Төменгі статусты, “өз” және “жат” топтарда позитивті стереотиптер

Этникалық стереотиптерді психологиялық зерттеуде В. С. Агеевтің зерттеу классификациясы қолданылады:

Еркін сипаттау әдісі

Тікелей сұрақ-жауап әдісі (тұлғалық сипаттар тізімі, диагностикалық тесттер, т. б)

Проективті әдістер

Психосемантикалық әдістер

Каузальды атрибуция - оппонент туралы алынған ақпарат жеткіліксіз болғанда оның мүмкін болатын әрекеттері мен қасиеттерін тауып, басқа объектіге телу жағдайы.

Зерттеген ғалымдар:

Гарольд Келли

Фриц Хайдер

Ли Росс