Спирттердің жалпы формуласы

Қаныққан бір атомды

спирттер құрамы, құрылысы, изомері, алынуы

Химия пәні мұғалімі Имашова Н. К.

Шу ауданы әкімдігінің білім бөлімінің «Ермұхан Бекмаханов атындағы мектеп-гимназиясы» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Сабақтың мақсаты: оттекті органикалық қосылыстар жайлы бере отырып бір атомды спирттер, құрамында ОН-тобы бар көмірсутектердің туындысы екенімен танысу. Спирттердің жіктелуін, изомерін жазып оны халықаралық атау жүйесімен атай білу; алу жолдарын; есеп шығаруда шеберліктерін шыңдау.

Сабақтың міндеті: Органикалық заттардың құрамында оттек бар жаңа тармағы туралы түсінік бере отырып, функционалдық топ ұғымына анықтама беру. Спирттердің жіктелуі, номенклатура, изомерия алу жолдарын білу.

Заттардың құрылысына тәуелді екендігіне көз жеткізу, құрылысындағы, изомерия ерекшеліктерін түсіну. Салауатты өмір салтын насихаттау, спирт өнімдерінің құрамындағы химиялық заттардың адам денсаулығы үшін маңызын көрсету.

Күтілетін нәтиже: оттекті органикалық қосылыстарды, спирттердің ашылу тарихын, жіктелуін, номенклатура, изомерия, алу жолдарын біледі. Химиялық теңдеулерін есептеулерде қолдана алады. Оттектті органикалық қосылыстарды көмірсутектерден ажырата алады, алған білімдерін өмірде қолданады.

Оқыту технологиясы: СТО, АҚТ

Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Әдіс-тәсілдер: “Инсерт” н/е түртіп алу әдісі, ой толғау, деңгейлік тапсырмалар

Жабдықтар: интерактивті тақта, слайдтар, виртуалды зертхана, шар стерженді модельдер, постерлер, үлестірме қағаздар, маркер, бағалау парағы.

Ой қозғау

1. Көмірсутектердің жіктелуі

2. Алкандардың жалпы формуласы

3. Хлорофорның формуласы

4. Изомерия дегеніміз не?

5. Гидрлену реакциясы

6. Крекинг деген не?

7. Полимерлену реакциясы

8. Алкадиендердің жалпы формуласы

9. Алкендердің сапалық реакциясы

10. Мұнайдың құрамында қандай көмірсутектер болады?

11. Мұнай өнімдері және қолданылуы

12. Қазақстанның мұнайға бай аймақтары

13. Табиғи газдың құрамындағы метанның массалық үлесі

14. Қазақстандағы ірі газ, мұнай, тас көмір кен орындары

Кім жылдам?

1-топ. Этанның құрамындағы көміртегінің массалық үлесін есептеңдер

2-топ. Ауа бойынша тығыздығы 1, 93-ке тең, құрамындағы көміртектің массалық үлесі 85, 7% болатын көмірсутектің молекулалық формуласын табыңдар

3-топ. Қалыпты жағдай бойынша тығыздығы 1, 97 г\л тең, құрамында көміртектің массалық үлесі 82, 7 % болатын көмірсутектің молекулалық формуласын табыңдар.

4-топ. Пропанның құрамындағы сутегінің массалық үлесін анықтаңдар.

Қызығушылықты ояту

Ертеде бір патшаның есігінің алдына лашын құсы дән тастап кетіпті. Патша сол дәнді алып, уәзірлеріне беріп еккізеді. Дән өсімдік болып жайқалып шығады. Келесі жылы одан да әдемі болып өседі. Үш-төрт жылдан кейін өсімдік жеміс береді. Елдің бәрі таң қалады. Күзге таман әдемі мөлдір жемісті жеп көруге жүрексінеді. Содан соң патшаның әмірімен жемісті ыдысқа салып қояды. Біраз күннен кейін ыдыстағы жеміс көпіреді. Одан мөлдір сұйық пайда болады. Уәзірлер сұйықтықты алып патшаға көрсетеді. Патша сұйықтықты бір тұтқынға ішкізуді бұйырады. Тұтқын бір кесе ішеді, ешнәрсе болмайды, екіншісін береді. Үшіншісін тұтқын өзі сұрап ішеді. Біраздан кейін ән салады, бей-жай күйге түседі. Ең соңында тұтқын патшаның тағын сұрап әлек салады. Шаршап қалжырап ұйықтап кетеді. Сонда бұл не болғаны?

“Инсерт”н/е түртіп алу әдісі

«V» білемін

«+» жаңа мәлімет

«-» білмеймін

«?» сұрақ туды

Спирттердің жіктелуі мен гомологы

Спирттер дегеніміз - молекуласында көмірсутек радикалымен байланысқа бір немесе бірнеше функционалдық гидроксил тобы бар органикалық заттарды айтамыз. Спирттердің жалпы формуласы:

R-OH немесе Cn-H2n+1OH

СПИРТТЕР

Бір атомды

Көп атомды

CH3-OH

Метанол

CH3-CH2-OH

Этанол

СH2-CH2 CH2-CH-CH2

OH OH OH OH OH

Этиленгликоль Глицерин

Формуласы

Аттары

CH3OH

C2H5OH

C3H7OH

C4H9OH

C5H11OH

C6H13OH

C7H15OH

- Метанол, метил спирті

- Этанол, этил спирті

Пропанол, пропил спирті

Бутанол, бутил спирті

Пентанол, пентил спирті

Гексанол, гексил спирті

Гектанол, гектил спирті

2. Атаулары, изомері

ИЮПАК халықаралық атаулар жүйесі бойынша спирттерді көмірсутектердің атына - ол деген жұрнақ қосып атайды. Функционалдық ОН тобы байланысқан ең ұзын тізбек таңдап алынып, көміртек атомдарын гидроксил тобы жақын орналасқан жағынан бастап нөмірлейміз:

CH3

5 4 3 2 1 4 3 2 1

CH3-CH-CH-CH-CH3 CH3- C - CH - CH3

CH3 CH3 OH CH3 OH

3, 4 - диметилпентанол -2 3, 3 - диметилбутанол -2