Жұмыстың тақырыбы

Презентация қосу

Жұмыстың тақырыбы:
Жұмыстың мақсаты:
Қазақ тіліндегі
перифразалардың пайда
болуы мен қалыптасуына
барлау жасап оның құрамы
мен басқа да тілдік
құндылықтармен байланысын
анақтау.
Жұмыстың міндеті: 1. Қазақ тіліндегі
перифразалардың лингвистикалық статаусын
анықтау үшін оның лингвистикалық статусын
белгілеу және осыған сүйене отырып, оған
ғылыми анықтама беру;
2. Қазақ тіліндегі перифразалардың
құрылымдық типтерін анықтап, оларды
лексика – семантикалық тұрғыдан сипаттау;
3. Перифразалардың семантикалық
типтеріне талдау жүргізу;
4. Перифразалардың тілдің басқа да
бейнелеу, көркемдеу тәсілдерімен қарым –
қатынаста болу заңдылықтарына мінездеме
беру.
Жұмыстың өзектілігі: Көркем әдебиетте тіл ерекше экспересивтік –
эстетеикалық қызмет атқарадады. Адамның сезіміне әсер ету
үшін көркем шығармада көбінесе сөздер нақтылы тура мағынада
емес, ауыспалы мағанада, астарлы түрде қолданылады.
Сондықтан көркем әдебиет тілі – бейнелі, мәнерлі тіл, түрлі
бояулы, сезімге әсер ететін көркем тіл болып табылады. Тілдегі
көркемдеуіш құралдар – теңеу, эпитет, метафора, метонимия,
синикдоха, эвфемизм – бәрі де көркем суреттің, образды
жасаудың, жазушының, ақынның шеберлігінің көрсеткіші.
Қазақ тіл білімінде осы көрсеткіш құралдар азды – көпті зерттелді.
Зерттеушілерден оқшау қалған, арнайы зерттеу жасалмаған
көркемдеуіш құралдың бірі – перифразалар.
Жұмыстың ғылыми жаңалығы:
Қазақ тілінде перифраза мәселесі
жөнінде зерттеу болмағандықтан, оған
байланысты көптеген мәселелер күні
бүгінге дейін жұмбақ болып келеді. Біз
алғаш рет перифразаның құрылымдық
типтеріне және фразеологиямен
байланысын анықтадық.
Тілдік материалдың
сипаттамасы:
Зерттеу материалдары көркем әдебиет
материалдарынан алынады. Олар
Сәкен Сейфуллин, Мұқағали Мақатаев,
Міржақып Дулатов, Мағжан Жұмабаев
туындылары мен мақал мәтелдер,
жұмбақтар, естірту, жоқтау, көңіл айту
үлгілері және толғаулар.
Перифраза дегеніміз -
Грек тілінен келген, ол заттың,
құбылыстың тура атын атамай, суреттеп
көрсету, тұспалдап айту дегенді
білдіреді.
Мысалы: кітап - жан азығы, жазушылар -
жан азын өндеушілер, депутаттар -
халық қалаулылары, халық
қызметшілері.
Перифраза тақырыбын
зерттеушілер:
Потебня А.А : «перифраза дегеніміз суреттеу
атау» («перифраза - описание»)

Ш.Балли: перифразаға берген анықтамасында
«қайта айтып беру, (повт) қайтып айтып
берудің кеңейтілген түрі»

З.Қабдолов «қайта айтып беру»
М. Балақаев, Е. Жанпейісов, М. Томановтар,
Б.Манасбаевтардың құрастыруымен шығарылған
еңбегінде перифразаларға «перифразаның ерекше
бір түрі - эвфемизм»

Сонымен лингвист ғалымдар мен энциклопедиялық
еңбектерді қарастыра отырып перифразаға мынадай
анықтама беруге болады, құбылыстың, заттың
айрықша белгісін ерекшелеп, айқындап, оны сипаттап
көрсету.
Перифраза мен фразеологияның
байланысы
Перифраза сөздерді бір – бірімен
тіркесудің өзіндік ерекшеліктері бар.
Перифраза әр уақытта біріккен
сөздерден тұрады, әрі мағынасы
ауыспалы болады да фразеологияға
тән қасиеттерімен көрінеді және
эмоционалдық – экспрессивтік бояу
байқалады.
Ақын – жазушылар тіліндегі
перифразалар
«зат есім + зат есім»
Жаздың демі
Дерттің емі
Ыстық лебі тиген соң – жел деген сөзді С. Сейфуллин
перифраздаған

Апппақ қылаң
Ақ көбікке шомылған...
Ақ періште дер еді...
Ақ мамығым, ақ үлдірім...- аққу сөзін перифраздаған
Ұсыныс:
1. Перифраза тақырыбын мектеп
бағдарламасына қосса
2. Жыр – мүшәйраларда тек ақын жазушылардың
өлеңдерін оқытып қана қоймай олардың
өлеңдеріне перифразалық тұрғыдан талдаулар
жүргізсе
3. Перифраза мәселесін әлі де ғалымдарымыз
зерттесе.
4. Мемлекет тарапынан перифразалық
тіркестердің қолданыста жүруін қадағалайтын
ұйым ашылса.
1. Топырақты қорғаудың жаңа тәсілдерін
қарастыру;
2. Ғалымдар біздің жеріміздің топырағын
зерттесе;
3. Ірі өнеркәсіп, өндіріс мекемелеріне
айналадағы ортаны шектен тыс ластамау

үшін белгілі бір дәрежеде шектеулі
лимит белгілеу;
4. Елімізде галофиттердің таралуы туралы
толық зерттеу;
5. Мектепте міндетті түрде экология пәнін
өткізу;
6. БАҚ арқылы табиғатты аялау
мақсатында жалпы халықтық насихат

Ұқсас жұмыстар

Салық жүйесінің қызметіне баға беру

Рефераттық жұмыстың басқа жазба жұмыстарынан ерекшеліктері, мақсаттары мен міндеттері

Ғылыми жобаның тақырыбын таңдауда жіберілетін қателіктер - Жарты немесе бір жыл ғана жұмыс істеп, аяқталмаған жобаны қорғауға ұсыну

Мектепалды даярлық топтарының әдістемелік бірлестігі

Көмірсулар тақырыбы бойынша электрондық оқулықты құрастыру

БИОХИМИЯ ПӘНІНЕН ЖОБА ЖҰМЫСТАРЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ

Нәтижелерді жүзеге асыру туралы деректер және оны жүзеге асыру кезеңдерінің сипаттамасы

Delphi және МҚ-сервері. Мәлметтерге ADO арқылы қатынау

Портфолио - оқу жетістіктерін жинақтап бағалау

Рефератпен жұмыс істеудің негізгі кезеңдері

Пәндер