Өкпедегі ауаның қысымы

Қысым тақырыбы бойынша қайталау сұрақтары

а) Қысым деген не? Қалай анықталады? ә) Халықаралық жүйеде қысымды қандай өлшем

бірлікпен өлшейді? б) Паскаль заңы қалай айтылады? в) Газдың қысымы деген не? Ол қандай жағдайда

артады немесе кемиді? г) Ауырлық күшінің әрекетінен сұйықтар мен

газдарда болатын қысым қандай шамаларға

тәуелді?

Грек ойшылы бақта шәкіртімен әңгімелесіп, серуендеп келе жатты . . .

«Орасан зор, көгілдір, таза ауа мұхитының ішінде, оны «іше» отырып, оған батпай өмір сүру - қандай ғажап іс. Онсыз, мұхитсыз, өмір сүру өте оғаш, тіпті мүмкін болмас еді».

Атмосфера

Атмосфералық қысым.

Торричелли тәжірибесі.

Барометр

Мақсаты: - атмосфералық қысымның бар екеніне көз жеткізу, - алған білімдерін табиғаттағы құбылыстарды түсіндіруге пайдалана білу; - Торричелли тәжірибесінің физикалық мәнін ашу; - барометр-анероидтың құрылысымен, жұмыс істеу принципімен танысу

(грекше. )

атмос - бу, ауа сфера - шар

Атмосфера бірнеше қабаттан тұрады. Ауырлық күшінің әсерінен оның жоғарғы қабаттары төменгі қабаттарына қысым түсіреді.

Атмосфера - газ, ол Паскаль заңы бойынша өзіне түскен қысымды барлық бағытта таратады.

Жер бетіне және ондағы барлық денелерге атмосфераның түсіретін қысымы атмосфералық қысым деп аталады

Не себепті су жоғары көтеріледі?

Атмосфераның белгілі бір шекарасы жоқ, ал тығыздығы әр биіктікте әр түрлі. Атмосфералық қысымды қалай есептеуге болады?

Эванджелиста Торричелли

(1608 - 1647)

Торричелли тәжірибесі.

Итальяндық ғалым Эванджелиста Торричелли тәжірибе жүзінде алғаш рет атмосфералық қысымды өлшеді.

Атмосфералық қысымды сынап бағанының биіктігі бойынша өлшейді.

Атмосфералық қысымның бірлігі ретінде

1мм сын бағаны алынады.

1 мм сын бағ мен 1 Па арасындағы байланысты тағайындайық.

h=1мм=0, 001м ρ=13600кг/м3 p=ρ·g·h

p=13600*10*0, 001=133, 3 Па

1 мм сын. бағ. =133, 3 Па =1, 33гПа

760 мм. сын. бағ. ≈ 101 300 Па ≈ 1013 гПа

Қалыпты жағдайда атмосфералық қысым

760 мм сын. бағ. немесе 105 Па -ға тең. Атмосфера тарапынан біздің денемізге әрекет ететін күшті есептейік.

р=105 Па S=1м2

F=?

Бер: Ф-сы Шешуі

р=105 Па S=1м2 F=p·S F = 105Н/м2 · 1м2 F=? F = 105 Н

Жауабы: F=105 Н

Алақанға ауа қысым түсіреді.

Ауаның салмағы жүк тиелген КАМАЗ-дың салмағына тең.

Оның массасы 10 тонна!

Атмосфералық қысымның түсіретін күшінің сезілмеу себебі:

бұл күш адам денесінің бүкіл ауданына таралады;

біздің организмімізде атмосфералық қысымды теңгеретіндей қысым бар.

Атмосфералық қысым адамның көңіл-күйіне, денсаулығына әсерін тигізеді.

Атмосфералық қысымды өлшейтін құрал барометр деп аталады. Сынапты барометр

Барометр-анероид

Атмосфералық қысымды өлшеуге арналған құрал

анероид - “сұйықсыз” дегенді білдіреді

құрылысы:

Сергіту сәті Біз қалай тыныс аламыз?

Диафрагма өкпенің көлемін ұлғайтады. Өкпедегі ауаның қысымы . . . Ол атмосфералық қысымға қарағанда . . . Ауа өкпеге енеді.

Диафрагма өкпені қысқанда, өкпенің көлемі кішіриеді. Сондықтан өкпедегі ауаның қысымы . . . Ол атмосфералық қысымға қарағанда . . . Ауа өкпеден сыртқа шығады.

Атмосфера деген не?

Ауа молекулалары неге Жер бетіне құлап түспейді?

Ауа молекулалары неге әлем кеңістігіне ұшып кетпейді?

Атмосфераның ауа қабаттары қалай сақталады?

Ауа молекулалары тәртіпсіз, үздіксіз қозғалыста болады. Олар Жерді тастап кету үшін 11, 2 км/с жылдамдықтан кем емес жылдамдыққа ие болу керек.

Молекулалардың тәртіпсіз қозғалысы мен оларға әрекет ететін ауырлық күшінің әсерінен ауа молекулалары Жердің айналасындағы кеңістікте ауа қабатын, яғни атмосфераны түзеді.