Карбон қышқылдарының құрамы

Презентация қосу

Үй тапсырмасын тексеру
Сұрақ – жауап
1. Оттекті органикалық қосылыстарға қандай
кластарды жатқызуға болады?
2. Олардың көмірсутектерден қандай айырмашылығы
бар?
3. Альдегидтерге тән сапалық реакция қалай аталады?
4. 40% формальдегид ерітіндісі қалай аталады?
5. Күміс айна реакциясы дегеніміз не?
1. Карбон қышқылдарының құрамы

Молекуласында – СООН карбоксил тобы болады.

O (карбонил тобы)
R – (COOH)x немесе R – C
ОН (гидроксил тобы)
немесе
CnH2n+1 COOH
2. Карбон қышқылдарының жіктелуі.
1. Көмірсутек радикалының табиғатына
байланысты жіктеу.

Карбон қышқылдары

Қаныққан Қанықпаған Ароматты

СН3СООН сірке (этан) СН2 = СН – СООН СООН
қышқылы, СН3СН2СООН пропен (акрил)
пропион (пропан) қышқылы,
қышқылы, С17Н25СООН С17Н33СООН олеин
стеарин қышқылы қышқылы
Бензой қышқылы
Карбон қышқылдары

Бірнегізді Көпнегізді

СН3СООН – сірке қышқылы, НООС – СООН қымыздық
қышқылы
СН2 = СН – СООН акрил
қышқылы НООС – СН2 – СООН янтарь
қышқылы
Қосымша функциональды топтары бар
қышқылдарда болады

Мыс: СН3 – СН – СООН

ОН Сүт қышқылы

СН2 – СООН

NH2 Аминсірке қышқылы
3. Карбоксил тобының құрылысы

Оᵟ- O
R → Cᵟ+ R–C
О←Н O - + H+

Т: құмырсқа қышқылы құрылымдық
формуласы
О
Н–С
ОН
Электрондық формуласы
꞉꞉ O
H:C ̤
:O:H
¨
4. Атаулары және изомерлері

СН3 – СН – СООН 2 метилпропан қышқылы

СН3

СН3

СН3 – С – СООН 2,2 диметилпропан қышқылы

СН3
СН3

СН3 – С – СН2 – СООН 3,3 диметилбутан

қышқылы
СН3
СН3 – СН2 – СН2 – СООН май немесе бутан

қышқылы
СН3 – СН – СООН Изомай немесе метилпропан
қышқылы
СН3

O
СН3 – C
С2Н5 Этилацетат
5. Карбон қышқылдарының табиғатта
кездесуі және алу жолдары
СН3 – СН2 – СН2 – СН3
[O]
Алкандарды – Н2О 2СН3 – СООН

Спирттерді СН3 – СН2ОН – Н2О СН3 – СООН
[O]
Альдегидтерді СН3 СНО СН3 – СООН
О
[O]
Кетондарды СН3 – С – СН3 Н СООН + СН3СООН
тотықтырып алады
Алкендерді СО, Н2О, Kt, P, t → R – COOH
R – CH = CH2 + CO + H2O kt
R – CH2 – CH – COOH

R – OH + CO→ R – COOH
6. Физикалық қасиеттері:

Н – СООН
СН3 – СООН И, сұйық, Н2О Ем
СН3 – СН2 – СООН
СН3 – СН2 – СН2 – СООН (Н2О) Ае Жағымсыз иісті

Қайнау температурасы спирттерге қарағанда карбон
қышқылдарында жоғары болады. Себебі: 2 карбон
қышқылдарының арасында молекулааралық
сутектік байланыс түзіліп димерленді.
Oᵟ- … Hᵟ+→ O
R–C C–R
O ← Hᵟ+ … Oᵟ-
7. Химиялық қасиеттері
Төрт түрлі реакция жүреді

C
*R–C диссоциациялану, тұз түзілу
CH

ᵟ+ O
*R – C күрделі эфир, ацилгалогенид түзу, тотықсыздану

OH реакциясы

* Декарбоксилдеу реакциясы
R - COOH

* L – галоген карбон қышқылының түзілуі
5. Күрделі эфир түзілуі (этерификациялау)
О О
СН3С + С2Н5ОН → СН3 – С + Н2О
ОН С2Н5

6. Декарбоксилдену
О
СН3 – С NaOH + CaO CH4 + CO2
О–Н t
8. Көмірсутек радикалы бойынша реакцияға түсуі

H H
CL – CL + H – C – COOH → CL – C – COOH + HCl
H H хлорсірке қышқылы
Тест сұрақтары
Білемін Білгім келеді
1.Молекуласында 1.Халықаралық
карбоксил тобы атаулары.
болады. Мыс: метан қышқылы,
этан қышқылы
2.Сірке қышқылы бір 2.Этерификация
негізді әлсіз қышқыл. реакциясы.

3.Сірке қышқылы зат 3.Декарбоксилдену
алмасу процесіне реакцисы.
қатысады.
4.Қаныққан карбон 4.Химия
қышқылдары иісті, өнеркәсібінде сірке
суда ерімейді. қышқылының
алынуы.
Қолданылуы
Карбон қышқылдарының құрамында R – COOH
карбоксил тобы толады. Карбон қышқылдары әлсіз
қышқылдар, карбон қышқылдарытуындылары
өнеркәсіппен тұрмыста кең қолданылады.
Қолданылуы
1. Дәрі-дәрмектер
2. Тұздар
3. Ацетат жібегі
4. Тамақ өнеркәсібі
5. Жемістер эссенциясы
6. Лактардың еріткіші
7. Өсімдік зиянкестерімен
күресте
8. Өсімдіктердің өсуін
тездететін заттар
9. Мата бояуда
10. Кинопленкаларда
Үйге тапсырма
§10.1; 10.2; 10.3 оқу

Ұқсас жұмыстар

Карбон қышқылы

Жай эфирлер Күрделі эфирлер

КАРБОН ҚЫШҚЫЛДАРЫН ӨНДІРУ

Майлардың құрамы мен құрылысы

ОКСИҚЫШҚЫЛДАР

Май өнімдерінің қосалқы өнімдері

Альфа аминқышқылдары

Сабын және Синтетикалық заттар

Карбон қышқылдары

Амин қышқылдардың өндіру биотехнологиясы

Пәндер