Жорғалаушылар класының отрядтары

Презентация қосу

Сабақтың тақырыбы:

Жорғалаушылар класы
Сабақтың мақсаты:

Білімділік: оқушыларды жорғалаушылардың
құрылысының, тіршілік әрекетінің
ерекшеліктерімен, сан алуан түрлерімен таныстыру
Тәрбиелік: оқушылардың дүниетанымын
кеңейту, адамгершілік қасиеттерін арттыру
Дамытушылық: оқушылардың ойлау
қабілеттерін және есте сақтау қабілеттерін дамыту
Сабақтың әдісі: сөздік, көрнекілік
Сабақтың типі: ашық сабақ
Сабақтың көрнекілігі: презентация, кесте,
сызба-нұсқалар, сөзжұмбақ
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі: (2 мин)
Үй тапсырмасын сұрау: (10 мин)
Жаңа сабақты түсіндіру: (25 мин)
Жаңа сабақты бекіту: (5 мин)
Үй тапсырмасы: (1 мин)
Оқушыларды бағалау: (2 мин)
Ұйымдастыру кезеңі:
-Сәлеметсіздер ме?
- Сыныпта кім кезекші?
- Сабақта кім жоқ?
Үй тапсырмасын тексеру:
II. Мына сұрақтарға жауап беріңіздер:
1.Алғаш құрлықта тіршілік етуге бейімделген төртаяқты
омыртқалы жануарларды не деп атаймыз?
2.Қазіргі кезде қосмекенділердің неше мыңнан астам түрі
кездеседі?
3.Қосмекенділердің терісі қандай болады?
4.Тоқ ішектің соңғы бөлігі не деп аталады?
5.Аяқсыз қосмекенділердің 200-дей түрі қай жерлерде
тіршілік етеді?
6.Құйрықтылар отрядына жататын қосмекендінің бірі
7.Құрбақалардың түсі қандай болады?
8.Балқаш көлінің маңында, Шу өзенінің аймағында
қандай бақа таралған?
9.Қосмекенділерде алғаш рет кіші қанайналым шеңбері
пайда болған. Оны не деп атайды?
10.Қосмекенділер немен қоректенеді?
Жаңа сабақты түсіндіру:

Жорғалаушылар – нағыз құрлықта тіршілік
етуге бейімделген 8000-ға жуық түрлері бар.
Жорғалаушылар: кесірткелер, жыландар,
тасбақалар, құбылғылар, крокодилдер, т.б.
жатады.
Герпетология – жорғалаушыларды зерттейтін
ғылым.
Жорғалаушылардың дене құрылысы

Денесі

басы мойыны тұлғасы

құйрық

бессаусақты аяқ
Жорғалаушылардың қаңқасы

Қаңқасы

жамбас
иық белдеуі
белдеуі
омыртқа мен кеуде
бассүйек мен
жотасы алдыңғы қуысы
артқы
аяқтары
аяқтары
Жорғалаушылардың омыртқа жотасы

Омыртқа жотасы

мойын

арқа-бел

сегізкөз

құйрық
Жорғалаушылар

Тыныс алу мүшесі- өкпе

Қан айналу жүйесі - жүрегі үш қуысты (екі жүрекше, бір
қарынша, қарыншасының арасын жартылай перде екіге бөлген)

Зәр шығару жүйесі – бүйрек, екі несепағар түтігі, қуық, клоака
Жүйке жүйесіндегі ми құрылысы күрделілеу

Алдыңғы ми сыңарларының сыртында жүйке жасушаларының
шоғыры пайда болған. Аралық мида төбе көзі орналасқан.
Жорғалаушылардың сезім мүшелері

Сезім мүшелері

көз құлақ танау
Жорғалаушылардың есту мүшесі

Есту мүшесі

ішкі құлақ ортаңғы құлақ
Жорғалаушылар класының отрядтары

Жорғалаушылар класы

тұмсықбастылар отряды( өкілі гаттерия)

қабыршақтылар отряды
(құбылғылар,жыландар,кесірткелер)

тасбақалар отряды

Крокодилдер
(нағыз крокодил, қолтырауын,
азғы тұқымдастар)
Тұмсықбастылар отряды. Өкілі –Гаттерия
Гаттерия-дене тұрқы 75 см, салмағы – 0,5-1 кг. Жонында және құйрығының үстіңгі
жағында үшбұрышты қабыршақтардан тұратын жалы бар. Төбе тұсында (екі көзінің
ортасында) ерекше төбе көзі бар. Сондықтан оны кейде үшкөзді гаттерия деп те
атайды. Жыныстық жетілуі 20 жыл, 8-15 жұмыртқа салады, ұрықтың жетілуі 12-15
ай. 50 жылдан астам өмір сүреді.
Қабыршақтылар отряды:

Денесі екі бүйірінен қысыңқы,
мойны қысқа, құйрығы ұзын.
Денесінің түсі тез
өзгеретіндіктен, бұлар
құбылғылар деп аталған.
Африка мен Мадагаскар
аралында кеңінен таралған.
Ағаш басында тіршілік етеді.
Тасбақалар отряды :

Денесі мүйізді сауытпен
қапталған.
Қазақстанда дала және
батпақ тасбақалары
кездеседі.
Дала тасбақасы
Қазақстанның оңтүстік құрғақ
далалы, шөлейтті аймағында
кеңінен таралған. Сауыты
қоңырқай сарғыш түсті.
Аяқтары 4 саусақтан тұрады.
Аталығы 11-12 жылда,
аналығы 12-13 жылда.
Тасбақалар отряды :
Батпақ тасбақасы
Крокодилдер отряды :

Халқымыз крокодилді –
«тәмсақ», аллигаторды
«қолтырауын» деп атаған.
Тістерінің саны көп. Жүрегі 4
қуысты.
Терісі қымбат бағаланады,
сондықтан арнайы
фермаларда қолдан өсіреді.
Жаңа сабақты бекіту:
I. Сөзжұмбақты шешіңдер.
1. Қазақстанда кездесетін жыланның ерекше
түрі
2. Гаттерия өте ертеден бері тіршілік етіп
келе жатқандықтан, ол қалай аталады?
3. Жорғалаушыларды зерттейтін ғылым
4. Жорғалаушылардың терісі қандай?
5. Жорғалаушылардың асқорыту жүйесі неге
ұқсас
1. Ж

2. Ы

3. Л

4. А

5. Н
II. 1. Тұмсықбастылар отрядының өкілі
2. Қабыршақтылар отрядының өкілі
3. Еліміздегі кесірткенің ең үлкен түрі
4. Қай отрядта жануарлардың денесі мүйізді
сауытпен қапталған?
5. Құбылғылар қай аралда кеңінен таралған
6. Қай тасбақа Қазақстанның оңтүстік құрғақ
далалы, шөлейтті аймағында кеңінен таралған
7. Халқымыз крокодилді не деп атаған?
Т А С Б А Қ А
Үй тапсырмасы:
Жорғалаушылар класын оқып келу

Оқушыларды бағалау:
Оқушыларды еңбектеріне сай бағалау.

Ұқсас жұмыстар

Органикалық әлемнің қалыптасуы мен дамуы

Қолтырауындардың тұрқы

Кене ( Acarіna )

Жорғалаушылар - құрлықта тіршілік ететін алғашқы омыртқалы жануарлар

Шеміршекті балықтар Сүйекті балықтар

Аңдар ресурстары

Тіршіліктің тарихи дамуы туралы ілім тарауы бойынша қорытындылау

Медициналық қалдық кластары

Сүйекті балықтардың жіктелуі

Медициналық қалдықтар

Пәндер