Топырақтың сілтілігін анықтау

Презентация қосу

БҚО, Қаратөбе ауданы, Мұхит атындағы орта жалпы білім беретін мектебі

Жоба тақырыбы:

Топырақ жамылғысының
құрамы және экологиясы

Авторы: Хамитов Мадияр
11-сынып оқушысы
Жетекшісі: Амангалиева Фарида Марксовна
жоғары санатты химия пәні мұғалімі
Зерттеудің өзектілігі :
Топырақтың сапалық дәрежесі мен экологиялық жағдайы

Зерттеудің мақсаты:

Топырақтың ластану мөлшерін, физикалық-химиялық, органоминералдық
құрамын зерттеу және экологиялық проблемаларын айқындау

Зерттеудің міндеттері:

Әр топырақ үлгісінің қышқылдығын және сілтілігін анықтау, салыстыру.
Топырақтың физикалық және химиялық құрамына талдау жасау.
Мазмұны:

І. Кіріспе
1.1. Қаратөбе ауданының топырақ жамылғысы
ІІ. Негізгі бөлім
2.1 Топырақтың экологиялық функциялары.
2.2. Антропогенді бұзылған топырақтардың классификациясы
ІІІ. Зерттеу бөлімі
3.1. Топырақтың физикалық және химиялық құрамын білу
3.2. pH датчигі арқылы топырақтың үш түрлі үлгілерінен қышқылдығы
мен сілтілігін анықтау
3.3. Топырақ құрамындағы хлорид және сульфат-иондарды анықтау
3.4. Зерттеу нәтижелері.
IV. Қорытынды.
4.1. Топырақтың құнарлылығын арттыру
Топырақ - литосфераның жоғарғы әуе қабатымен байланысатын қабат, бүкіл
биосферадағы тіршіліктің тірегі. Топырақ ғасырлар бойы топырақ түзуші
факторлардың үздіксіз әрекетінен пайда болған табиғаттың ерекше табиғи, әрі тарихи
денесі. Өсімдіктердің, жануарлардың (әсіресе микроорганизмдердің), климат
жағдайларының және адамдардың әсерімен өзгерген жер бетінің үстіңгі борпылдақ
қабаты.
Топырақ ешнәрсеге айырбастамайтын табиғи ресурс. Қазіргі таңда, ғылыми әлі
күнге дейін топырақтың орнын баса алатын жасанды материал таба алған жоқ.
Өсімдіктерді топырақсыз өсірудің кез келген әдісі топырақтың рөлін дәл өз мәнінде
орындай алмайды . Сондықтан адамзат қоғамы алдында тұрған және әлі де маңызды
болып қала беретін аса маңыздаы проблема топырақтың топырақ түзілу процесіндегі
өздігінен қалпына келу сақтап қалуға барынша жағдай жасау.
Ауданның топырақ жамылғысы топырақ түзілу жағдайларының жиі ауысуымен
байланысты әр түрлілігімен ерекшеленеді. Бірақ Қаратөбе ауданының кейбір
бөліктерінен суайырық кеңістіктерінде топырақтың аймақтық типі айрықша
байқалады.
Ауданның солтүстігі мен солтүстік-шығысында Орал маңы үстіртінде саздақ және
құмайт топырақ пен қара-каштан топырағы кең тараған. Саздақ топырақта көбінесе
тұзды, сортаңды болып келеді. Қоңыр-каштан топырақ Ақтайсай ауылынан шығысқа
қарай үстіртте, одан әрі ауданның солтүстік шекарасына дейін тарала отырып, Жарлы
өзені бассейнінде және Қалдығайты өзені бастауында басым болып келеді де, одан әрі
ауданның қиыр солтүстік-батысында Шиелі және Бұлдырты өзендерінің
бассейндеріне дейін созылып жатады. Ауданда тіпті қоңыр-каштан топырақ
жамылғысы, ашық-каштан топырақпен және сор мен бекімеген құмдардың бөлек
телімдерімен алмасып отырады.
Топырақтың антропогенді бұзылуын бағалау критерийлері :
Топырақтың Топырақтың Бағалау Бұзылған топырақтың белгілері
бұзылу бұзылу критерийлері
формасы мен көрсеткіші
дәрежесі
Техногенді Морфологиялы Үгілу, кескіннің шаңдануы, ұсақ
бұзылу: Әлсіз қ кескіннің тозу 5 аз топырақтардың желмен
Орташа тереңдігі, см 5-10 ұшырылуы, шірінді қабат
Күшті 10-15 қалыңдығының азаюы, нығыздалу
Өте күшті 15 жоғары және тақырлардың түзілуі
Топырақтың Кескіндегі Топырақ кескінінде ерігіш
тұздануы: жеңіл еритін 0,5 аз тұздардың қабыршақ, қоймалжың
Әлсіз тұздардың 0,5-0,7 ұнтақ, кристалл түріндегі мөлшері,
Орташа мөлшері, % 0,7-1,0 табиғи өсімдіктерді ығыстыру
Күшті 1,0 жоғары
Өте күшті
Жайылымның Морфологиялы Бұзылу, құмайттану және кескіннің
тозуы: қ кескіннің тозу 5 аз нығыздалуы, жайылым
Әлсіз тереңдігі, см 5-10 соқпақтарының түзілуі,
Орташа 10-15 дефляциялық микро және
Күшті 15 жоғары мезорельфтер өнімділігінің
Өте күшті төмендеуі
Пайдаланылған әдістер

