Залалсыздандыру әдістері

Презентация қосу

М. Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Медицина Университеті

Факультеті: Қоғамдық денсаулық сақтау
Кафедра: Комуналды гигиена және еңбек гигиенасы

Тақырыбы: Суды залалсыздандыру және
тазарту саласындағы ғылыми зерттеулер мен
жетістіктер
Орындаған: Рахметова.С.С
Қабылдаған:Сакебаева.Л.Д
Жоспары:
1. Ауыз судың және сумен
қамтамасыз ететін су көздерінің
сапасын гигиеналық бағалау.
2. Судың сапасын жақсарту әдістері.
• Сумен орталықтандырылған
жүйе арқылы қамтамасыз ету
саласындағы санитарлық
бақылау-сумен қамтамасыз ету
жобасына сараптама жүргізумен
түсіндіріледі. Сараптама
мақсаты -адам денсаулығына
қауіпсіз және зиянсыз сумен
қамтамасыз ету.
Сараптаманың негізгі кезеңдері:

Жоба материалдарының толықтылығы
мен айқындылығын тексеру.

Түсініктеме қағаздағы мәліметтердің
есептеулер мен схемаларға сәйкестілігі.
Сумен қамтамасыз ету жобасына сараптама жүргізгенде
санитарлық дәрігер төмендегі сұрақтарға жауап іздеу қажет:

1. Тұрғын халықтың ауыз суға қажеттілігін
есептеудің дұрыстығы

2. Су көзін таңдаудың дұрыстығы.

3. Суды өңдеу сызбасын таңдаудың дұрыстығы.

4. Тазарту қондырғыларының орналасқан
орнының дұрыстығы.
5. Санитарлық күзету аймағына бекітудің
дұрыстығы.
• Ауыз сумен қамтамасыз ететін су
көздері ретінде суы терең өзендерді
немесе антропогенді ластануға
ұшырамайтын (биік таулы) су көздерін
пайдаланады. Ретке келтірілген су
қоймаларының санитарлық жағдайын
анықтайтын басты фактор оларды
дұрыс пайдалану тәртібі болып
табылады. Бұл бірінші кезекте – су
қоймаларының маңында өндірістік
кәсіпорындарды және елді мекендерді
орналастыруды шектеу.
• Су көздерін таңдаудың негізгі
көрсеткіші – оның санитарлық
тұрғыда сенімділігі. Осы
мақсатта барлық су көздерінің
ішінен санитарлық күзету
аймағын ұйымдастыруға
болатынын таңдап алу керек.
• ГОСТ 2761-84 бойынша сумен
қамтамасыз ету көзі оның
санитарлық тиімділігіне сәйкес
және ГОСТ 2874-82 бойынша
суына жарамды болуы керек.
Су көздерін таңдау үшін мәліметтер болуы қажет

Жер асты сулары үшін: Жер беті су көздері үшін:
Судың сапасының анық- Судың сапасының анық-
тамасы; тамасы;
Пайдаланатын сулы қа- Пайдаланатын сулы го-
баттың геологиялық сипат- ризонттың гидрологиялық
тамасы; сипаттамасы;
Су алатын ауданның са- Су алатын ауданның
нитарлық сипаттамасы; ластаушы көздері туралы
Топырақты және сулы мәліметтер;
қабатты ластаушы көздер Су шығыны және оған су
туралы мәліметтер; су алу мөлшерінің сәйкес-
Жер асты суларының тілігі.
баланстық қоры.
Жер асты суларын зерттеу бағдарламасына
химиялық зиянсыздығы мен эпидемиялық
қауіпсіздігінің көрсеткіштері кіреді.
Химиялық құрамы бойынша:

Перманганаттық тотыққыштығы

Күкірт сутегі

Көмірқышқыл газы
Эпидемиялық көрсеткіштері бойынша
(микробтар саны коли-индекстен басқа:)

Ішек инфекциясының
қоздырғыштары Жаңадан нәжіспен
Вирустармен
(салмонеллалар, ластануының
ластану.
шигеллалар, энтеро- көрсеткіштері.
вирустар).
• Тұщы су көздеріндегі судың құрамы
келесі талаптарға сәйкес болуы керек:
Құрғақ қалдық 1000 мг/дм³ (СЭС-тің келісімімен
1500 мг/дм³ дейін)
Хлоридтер 350 мг/дм³-ден артық емес

