ҚАНЫШ ИМАНТАЙҰЛЫ

Презентация қосу

• Орындаған:Еркинбек
Жарданбек
• Тобы:ЖЭ-101(қ)
Қаныш Имантайұлы Сәтбаев
(1899-1964 )
Жоспар

• 1 Қ.Сәтбаев өмірбаяны
• 2 Қ.Сәтбаев -академик, геолог- ғалым.
• 3 Қ.Сәтбаевтың еңбектері
• 4 Қ.Сәтбаевтың ғылыми жетістіктері
ҚАНЫШ
ИМАНТАЙҰЛЫ
СӘТБАЕВ
• Қаныш Имантайұлы Сәтбаев Арқаның сұлу
төрінің бірі-(бұрынғы Семей губерниясының
Павлодар уезіндегі Ақкелін болысының 4-ші
ауылында) қазіргі Павлодар облысының, Баянауыл
ауданының ҚИ.Сәтбаев атындағы совхозында
1899 жылдың 30 наурызында (12 сәуір)
Сәтбаевтардың үлгілі - өнегелі ауылында дүниеге
келді
• 1921 жылы жазда Қаныш Имантайұлы
Баянауылға емделуге келген сол кездегі Сібір
өңірінің ірі, мәдени орталығы Томск қаласының
технология институтының профессоры (кейін
академик болған) Михаил Антонович Усовпен
танысады. Қанышқа М.А.Усов Қазақстанның
геологиясы мен тау-кен байлықтары туралы
көптеген қызықты әңгімелер айтады.
• Өзі өмірден озғанша ұстаз санаған профессор
М.А.Усовтың ықпалымен 1921 жылы Қаныш
Имантайұлы Томск технология институтының
кен факультетінің геологиялық барлау бөліміне
оқуға түседі.
• Қаныш Имантайұлы студент болған жылдарда профессор
М.А.Усов басқарған палеонтология және тарихи геология
кафедрасының оқытушысы болған В.А.Хохлов (кейін ғылым
докторы, профессор) "Студент Қаныш" атты естелігінде
былай деп жазды: "Бұл өзі оқуға жан-тәнімен берілген
студент болатын. Жалпы геология жөніндегі сабақтарда
ол М.А.Усовтың тамаша лекцияларын құмарта тыңдады...
Екінші курстан кейін ол М.А.Усовтың дала жұмыстарына
қатысты..."
• Институтты бітіргеннен кейін
Қ.И..Сәтбаев өзінің туған еліне
оралып, өмірінің басым көпшілігін
оның геологиясын зерттеуге және
туған өлкесінің минералдық шикізат
негізін жасауға арнап, барлау,
ғылыми ізденіcтерінің нәтижесін
өндіріске енгізуге, республикамызда
индустрия алыптарын салуға зор
үлес қосты.
• Ол 1920-1930-шы жылдары кең
көлемді барлау жұмыстарына
басшылық жасап, оларға тікелей
қатынасуымен бірге Жезқазған-
Ұлытау, Қарсақпай, Қаратау
полиметалл кендері жөнінде іргелі
ғылыми еңбектер жазды.
1926-1941 жылдары Атбасар,
Қарсақпай трестерінде
геологиялық бөлімінің
жетекшісі және бас геолог
болған Қаныш Имантай ұлы
Жезқазғанның одақтағы ірі
мыс рудалары бай аудандар
қатарына жататынын
бұлжытпай дәлелдеп,
минералды шикізаттарға бай
Сарыарқа, Кенді Алтай
сияқты аймақтарға ерекше
назар аударды.
• Академик ҚИ.Сәтбаевтың көп қырлы
талантының жарқын көрінісі - ол, ғылыми
жұмыстардың ұлы ұйымдастырушысы болды.
Оның халқына мұраға қалдырған қазынасы -
іргесін өзі қалаған, ғылым ордасы Қазақстанның
Ұлттық Ғылым академиясы болып табылады.
• Қаныш Имантайұлы бұл ғылыми-
ұйымдастырушылық жұмысқа 1941 жылы
шақырылды. Осы жылы КСРО Ғылым
академиясының Қазақ филиалының орынбасары
болып сайланды.
• 1943 жылдан филиалдың төрағасы
қызметін атқарды. Сол жылы Қ.И.Сәтбаев
