Абайдың табиғат лирикасы жайлы

Презентация қосу

Абайдың табиғат
лирикасы
Абай Құнанбаев
(1845-1904)
Абай Құнанбаев 1845 жылы Семей облысының
Шыңғыстау өңiрiнде дүниеге келген. Алғашында
Абай өз аулында жалдамалы молдадан бiлiм
алды. Кейiн ауқатты Құнанбай баласын
Семейдегi Ахмет Ризаның медресесiне оқуға
бердi. Медреседе ол Шығыс әдебиетiн көп
оқыды, қаладағы орыс мектебiне барып жүрдi.
Мектепте жүрген шағында ақындық талабын
байқата бастады. Алайда аға сұлтан Құнанбай
Абайдың қаладағы оқуын аяқтатпады. Абайдың
әндерi, өлеңдерi қазақ даласына кең тарады.
Абай шығармаларының терең пәлсапалық
ойлары – кейінгі ұрпаққа қалған өшпес мұра.
Ұлы ақын

Философ Аудармашы

Табиғат Махаббат
лирикасы лирикасы

Сыншы Композитор
Лирика
Бүгін біз Абайдың табиғат лирикасы
жайында сөз етпекпіз. Ең алдымен
«лирика»деген сөзге түсініктеме беріп алайық.
Лирика дегеніміз - ақынның ішкі жан-
дүниесінің сезім күшімен тебірене толқуы, өз
басының көңіл-күйі, күйініш-сүйініші.
Лириканың 4 түрі бар.
1. Философиялық
2. Саяси
3. Махаббат
4. Табиғат.
АБАЙДЫҢ ТАБИҒАТ ЛИРИКАСЫ
Абайдың табиғат лирикасы жалаң келмей,
жамыраңқы келеді. Оның пейзажы қимылға,
адаммен қарым-қатынасқа, мағыналыққа толы.
Абайдың пейзажы біздің қанымызға дарып,
санамызға сіңіп кеткен. Көктем келсе, біз Абайдың
сөгілген бұлтын, ойнаған найзағайын еске аламыз.
Жаз шықса, біз Абайдың көкорай шалғынына
аунағандай боламыз. Күз болса, біз Абайдың
дымқыл су бүріккен тұманына шомылғандай
әсерленеміз. Қыс түссе, біз қалтыраған ақ сақалды
шалды көз алдымызға елестетеміз. Абайдың
самалы, сағымы, желі, жаңбыры, үскірігі, аязы
баяғы күйінде тұрғандай сезінеміз. Оның байлығы
баршамызға жетіп жататындай. Абайдың бір
ұлылығы осында.
Өлеңдерді оқыңдар, ақынның табиғат
лирикасына назар аударыңдар

Қыс

Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап келіп қалды.

Жазғытұры

Жазғытұры қалмайды қыстың сызы,
Масатыдай құлпырар жердің жүзі.
Жан-жануар, адамзат анталаса,
Ата-анадай елжірер күннің көзі.
Желсіз түнде жарық ай
Желсіз түнде жарық ай,
Сәулесі суда дірілдеп,
Ауылдың жаны терең сай,
Тасыған өзен күрілдеп.

Қалың ағаш жапырағы
Сыбырласып өзді-өзі,
Көрінбей жердің, топырағы,
Құлпырған жасыл жер жүзі.

Тау жаңғырып, ән қосып
Үрген ит пен айтаққа.
Келмеп пе едің жол тосып
Жолығуға аулаққа?
Сөздікпен жұмыс:
Жалаң – отдельный Бүріккен – брызгать
Жамыраңқы – Әсерленеміз –
многогранный вдохновиться
Толы – полный Қалтыраған –
Дарып – внедряться, дрожащий
впитаться Самалы – ветерок
Сіңіп кеткен – впитался Сағымы – мираж
Сөгілген – распороться Баршамызға – всем
Көкорай шалғын – луг Үскірігі – лютый мороз
Аунағандай боламыз – Жетіп жататындай -
как будто повалялись хватит
Тест сұрақтарына жауап беру
1. Абай Құнанбаев кім? 6. Абайдың шын аты кім?
а) ақын ә) дәрігер б) әртіс а) Әбдікәрім ә) Ибраһим
2. Абай жасынан қандай б) Әбдірахман
болды? 7. Абай қай жылы туды?
а) ақылсыз ә) ынталы, зерек
а) 1845 ә) 1935 б) 1965
б) білімсіз 8. Абай Құнанбаев қайда оқыды?
3. Абай Құнанбаев қайда а) Қостанайда ә) Алматыда
оқыды? б) Семейде
а) училищеде ә) институтта 9. Абай қазақ халқын неге
б) медреседе
шақырды?
4. Ақын қысты кімге теңеген?
а) мәдениетке, білімге ә) ойнауға
а) гүлге ә) малға б) қыдыруға
б) адамға 10. “Зерек” сөзін аудар
5. Ақ киімді” сөзін аудар. а) умный ә) способный
а) белая борода б) красивый
ә) белая одежда
б) белая бумага
Сұрақтар:
1. Абай Құнанбаев кім?
2. Ол қай жылы туған?
3. Абай жасынан қандай болды?
4. Абайдың табиғат лирикасына
арналған
қандай өлеңдерін білесіңдер?
5. Әкесі оны қайда оқуға береді?
6. Абай кімнің шығармаларымен
танысады?
6. Ол қазақ халқын неге шақырады?

Ұқсас жұмыстар

Абайдың табиғат лирикасы

Абайдың лирика лирикасы

Бастауыш сыныпта оқытылатын Абай шығармалары

“Абай – дана, Абай – дара қазақта”. Ақпараттық жоба

Әдеби бағыт және ағым

Абай журналындағы еңбегі, 1924 жылғы

XIX ғасырдағы және XX ғасырдағы қазақ әдебиетінің ақындары

Табиғатты жырлаған Абай өлеңдері

Абайдың ақындық еңбектерінің таралуы

Етістіктің шақтарын қайталау

Пәндер