Сульфаттар 500 мг/дм ³-тен артықемес

Жалпы кермектілігі 7 мг/экв/дм³ (СЭС-тің
келісімімен 10 мг/экв/дм³ дейін)
Химиялық заттардың концентрациясы шаруашылық-ауыз суы
мен мәдени-тұрмыстық мақсатта пайдаланатын суларға
арналып бекітілген ШРЕК-тен аспауы қажет.
• ГОСТ 2874-82 «Ауыз суы». Осы құжатта судың
көрсеткішкіштерінің 3 тобы көрсетілген:

Судың Түсі, мөлдірлігі, иісі, дәмі,
органолептикалық қолайлы температурасы
қасиеті
Химиялық құрамы Судағы улы химиялық заттар
концентрациясы тиісті кон-
центрациядан аспауы қажет
Эпидемиологиялық Су құрамында гельминттер
көрсеткіштері жұмыртқасы, вирустар,
бактериялар, патогенді
қарапайымдылар болмауы
керек
• Су сапасының органолептикалық қасиет-
теріне қойылатын гигиеналық талаптар:
Көрсеткіштердің аты Норматив бойынша

20°С және 60°С-ге 2
қыздырғандағы иісі, балл
20°С-дегі ... балл 2

Түсі, градусы 20

Стандартты шкала бойынша 1,5
лайлылығы, мг/л
Ескерту: Санитарлық-эпидемиологиялық қызметкерлердің келісімімен су түсі
35 °С-дейін,
С- лайлылығы 2 мг/л дейін жарамды болып табылады.
Судың органолептикалық қасиеттеріне әсер ететін
химиялық заттардың нормативі
№ Көрсеткіштердің аты Норматив
1 Сутектік көрсеткіш, РН 6,0-9,0
2 Темір, мг/л 0,3
3 Жалпы қаттылығы, мг/л 7,0
4 Марганец, мг/л 0,1
5 Сынап, мг/л 1,0
6 Қалдық полифосфаттар, РО³ ̄ мг/л 3,5
7 Сульфаттар, мг/л 500,0
8 Құрғақ қалдық, мг/л 1000,0
9 Хлоридтер, мг/л 350,0
10 Цинк, мг/л 5,0
• ГОСТ 2874-82. Судың эпидемиологиялық
қауіпсіздігін сипаттайтын көрсеткіштер:

Көрсеткіштер Нормативтер

1 мм² судағы микроорганизмдер 100
саны
1 л судағы ішек таяқшаларының 3
саны/коли-индекс
Коли-титр/мл 333
• Су лайлығы-судағы минералдық
және органикалық қоспалардың
санына тәуелді.
• Түсі-суға сары, қоңыр түс беретін
гуминдік заттардың санына
байланысты.
• Иісі. Иіссіз су-иісі 2 баллдан
аспайтын су.
• Дәм мен дәмсіз. Дәмсіз су-дәмі 2
баллдан аспайтын суды айтады.
• Судың көрсетілген нормативтерден
ауытқуы оны тазарту мен
технологиясының қажетті дәрежесін
анықтайды.
• Осы мақсатта сумен қамтамасыз ету
тәжірибесінде кең таралған әдістер:
-Органолептикалық қасиетін
жақсарту;
-Эпидемиологиялық қауіпсіздігін
қамтамасыз ету;
-Химиялық құрамын қалыпқа
келтіру.
• Сумен қамтамасыз ету тәжірибесінде кең
таралған әдістер
Эпидемиологиялық
Органолептикалық Химиялық құрамын
қауіпсіздігін қамта-
қасиетін жақсарту қалыпқа келтіру
масыз ету

Түссіздендіру, Фторсыздандыру,
тұщыландыру, Залалсыздандыру темірсіздендіру,
дезодорация газсыздандыру
Қоспаларды коагуляциялау.
Коагуляция процесі дегеніміз-
молекулалық тартылыс
күшінің әсерінен
молекулалардың өзара
жабысуы нәтижесінде өлшенді
бөлшектердің іріленуі.
Коагуляцияның түрлері

