Баяндауыштың жасалу жолдары

Презентация қосу

Тұрлаулы
мүше.
Баяндауыш
Білімділік: Оқушыларға сөйлемнің тұрлаулы мүшесі баяндауыш туралы жан-
жақты түсінік беріп, дара және күрделі баяндауыш түрлерін ажырата білуге
үйрету.
2. Дамытушылық: Оқушылардың сөздік қорын молайту, ойлау қабілетін
дамытып, өз ойын жүйелі түрде жеткізуге, топпен жұмыс істеуге үйрету.
3. Тәрбиелік: дүниетанымдық көзқарастарын, рухани-адамгершілік,
еңбексүйгіштік дағдыларын қалыптастыру, отанды сүюге, қазақ тіліне деген
қызығушылығын арттыру.
Осы сабақта сендер нені білу керек екендіктеріңді
мына табыс критерийлері бойынша
анықтайсындар.

1\ Баяндауыш туралы білемін.

2 \ Сөйлемге талдау жасай аламын.

3\ Басқа сөйлем мүшесінен қандай айырмашылығы
бар екенін білемін.
Үй тапсырмасын
тексеру
Бұл мәлімет ШЫНДЫҚ па әлде
ЖАЛҒАН ба?

1.Сөйлем мүшелері 2.Сөйлем мүшелері
дегеніміз – атқаратын қызметіне
сөйлем құрауға қатысқан қарай үшке бөлінеді
толық мағыналы сөздер

3.Бастауыш 4.Бастауыш
құрылысына қарай шылау,еліктеу сөз деп
дара және күрделі аталатын сөз
болып екіге бөлінеді. таптарынан жасалады.
Ойлан, топтас,
талқыла!
(постер жасау)
І топ. Баяндауыш.
Баяндауыштың құрылысына
қарай түрлері
ІІ топ.Баяндауыштың жасалу
жолдары
Постерді бағалау
Тақырыптың Постердің Тақырыптың Бағалау
ашылуы үйлесімдігі мысалдармен
(2ұпай) (3 ұпай) дәлелденуі
(4 ұпай)
Баяндауыш

Дара Күрделі

бір сөзден Екі, одан да көп

Олар кітапханадан Оқушылар келе
келді. жатыр.
Құрылысына қарай:
Дара баяндауыш Күрделі баяндауыш Үйірлі баяндауыш

Дара мүшеден Күрделі мүшеден тұратын Үйірлі мүшеден
тұратын баяндауыш тұратын
Жасалу жолдары:
баяндауыш 1.Сөз тіркесінен: бастауыш
Облыстың ең жырақ
Мысалы: ауданы-Аса ауданы
Олар алыс жерден 2.Негізгі сөз бен көмекші Уайымы көптер
келді. есімнің байланысынан: тез қартаяды.
Ауыл мәдениеті өсіп келеді.
3. Күрделі зат, сын,сан
есімдер мен басқа сөз
таптарынан:
Оның түсі қара торы.Оның
нөмірі –он үш
4.Тұрақты тіркестен:
Мен бұл аттан күдерімді
үзіп тұрмын
Баяндауыштың жасалу жолдары

етістік Зат есім Сын есім Сан есім Есімдік

Баяндауыш көбінесе Зат есім сөйлемнің Сын есім сөйлемнің Сан есім сөйлемнің Есімдік сөйлемнің
етістіктен болады. соңында келіп, соңында келіп, соңында келіп, соңында келіп,
баяндауыш болады. баяндауыш болады. баяндауыш болады. баяндауыш болады.

Мысалы:Күн Бұл –үлкен үй. Күн ыстық Екі жердегі екі-төрт. Менің айтарым-осы
жылынды Оның алғаны-кітап Оның жасырған
саны-бес
«Жигсо» әдісі

І топ 38-жаттығу
ІІ топ 39-жаттығу
«Талдау- табыс кілті»
синтаксистік талдау

І топ
Үлкен үй мен отаудың арасында бәйбіше
теңселіп жүр.

ІІ топ
Осы кезде ауылдың сырт жағындағы
құдықтан екі әйел көрінді.
1-тапсырма.
Сөлемдегі мақалдардан баяндауыштың орнын
толықтырыңдар
І топ
1.Жел дауылды............,
Бұлт жауынды..............
2.Қоян көлеңкесінен ......
3.Сыйлы қонақ босағада .................
ІІ топ
1.Берекені көктен .......,
Бірлігі мол көптен ........
2.Көл толқыса — жар ............,
Көп толқыса хан .................
3.Қасықпен көлді........ ........,
Қастықпен елді........... ................
2-тапсырма.
Өлеңнің ұйқасын құрастырып, ішінен
баяндауыштарды табыңыздар?
қой бастайды,бағылан серке,марқасқа,
жануар ойқастайды,қой алдында,
жолды жігіт,кез болған,тойға құтты,
той бастайды,жолымен,бұрынғының
Ыстық орындық
Баяндауыштың құрылысына қарай
3 түріне көркем әдебиеттен мысал
жазу
Бағалау.
Кері байланыс бойынша
«Блоб» ағашы

Ұқсас жұмыстар

Сөйлем мүшелері туралы түсінік

Толымсыз сөйлем Атаулы сөйлем

Тыныс белгілерінің қолданылуы. Тыныс белгілерінің қосымша қызметі

Сөздердің байланысу тәсілдері

Лепті сөйлемнің жасалу жолдары

ШАҚ ТҮРЛЕРІ ӨТКЕН ШАҚ КЕЛЕР ШАҚ

Жай сөйлемнің айтылу мақсатына қарай бөлінуі

Құрмалас сөйлем түрлері

Жаңа сөздердің жасалу жолдары

Сын есім туралы ақпарат

Пәндер