Отпен аластау

Әдебиеттік

оқу пәніне

қош келдіңіздер!

Қадірлі әкелерім,

мейірлі аналарым

ОТБАСЫ

Қызығушылықты ояту

Топтармен таныстыру

Береке

Бірлік

Ынтымақ

І топ

ІІ топ

ІІІ топ

Қазақ поэзиясының

падишасы

ақын

аудармасы

1939-2014ж

“Сандуғаш” атты

тұңғыш жыр жинағы

1966 жылы жарыққа

шықты

“Білім керек бәріне”,

“Жылу”, “Әже”

өлеңдерімен

таныспыз

Блум токсономиясы

Сәбиге сәнді үй

Анаға ән-күй.

Бесік - сан ғасырлар бойы ұлттың ұясы, қазақы тәлім-тәрбиенің қайнар көзі, бабамыздан қалған киелі мүлік, қой үстінен бозторғай жұмыртқалаған мамыражай тіршіліктің белгісі іспетті. Бесікті қатты қадірлейтіндігі соншалықты, қазақ атасы жатқан бесікке бала, немере, шөбере, шөпшек, тіпті туажатына дейін бөлейді.

Бесікке салу(салт) рәсімі - нәрестені алғаш бесікке бөлеу үшін

жасалатын ғұрыптық салтанат. Қазақ баласын ағаш бесікке салып өсірген. Ағаш бесік көшпелі өмірге өте қолайлы болған. Бесік иіп кептірілген талдан жасалады. Бесікті көбінесе баланың нағашы жұрты алдын ала жасатып, бесік тойына алып келген.

Жасалу жолы мен құрылысына зер салып қарасаңыз, ата-бабаларымыз бесікті өте тапқырлықпен, данышпандықпен жасағанын айқын көреміз:

1) ол екі жаққа қарай тербетіліп, тепе-теңдікті сақтап тұратындықтан, сәби есейе келе қаншама бұлқынса да, аударылып кетпейді; 2) тербеткенде адам қолы шаршамайды, баланың басы ерсілі-қарсылы шайқалмайды; 3) жылы әрі таза.

Желдің өтінен, жердің сызынан, аптаның лебінен қорғайтын бесік жасалуы мен оған пайдаланылатын материалдарға байланысты: ЖЕР БЕСІК және Мұндағы ЖЕР БЕСІК жасалуы бойынша: * иіп жасалған бесік; * тік жасалған бесік болып, ал ЖЕЛ БЕСІК материалы бойынша: * тал бесік; * қайың бесік; * қарағай бесік боп бөлінеді.

Бесік - қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің алтын ұясы болып есептеледі. Оның құралдары: көрпе, жастық, жаялық, шүмек, дәрет ыдысы, бесікбау. Сәби шошымай, тыныш ұйықтау үшін бесікке тарақ, айна, пышақ салған. Балаға деген ана махаббаты “бесік жыры” арқылы берілген. Ана бөбегін бесікке бөлерде, ең алдымен, бесік жырын айтады. Бесік жырының басты қызметі - бесік тербелісіне ыңғайлас сазды әуен, баланы тыныштандыра отырып, оның жан - дүниесі мен санасына ұлттық тәрбиенің алғашқы нәрін сіңіру.

Отпен аластау. Бесікті, босағаны немесе үйді отпен аластау - қазақтың ертеден келе жатқан ырымдарының бірі. Баланы бесікке саларда бесікті отпен қару, жас отауды аластау - жын - шайтан иектемесін, пәле - жаладан сақтасын деген ізгі ниеттен туған.

Бесік-қасиетті орын. Қазақтың балаға жасайтын бесік жырын айтып бойына сіңірген тәрбиесі, сіңірген ұлттық рухы оны адамгершілікке баулудың алғашқы қадамы. Осы тұрғыда қарасақ бабаларымыздың қалыптастырған осынау мәдениет, осынау жол тұтас бір ұлт болмысын қалыптастыратын мектеп еді. Бүгінде көкірек көзі ояу адамның бәрі де бесік жыры әлемдегі барлық ұлттар мен ұлыста бар екенін біледі. Әрине оның әрқайсысының ән сазы, тіл өзгешелігі болғанымен айырғысыз бір ортақтығы бар. Ол - ананың сәбиге деген өлшем бірлігі жоқ жанкешті махаббаты, сарқылмас қоры, ортаймас қуаты бар аналық мейірімі.