Өлшенді тұнбалар
немесе түйіршікті
Судың бос көлемін-
жүктеме массасын-
дегі коагуляция
да жанаспалы
коагуляция
• Коагуляция процесі екі сатыда
орындалады:
1.Коагулянттардың бөлшектері
қоспалармен жабысады, ал соңында
қоспалар бір-бірімен жабысады.
2.Коагулянттың гидротоптық
үлпектері түзіліп, оған қоспалар
жиналады. Жанасу нәтижесінде
үлпектер бір-бірімен қосылып,
іріленеді және қоспаға түседі.
• Іс жүзінде коагулянт ретінде
көбінесе су температурасы әсер
етпейтін темір препараттарын
(темір купоросы-FeSO4, темір
хлориді-FeСL3) қолданылады. Бірақ
темір препараттармен жүретін
коагуляция үрдісі рн-8-ден жоғары
болған кезде ғана жүруі мүмкін.
Коагуляция тиімді жүру үшін суды реагенттермен
біркелкі араластырып отыру қажет, ол үшін
тазартқыш қондырғыларында араластырғыштар
қолданылады.

Тәжірибеде жиі қолданылатын араластырғыштар

Тесікті-темір бетон- Қалқанды-әр түрлі Құйын тәрізді(тік)-
ды аралық қабырға- деңгейде терезе- төменнен жоғары
ларында саңылауы лері , үш аралық қарай құйын тәріз-
бар астауша қалқаны бар камера ді ағын жасалады.
• Тұндырғыштар суды мөлдірлендірудің
бірінші сатысы болып табылады. Олар
сүзгілердің жұмысын жеңілдетеді және
заттарды 10-20 мг/л-ге дейін азайтады.
Тұндырғыштың жұмыс тиімділігі оның
сыйымдылығына тура пропорционал.
Судың қозғалу бағытына байланысты тұндырғыштар

Көлденең Тік Радиальды
Көлденең тұндырғыштар: тік бұрышты, ұзындығы 40-
100 м болатын резервуары бар, онда судың баяу
жылжуы нәтижесінде өлшенділер тұнбаға түседі.
Тұндырғыштағы судың қозғалу жылдамдығы 2-4
мм/сек.
1 2

1 2

1-сурет. Көлденең тұндырғыштың схемасы. 1-ластанған судың
түсуі; 2-тұндырылған судың шығуы.
• Радиальды тұндырғыштар: тұндыру-
дың екі сатылы жүйесінде бірінші
сатысы ретінде қолданылады. Оның
ерекшелігі-тұнбаны механикалық
жолмен тазарту. Лайлылығы өте
жоғары суды мөлдірлеу үшін
пайдаланылады, яғни салыстырмалы
түрде аз қолданылады.
• Суды сүзу - суды тазартудың бірінші
сатысы араластырғыштан, үлпек сүзу
камерасынан, тұндырғыштардан
немесе мөлдірлегіштен тұрады. Екінші
сатысының құрылымына сүзгілер
енеді. Кәдімгі құмды сүзгі-сүзгіш құм
қабатынан, ұстап тұратын гравий
қабатынан, сүзілген су жиналатын
тесікті құбырлардан тұрады.
• Сүзгілердің жұмыс тиімділігін анықтайтын
негізгі параметрі-м/сағ-пен көрсетілген сүзу
жылдамдығы.

Сүзгілер сүзу жылдамдығы бойынша

Өте жылдам
Баяу (0,1-0,2 с/сағ) Жылдам (6-8 м/сағ )
(100м/сағатқа деін)
• Суды дегазациялау-суды күкірт сутегі және
басқа да жағымсыз иісті газдардан тазарту
үшін жүргізіледі. Бұл үшін суды аэрациялау,
яғни ауаны оттегімен байыту қолданылады.
Бұл былай жүзеге асады:
-жаңбырлату арқылы (су тамшысы
неғұрлым кішірек болса, соғұрлым дегазация
толығырақ жүреді);
-фонтандау арқылы;
-ағаш торлы қабаттары бар
шашыратқыштан және мұнарадан тұратын
градирня (тұзын алу үшін тұзды суды
құрғататын орын);
-барботаждау – су қабатынан компрессор
арқылы ауа үрлеп өткізу.
• Суды жұмсарту оны кальций
мен магний элементтерінен
толық немесе жартылай тазарту
үшін қолданылады. Реагентті,
ионды алмасу, термиялық
немесе осы барлық әдістер
комбинациланып қолданылады.
• Суды дезодарациялау-суға органикалық
емес қосылыстардың енуіне байланысты
пайда болатын иісі мен дәмділігін
жойып, оның минералдық құрамын
жақсарту үрдісі. Негізінен табиғи жер
беті суларында органикалық заттардың
болуына байланысты биогенді иісі мен
дәмділігі болуы мүмкін. Суды тазарту
және хлорлау судың бұл қасиеттерін
едәуір мөлшерде жояды, бірақ түбегейлі
емес, сондықтан бұл жағдайда көбіне
арнайы өңдеу әдістерін қажет етеді.
• Суды залалсыздандыру әдістері. Ашық су
көздерінде микроорганизмдер, соның ішінде
патогенді түрлері де көп болады. Кейбір
жағдайларда эпидемиялық тұрғыда жер асты
сулары да қауіпті болуы мүмкін.
Суды қамтамасыз ету тәжірибесінде
пайдаланатын суды тазарту әдістері оның
бактериялық ластануын едәуір төмендетеді,
бірақ эпидемиялық қауіпсіздігін толық
қамтамасыз ете алмайды.
Залалсыздандыру әдістері

