Қазақстан композиторларының вокалдық музыкасы

Презентация қосу

Қарағанды облысы
Шахтинск қаласы
Ә.Бөкейханов атындағы мектеп-лицейі
музыка пәнінің мұғалімі
Аккулова Манат Жумабековна
Сабақ тақырыбы:

Қазақстан композиторларының
вокалдық музыкасы.
Ән-романс жанры.
Сабақтың міндеті: Тақырыпты меңгерту. Оқушылардың
қызығушылығын арттыру.
Мақсаты:

Білімділік Дамытушылы
қ
Қазақстандағы ән-романс Ән-романс жанрымен таныстыра
жанрына алғаш жол салған отырып, оқушылардың танымдық
композиторлар іс-әрекетін дамыту, ән иірімдерін
шығармашылығына дұрыс ести білу, мелодиялық
тоқталу, жүйелі еркін ерекшеліктерін сезіну қабілеттерін
сөйлей білу, оқушының дамыту, әнді дұрыс орындауға
белсенділігін арттыру. машықтандыру.
Тәрбиелік
Ән-романстарды тыңдату арқылы Отанын сүюге, рухани
адамгершілікке, өз ісіне сенімі мол, еңбекқор, мейрімді, өнерлі,
заманына сай тұлғаны тәрбиелеу.
Қайталау сұрақтары:
1. XX ғасырда қандай елдерде кәсіби музыка өнері
қанат жайды?
2. Осы кездегі әлемдік музыка мәдениетіне үлес
қосқан композиторлардан кімдерді атар едің?
3. Ұлттық композиторлар А. Хачатурян, У.
Гаджибеков, М. Ашрафидің қандай
шығармаларын білесің?
Сөз жұмбақты шешу. 1. Жеке аспап пен оркестрге
арналып жазылған көлемді
шығарма.
к 2. Көп дауысты вокалды
шығарма.
о
3. Қолма-қол суырыпсалу
м әдісімен музыка шығару.
п 4. Театр сахнасында қойылатын
музыкалық-драмалық шығарма.
о 5. Түрлі орындаушылардан
з тұратын ұжым.
6. Операда жеке орындалатын
и шағын ән.
т 7. Ырғағы мен айтылуы
қарасөзге жақын келетін
о вокалды шығарма.
р 8. Жеке дауыс, хор, оркестрге
арналған көлемді шығарма.
9. Халық әуеніне еркін формада
жазылған аспаптық шығарма.
10. Негізгі тақырыбы
қайталанып отыратын аспаптық
шығарма.
Қазақстанда кәсіби вокалдық музыка
ән-романс жанрынан бастау алады.
Романс – испан ақсүйек қауымының
поэтикалық-лирикалық әні.
Қазақстандағы ән-романс жанрына алғаш
жол салған композиторларды атап
шығайық.
Академик, профессор,
өнертану ғылымының
докторы, қазақтың
алғашқы кәсіби
композиторы. Әр жанрда
жазған көптеген музыкалық
шығармалардың және
музыкатану ғылымында
баға жетпес “Ғасырлар
пернесі”, “Замана
бұлбұлдары” кітаптарының
авторы.
А. Жұбанов Қазақтың
Құрманғазы атындағы
мемелекеттік академиялық
халық аспаптары оркестрін
құрып, оның алғашқы
көркемдік жетекшісі және
Ахмет Жұбанов (1906-1968) бас дирижёрі болды.
Халық музыкасы негізінде
жазылған алғашқы қазақ
операларының авторы.
Көптеген жылдар бойы
консерваторияда ұстаздық
қызмет атқарды.
Е. Брусиловский – алғашқы
Қазақстан
Республикасының Әнұраны
авторларының бірі.
“Қыз Жібек”, “Ер Тарғын”
сияқты алғашқы қазақ
операларының авторы.

Евгений Григорьевич Брусиловский (1905-1981)
Қазақтың дарынды
композиторы, ұлттық
кәсіби музыканың негізін
салушылардың бірі.
М. Төлебаев “Біржан-Сара”
операсы осы жанрдағы биік
деңгейде жазылған
таңдаулы шығармалардың
қатарына жатады. Операда
өмірде болған екі өнер
саңлағының аңызға айналған
айтысы, оларды қоршаған
орта, әлеуметтік
жағдайлар музыка тілімен
көркем бейнеленеді.
М. Төлебаев – алғашқы
Қазақстан Республикасының
Мұқан Төлебаев (1913-1960) Әнұраны авторларының бірі.
Дарынды композитор.
Ә. Еспаев негізінен
вокалдық музыка
жанрында (ән, романс,
хор, баллада) еңбек етті.
Ең алғашқы туындысы –
“Туған ел” әні. Оның
халыққа кең тарап, үлкен
сүйіспеншілікке бөленген
“Ақ сәуле”, “Ұстазым”,
“Сағыныш екен бала кез”,
“Қайдасыңдар,
достарым”, “Маржан
қыз”, “Шофёр әні” және
т. б. әндері бар.

