Оқушыларға Махамбет шығармаларын кеңінен талдап, әлеуметтік мәнін ашу

Презентация қосу

«Намыс отына өртенген өр ақын”

Батыс Қазақстан облысы
Қаратөбе ауданы
Жамбыл ЖОББМ-балабақшасы
Олжатаева К.Х
Мақсаты:
Оқушыларға Махамбет шығармаларын кеңінен
талдап,әлеуметтік мәнін ашу;
Ой еркіндігін, эстетикалық сезімін ояту,сөйлеу
мәдениетін қалыптастыру,сұрақтар арқылы
белсенділігін арттырып,өздігінен білім алуға
баулу.
Ақын шығармалары арқылы патриоттыққа,
Отансүйгіштікке,ерлікке,елдікке тәрбиелеу;
Қас жауыңды
Ел алдында жазықты
Жерге қағып жібересің қазық қып.
Қайсар бопсың, бірақ сенің
жырыңның
Ар жағында жатады бір нәзіктік.
О.Сүлейменов
Жоспары:

1.«Мен Өтемістің баласы, Махамбет атты батырмын»
(өмірінен мағлұмат беру)
2.«Қорлықта жүрген халқыма,
Бостандық алып берем деп» (Исатай Махамбет
бастаған шаруалар көтерілісі жөнінде түсінік).
3.«Атадан туған аруақты ер» (Өлеңдерін талдау)
4.«Тартынбай сөйлер асылмын» (шығармашылық
тапсырмалар орындау,өз туындыларын оқу).
5.«Ей, Махамбет, жігерсің!
Ұлт үшін туған ұлы ерсің!» (Қорытындылау)
Кіріспе:
Қазақ халқы талай қиын кезеңді басынан
кешірді. Елін, жерін көзінің қарашығындай
қорғаған, оның мүддесі үшін қабырғасы
қайысып, қасық қаны қалғанша қорған
болуды мақсат еткен дара тұлға батырлары
болған. Міне, осындай көрнекті өкілдердің
бірі- Махамбет Өтемісұлы. Ол –тасқындаған
қайраттың ғана емес, ең алдымен кең толғап,
кем пішер кемеңгер ақылдың көрінісі.
Махамбет Нарын өлкесінде өмір сүріп “қара
қазан, сары бала қамы үшін” ашық қимылға
шыққан, халықты соңынан ерте білген. Ол
ерлікті, өрлікті өзі ғана жасамай, бүкіл
поэзиясына ерлікті ту етті, оны кейінгі
ұрпаққа өлмес мұра етіп қалдырды. Исатай-
Махамбет тердің ереуіл атқа ер салуы , егеулі
найзаға еркіндік берсем деген арманы.
Жырларын оқыған әркімнің бойында Отанға
деген сүйіспеншілік, елге деген махаббат,
ерлікке, елдікке деген құлшыныс сезімін
1.«Мен Өтемістің баласы, Махамбет атты батырмын»
Ақынның Шығармалары Ақынның Ерекше Қайтқа Зерттелуі
туған жылы отбасы қасиеттері н жылы

1803 жылы «Соғыс», «Ереуіл Ұлтуған, Типан Төкпе ақын, 1846 1. 1925 жылы
Батыс атқа ер салмай», атты әйелдері, найзагер, жылы Махамбеттің
Қазақстан «Күн қайда?», жауынгер алғаш өлеңдер
Махмуд,
облысы «Қайран Нарын», ақын, күйші жинағы
Нұрсұлтан атты
Нарындағы «Исатай деген шықты.
балалары
Бекетай ағам бар»,
болған. 2. 1927 жылы
құмында «Тайманның ұлы
«Жаңа мектеп»
дүниеге келген. Исатай», т.б.
журналында
«Баймағамбет
сұлтанға
айтқаны» өлеңі
басылған.
2002-2003
жылдары ақын
өлеңдері
толықтырылып
шықты.
Өтемістен туған он едік

Б
М Д

Е
А Т С
К Х О
Қ
Ы Ы Ү ОС
М
А О Ә Х С Л
А

Қ Б М
М Й А
Ғ

Ж М Е А
Б Т Ы
Н

А І С А Й Й
А
Б

Е Р Е М Ы
Х П Й
Е

Т М Е Л
А Н Ы
Т

Ы М Н
Е Й Л
С
Т Ы
М
Ел
Хал
ық
Ерлік
Адам
Замана
Жылдар Негізгі оқиғалар Оқиға ізімен туған
өлеңдер
1828 жылдары Махамбет Жәңгір хан ордасы «Жалған дүние», «Аспандағы
боз торғай», «Арғымақтан
туған қазанат», «Хан емессің
қасқырсың»
1829 жылы Махамбет «Калмыков» Қамалында «Зынданда»,
тұтқынды отырады. «Әй, Исеке, Исеке»
1830 жылы Махамбет түрмеден қашып шығады.