Хлорлау

Озондау

Суды ауыр металдардың иондары-
мен өңдеу

Гамма сәулесімен әсер ету

Ультракүлгін сәулелерімен және
ультрадыбыспен әсер ету
• Хлор-өткір иісті газ, ауадан ауырлау,
суда жақсы ериді. Төменгі
температурада немесе жоғарғы
қысымда сұйық түрге айналады.
Атмосфералық қысымда буланады,
1кг сұйық хлор 316 л газ береді. Су
құбыры жүйесіне сұйық күйде
жеткізіледі, ал суды залалсыздандыру
алдында газ түріне айналдырылады.
•Хлормен зарарсыздан-
дырылатын су өзіне оның
белгілі мөлшерін сіңіреді.
Бұл құбылысты судың
хлор сіңгіштігі немесе хлор
қажеттілігі деп атайды.
• Хлорды өзіне тек бактериялар ғана
емес, сонымен қатар суда болатын
әр түрлі заттар да сіңіреді. Оларға
жататындар:
-азотты қосылыстар;
-карбонаттар, аммоний тұздары;
-екі валентті темір;
-гуминдік заттар.
Олар хлорды өзіне сіңіріп суды
залалсыздандыруға кедергі
жасайды.
Сондықтан хлордың
бактерицидтік әсер беретін
мөлшері бактериялардың
және басқа заттардың өзіне
сіңіретін мөлшерінен артық
болуы керек. Бұл артық
мөлшер қалдық хлор деп
аталады.
• Суды озондау оны тек
залалсыздандыру ғана емес,
сондай-ақ оның органолептикалық
қасиетін жақсарту жағынан
келешегі бар әдістердің бірі.
Озонның ішек таяқшасы мен
вирустарға әсері хлорға қарағанда
күштірек.
• Суды
озондау
схемасы
• Озонатор
• Суды ультракүлгін сәулесімен
сәулелендіру оны физикалық реагентсіз
залалсыздандыру қатарына жатады.
Оларды реагентті залалсыздандыру
әдістермен салыстырғанда бірқатар
артықшылығы бар:
-судың құрамы мен құрылысы
өзгермейді;
-реагенттерді тасымалдауды және
сақтауды қажет етпейді;
-улы әсер беретін қауіптілігі жоқ;
-залалсыздандыру жылдам жүреді.
• Суды ультрадыбыспен залалсыз-
дандыру.
Ультрадыбыспен 1 минут әсер етсе
ішек таяқшасының 90 пайызын, ал
2 минут ішінде ішек 97 пайызын
жояды.
• Гамма сәулелерімен залал-
сыздандыру. Бұл әдіс суды
100% залалсыздандыруды
қамтамасыз етеді, тиімділігі
гамма сәулелерінің
мөлшерінің қуатына
байланысты. Ішек
таяқшалары басқа
микроорганизмдермен
салыстырғанда гамма
сәулелеріне төзімді келеді.
• Пайдаланылған әдебиеттер:
1.Б. А. Неменко Коммуналдық гигиена.
7. Интернет материалдары-
www.google.ru,
www.yandex.ru
Назар
аударғандарыңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Залалсыздандырудың әдістері

Ассептика мен антисептика

ЗАЛАЛСЫЗДАНДЫРУ ТӘСІЛДЕРІ

Залалсыздандыру әдістері туралы

Қоректік орталарды заласыздандыру әдістері

Ақаба суларды тазарту әдістері

Дезинфекция түрлері, әдістері

Стоматологиялық құрылғы мен құралдарды күту

Ақаба суларды тазалау әдістері

Микроорганизмдерді дақылдандыру

Пәндер