геология ғылымындағы үздік жетістіктері
үшін КСРО Ғылым Академиясының
корреспондент мүшесі, ал 1946 жылдан
толық мүшесі (академик) болып сайланды.
Ол сол кезде КСРО-ға кірген күншығыс
республикалары халықтары өкілдерінен
шыққан тұңғыш академик еді.
• Қ.И.Сәтбаев негізгі ғылыми еңбегін Қазақстан кен
орындарының геологиясын, минералдық қорларын жасауға
арнады. Ол 640 тан астам ғылыми еңбектерінің авторы.
Қаныш Имантайұлы- рудалы кендердің пайда болуы және
олардың жер қойнауында орналасуы, таралу
заңдылықтарын зерттейтін Қазақстанның металлогения
ғылымының негізін салушы.Сәтбаев еңбектері ғылымдағы
зор жаңалықтар енгізді, Қазақстан геологиясы өз
заманындағы биік сатыға көтерді. Халқымыздың адал
перзенті Қаныш Имантайұлы 1942 жылы Жезқазған
жеріндегі кенді зерттеудегі зор еңбегі үшін КСРО
Мемлекеттік сыйлығы берілді.
• Сәтбаевтың геологиядан басқа ғылымдарда, мәдениет
саласында, тарихта қалдырған еңбектері мол. Ш.Уәлиханов
жазып алған «Едіге» жырының мәтініндегі қазақ
оқырмандарына түсініксіз араб, татар сөздерінен тазартып,
қазақ тілінің жаңа орфографиясының негізінде қайтадан
дайындаған. Жезқазған – Ұлытау өңірінен көптеген
этнографиялық мұраларды жинап, «Жезқазған ауданындағы көне
заман ескерткіштері» атты еңбегін жазған.
• Көне заман ескерткіштері» атты
еңбегін жазған. Қазақ орта
мектебінің төменгі және жоғары
сынып оқушыларына арналған
«Алгебра» оқулығын дайындаған.
• 1931 жылы басылған
А.Затаевичтің «500 қазақ әндері
мен күйлері» жинағына Сәтбаев
қазақ халқының музыкалық
мұрасының інжу-маржаны болып
есептелетін 25 әнді өзі орындап,
орыс тілінде ғылыми түсініктеме
беріп енгізген.
Жақсының аты өлмейді,
Ғалымның хаты өлмейді
• Қазақстанның қала, ауылдарында Сәтбаев есімімен аталатын жүздеген
көше, 40-тан астам мектеп және көптеген ғалымның ескерткіштері бар.
Оның есімі Қазақстан Ғылым академиясының Геология ғылымдары
институтына, бір қала мен ғаламшарға, еліміздің ең ірі техникалық оқу
орны Қазақ ұлттық техникалық университетіне берілген. Сәтбаевтың
құрметіне Жоңғар (Жетісу) Алатауы жотасындағы мұздық пен шың,
Қаратаудағы ваннадий кен орнынан табылған «Сәтбаевит» минералы,
«Академик Сәтбаев» гладиолиус гүлі аталған.4 мәрте Ленин, 2-ші
дәрежелі Отан соғысы ордендерімен, медальдармен марапатталған.
Тұңғыш академик

“ Жеріміздің үсті де, асты да бай.
Менің геолог ретінде борышым-жер
Астындағы қазбаны зерттеп табу,
оның қорын анықтау.
Ал ғалым ретіндегі
міндетім- кен байлықтарын
халықтың
игілігіне жарату.”
Қ.И.Сәтбаев
Ғалымның өмірінен фотогалерия
• НАЗАРЛАРҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!!

Ұқсас жұмыстар

ҒЫлым академиясы

Қаныш Сәтбаевтың еңбектері

Қазақстанда ғылымның қандай салалары дамығын

Сәтбаев қаласы

Интернет мүмкіндіктері туралы

Табиғатта пайдалы қазбалар

Әбу Насыр Әл- Фараби туралы

Қазақстанның ғалымдары

Отырар шаһарында

Қазақ тілі матика тілі әдебиеті

Пәндер