1833-1836 Көтеріліске дайындық «Орай да борай қарай жауса»
1836жылы 14 сәуір «Қиялы мола» көтерілісі», «Ереуіл атқа ер салмай»,
«Тастөбедегі шайқас» «Бағаналы терек», «Соғыс»
1838 жылы Көтерілістің жеңіліс табуы, «Мұнар күн», «Арғымаққа оқ
12 шілде Исатайдың қазасы тиді», «Тарланым»,
«Ұлы арман», «Қызғыш құс»
1846 жылы Дүниеден өтті.
Хронологиялық кесте
1.1829-1830 жылы Махамбет Жәңгір ханның үстемдігімен қала
бекінісінің түрмесінде отырды, бостандыққа шыққан соң
Исатай Тайманұлына қосылды.
2.1836 жылы ақпанда орыс отаршылдарына қарсы Исатай мен
Махамбет бастаған ұлт -азаттық күрес басталды.
3.1836 жылы сәуірде Қиялымола деген жерде үлкен айқас
болады. Жәігір мен Исатай қолы осы жерде кездеседі.
4.1837 жылы қарашада Исатай мен Махамбет бастаған 3000
адам хан ордасына екінші рет аттанады.Орданы қоршап алды.
5.1838 жылы көтерілісшілер жеңіліске ұшырады. Гекке
басқарған орыс әскерінен Исатай Тайманұлы қаза табады.
Махамбет бірнеше жолдастарымен әскердің шебін бұзып
шығып құтылады.
6.1838-1841 жж Махамбет қайта қол жинайды.Хиуаға барған
сапары сәтсіз аяқталады.
7.1841-1846 жж Ақынның жалғыз қалуы.
8.1846 жылы Күрескер ақын 42 жасында дүние салады.
Ақынның зираты Атырау облысының Махамбет атындағы
«Махамбет ойы» деген жерде.
2.«Қорлықта жүрген халқыма,
Бостандық алып берем деп»
(Исатай -Махамбет бастаған шаруалар көтерілісі ).
3.«Атадан туған аруақты ер» (Өлеңдерін талдау)

«Ереуіл атқа ер салмай»
Ереуіл атқа ер салмай,
Егеулі найза қолға алмай,
Еңку-еңку жер шалмай,
Қоңыр салқын төске алмай,
Тебінгі терге шірімей,
Терлігі майдай ерімей,
Алты малта ас болмай,
Өзіңнен туған жас бала
Сақалы шығып жат болмай,
Ат үстінде күн көрмей,
Ашаршылық, шөл көрмей,
Өзегі талып ет жемей,
Ер төсектен безінбей,
Ұлы түске ұрынбай.
Түн қатып жүріп, түс қашпай,
Тебінгі теріс тағынбай,
Темір қазық жастанбай,
Қу толғай бастанбай,
Ерлердің ісі бітер ме?!
2. Сөздікпен жұмыс:

Тебінгі – ер тұрман құрамына қатысты
әбзелдердің бірі.
Терлік – тоқымның астына салатын, қойдың
жабағы жүнінен тер сіңіру үшін жасалатын
киіздің бір түрі.
Қу толағай – түгі жоқ, жап – жалаңаш.
Өлеңді сатылай кешенді
технологиясымен талдау

Авторы:
Жанры:
Тақырыбы:
Идеясы:
Шумақ:
Тармақ:
Буын:
Бунақ:
Ұйқас:
«Ақынның бір қыры» әдісі
Махамбеттің өлеңдері Ақынды қай
қырынан таныдың?
Хан емессің қасқырсың,
Қас албасты басқырсың.
Достарың келіп табалап,
Дұшпаның сені басқа ұрсын.
Ау, қызғыш құс, қызғыш құс,
Ел қорғаны мен едім,
Мен де айырылдым елімнен.
Көл қорыған сен едің,
Сенде айырылдың көліңнен.
Еруіл атқа ер салмай ,
Егеулі найза қолға алмай.
Еңку еңку жер шалмай,
Қоңыр салқын төске алмай...
Мен кескекті ердің сойымын,
Кескілеспей басылман.
Алдыңа келіп тұрмын деп,
Ар, намысымды қашырман.
Желп желп еткен ала ту,
Жиырып алар күн ұайда?!
Орама мылтық тарс ұрып,
Жауға аттанар күн қайда?!
Семантикалық карта
№ Кім жайында? Махамбе Исатай Жәңгір Баймағанбет
т
1 Достарың келіп
табалап,
Дұшпаның сені
басқа ұрсын.
2 Байеке, сұлтан,
ақсүйек,
Қыларың болса
қылып қал!
Күндердің күні
болғанда, Бас
кесермін
жасырман.
3 Ақтабаны
астында,
Зығырданы
қайнайды.
4 Дұшпаныма
келгенде,
Тартылмай
сөйлер
“РАФТ” стратегиясы

“Автор орындығы”
«Ей, Махамбет, жігерсің!
Ұлт үшін туған ұлы ерсің!»
Бүгін біз Махамбеттің өмірі мен
заманы, ақын жырының көтеріліс
шындығымен байланыстылығы және
“Ереуіл атқа ер салмай” өлеңінің өзіндік
ерекшеліктерімен таныстық.
Қазақ халқының асқақ ақыны,
жаужүрек батыры М.Өтемісұлының есімі
Атырау облысына берілді. Атырау
қаласының орталық алаңында Махамбет
ескерткіші орнатылған. Облысымыздағы
Батыс Қазақстан Мемлекеттік
Университетіне Махамбет
Өтемісұлы есімі берілді.
Ақын М.Өтемісұлы артына мәңгі
өшпес рухани мұра қалдырды.
Ашық журнал

р/с Оқушының аты-жөні Бағасы

1 Амандықова Фариза
2 Болатова Айгүл
3 Иманмәліков Елдар
4 Искалиева Эльмира
5 Қабесова Мирагүл
6 Қобландиева Ақбота
7 Сакенова Саягүл
“Бүгінгі сабақтан алған әсерім”

Ұқсас жұмыстар

Ақын жайлы көркем шығармалар

Мұнар күн

Панорамалық сабақ. Сабақтың тақырыбы

Оқыту үшін бағалау

ХИМИЯНЫ ОҚЫТУДА ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ҚОЛДАНУ

Педагогика - Тәрбие туралы ғылым

Бастауыш сыныпта оқытылатын Абай шығармалары

XIXғасырдың бірінші жартысындағы қазақ әдебиеті

Антикалық мәдениет

Оқушыларға шығарма жазуды үйрету

Пәндер