Әбілахат Еспаев (1925-1980)
Дарынды композитор,
дирижёр және домбырашы.
Ол фольклорлық-
этнографиялық “Отырар
сазы” оркестрін құрып,
көркемдік жетекшісі және
бас дирижёрі болды.
Н. Тілендиев – халыққа
кеңінен танымал “Алатау”,
“Құстар қайтып барады”,
“Әже туралы ән”, “Өз елім”,
“Әке туралы жыр”,
“Саржайлау”, Абайдың
сөзіне жазылған “Жасымда
ғылым бар деп ескермедім”
ән-романстарының авторы.
Нұрғиса Тілендиев (1925-1998)
Қазақстанның халық
артисі, ән жанрында аты
шыққа әйгілі композитор.
Оның әндері республиканың
барлық өңіріне кең тараған.
Ш. Қалдаяқовтың
“Ақмаңдайлым”, “Ақ
сұңқарым”, “Менің
Қазақстаным”, “Қайықта”,
“Ақ бантик”, “Арыс
жағасында”, “Ана туралы
жыр” және т. б. көптеген
әндері әсем саздылығымен
халық жанына етене
жақын.
Шәмші Қалдаяқов (1930-1992)
Музыкалық сауат:
Каденция – музыкалық шығарманы
аяқтауға арналған әуендік немесе
гармониялық құрылым. Вокалды және
аспапты музыканың күрделі дамуына
байланысты шығарма соңына қарай еркін
орындалатын виртуоздық сипаттағы көрініс.
Фактура – музыкалық шығарманы жазу,
мазмұндау әдісі. Мысалы, музыка
сүйемелдеуші әуен ретінде немесе аккорд
түрінде берілуі мүмкін.
Қазақ кәсіби музыкасының
негізін салушылардың бірі. Ол
Б. Ғизатовпен бірлесіп тұңғыш
“Домбыра үйрену мектебі”
атты кітап жазды.
Л. Хамиди – атақты “Қазақ
вальсі”, “Бұлбұл” әндерімен
қатар, “Отан”, “Аққу”,
“Алтын бидай”, “Романс”,
“Алматы”, “Бейбітшілік туы
берік қолда”, “Лаула, костёр”,
“Жайлауым – бақша
жайнаған”, сынды ән-
романстар жазған
композитор. Л. Хамиди –
Қазақстандағы вальс
Латиф Хамиди (1906-1983) жанрының негізін салушы.
Дыбыс ұзақтықтары:
Әуен – саздардағы дыбыстар бір-бірімен
түрлі биіктіктерімен ғана емес, сондай-ақ
түрлі айтылу, естілу ұзақтықтарымен де
ерекшеленіп ажыратылады.
Нота белгілері музыкалық дыбыстардың
биіктігі мен ұзындықтарын бірден қатар
көрсетіп тұрады. Дыбыс ұзақтықтары
мынадай белгілермен белгіленіп, есептеледі.
Тест

1. Қазақстан Республикасы Әнұранының әнін жазған кім?
а) Е. Брусиловский; б) А. Жұбанов; в) Ш. Қалдаяқов; г) Л. Хамиди.
2. Фермата дегеніміз не?
а) Дыбысты қысқа созу белгісі; б) Дыбысты еркін созу белгісі;
в) Дыбысты шығармау белгісі; г) Дыбыстың үндестігі.
3. Қазақ драма театрының алғашқы репертуарындағы пьеса қайсы?
а) “Бүліншілік”; б) “Майдан”; в) “Еңлік-Кебек”; г) “Түнгі сарын”.
4. Қазақтың халық аспаптары оркестрін алғаш құрған адам кім?
а) Е. Брусиловский; б) А. Жұбанов; в) А. Затаевич; г) Б. Ерзакович.
5. А. Жұбанов музыкатану ғылымындағы жазған еңбегін көрсет:
а) “Қазақ – ұлт аспаптары”; б) “Ән өнері және уақыт”;
в) “Замана бұлбұлдары”; г) “Саз теориясы”.
6. Симфония дегеніміз не?
а) Оркестрге арналған көлемді шығарма;
б) Хорға арналған көлемді шығарма;
в) Аспаптарға арналған шығарма;
г) Камералық саз.
7. Қазақ музыка өміріне зор із қалдырған, қазақ вальсінің патшасы кім?
а) Қ. Қожамьяров; б) Б. Жамақаев; в) Ш. Қалдаяқов; г) Е. Рахмадиев
8. “Көшкеруен” күйі қай сазгердің шығармашылығы?
а) С. Тұрысбеков; б) К. Күмісбеков; в) Д. Нұрпейісова; г) Н. Тілендиев
9. Сазгер Ш. Қалдаяқовтың әнін белгіле:
а) “Сырласу вальсі”; б) “Махаббат вальсі”;
в) “Әнім сен едің”; г) “Әке туралы жыр”.
10. Қазақтың тұңғыш операсы қайсы?
а) “Айман-Шолпан”; б) “Ер Тарғын”; в) “Қыз-Жібек”; г) “Амангелді”.
Үйге тапсырма:
Композиторлар шығармашылығын оқу,
әнді жаттау, музыкалық сөздіктерді
жаттау, дыбыс ұзақтығын жаттау.

Ұқсас жұмыстар

Ария

бастауыш мектептегі музыка сабағының типтік бағдарламасы 1-4 сынып

ТЕАТР ЖӘНЕ МУЗЫКА ӨНЕРІ

Халық музыкасы және опера

Қазақтың данасы

Музыкалық шығармаларды талдау тәсілдері *Су тасушы қыз*

ҚАЗАҚ МУЗЫКА ӨНЕРІНІҢ ГИМАЛАЙЫ

Балалар музыка студиясы, балалар музыка мектебі, өнер мектебі олардың ерекшеліктері мен айырмашылығы

ГАЙДН ЕСКЕРТКІШІ

Ақан Сері

Пәндер