Бақылау Эксперимент
әдістемесі әдістемесі

• Салыстыру; • Тазарту, құрғату
• Фотоға түсіру фильтрациялық әдіс,
• Сынамалар алу • РН көрсеткішті анықтау
• • Карбонат, хлорид
Кестеге салу
иондарды анықтау
• Диаграммалау • титрлеу
Бақылау орны: Қаратөбе ауданы , Мұхит атындағы орта
жалпы білім беретін мектебі химия зертханасы

Зерттелетін объекті:
мектеп , бақша және далалық жердегі топырақ үлгілері
№1 тәжірибелік жұмыс.
«Топырақ сынауларын алу. Топырақты анализге дайындау»

Жұмыстың орындалу реті Құралдар мен материалдар
1.Топырақ үлгілерін клеенкаға Күрекшелер, клеенка, техникалық
салып, мұқият араластырылады, таразы, топырақ үлгілері
біркелкі қабатпен орналастырып,
айқыш тәрізді 4 бөлікке бөлінеді,
массасы 500 г орташа сынауын
алады.
2.Топырақ кесектерін ұсақтап,
тамырлар мен тастарды алып
тастайды
3.Алынған орташа сынауын Құрғатқыш шкаф
құрғатқыш шкафта құрғатады
4.Құрғатылған топырақты фарфор Фарфорлы үгіткіш
үгіткіште үгітеді
5.Диаметрі 1-2 мм көздері бар елеуіш
елеуіштен өткізеді
6.Этикеткасымен пластик немесе пластик қапшықтары
қағаз қапшықтарға салынады
Топырақтың түсін анықтау

Топырақтың түсі: мектеп топырағы
сарғыш, бақша топырағы қара, далалық
жердегі топырақ сұрғылт түсті
Топырақтың pH деңгейі –жердің қышқылдығы мен сілтілігінің маңызды химиялық индикаторы .

SPARK сандық өлшеуіш құрылғысының көмегімен pH датчигі арқылы
топырақтың үш түрлі үлгілерінен қышқылдығы мен сілтілігін анықтау

Материалдар мен жабдықтар:
•Мәліметтер жинау жүйесі күрекше
•pH датчигі жабатын пластик пакеті (3)
•кабель-ұзартқыш топырақ үлгісі, 60 мл (3)
•шыны түтік, 250мл ( 3 ) дистилляцияланған су, 400 мл
•өлшеу цилиндр, 100 мл қағаз орамал
•өлшеу қасық ( 1 жинақ ) маркер
араластырғыш
Топырақтың рН көрсеткіштерін
анықтау
Топырақтың рН көрсеткіштері
Топырақтың рН көрсеткішінің
SPARK құрылғысындағы графигі
Топырақтың сілтілігін анықтау.
Карбонатты сілтілікті анықтау.
Ол үшін үш қолба алып, әрқайсысына 20мл-ден топырақ сығындысын құйып,1-2
тамшы фенолфталейн ерітіндісін тамызамыз. Егер сығындыда карбонат болса, онда
ол қызғыш түске боялады. Осы ерітіндіні 0,01н күкірт қышқылы ерітіндісімен
түссізденгенге дейін титірлейміз. Егер ерітінді фенолфталейн тамызғанда қызғыш
түске боялмаса,карбонат-ионның болмағаны. Осыдан кейін ерітіндінің жалпы сілтілігін
анықтаймыз. Жаңағы үш қолбаға енді 1-2 тамшы метилоранж ерітіндісін тамызып,
0,01н. Күкірт қышқылы ерітіндісімен сары түстен әлсіз қызғыш түске дейін титірлейміз.

Хлорид-иондарды анықтау үшін көлемі 20мл топырақ сығындысн алып, 0,01н. Н 2SO4
ерітіндісімен нейтралдаймыз. Қолбаға нейтралданған сығындыны құйып үстіне 1мл
10%- тік калий хроматы ерітіндісін тамызып,0,01н күміс нитраты ерітіндісімен ашық
қызыл түске дейін титірлейміз. Мынадай реакциялар жүреді:
Na Cl+Ag NO3= NaNO3+ AgCl
K2CrO4+Ag NO3= KNO3+AgCrO4
Күміс хлориді алдымен ақ тұнба ретінде түсіп, барлық хлорид-иондар әрекеттесіп
болғаннан кейін күміс нитраты калий хроматымен әрекеттесе бастайды. Түзілген
хроматы ерітіндіні ашық-қызыл түске бояйды.
Үлгінің нөмірі Анықталатын Өлшем бірліктері Номер 1 Номер 2 Номер 3
компоненттер

1 рН мг/кг 8,95 8,82 7,7
2 Карбонаттар мг/кг 0,0 0,0 0,0
% 0,0 0,0 0,0
Гидрокарбонаттар мг/кг 0,49 0,27 0,24

% 0,030 0,016 0,014
Хлоридтер мг/кг 0,25 0,26 0,32
% 0,008 0,009 0,011
Сульфаттар мг/кг 5,32 1,51 1,75
% 0,255 0,072 0,084
Кальций мг/кг 5,00 1,00 1,25
% 0,100 0,020 0,025
Магний мг/кг 0,0 0,0 0,0
% 0,0 0,0 0,0
Натрий мг/кг 0,07 0,07 0,07
% 0,001 0,001 0,001
Тұздың сомасы мг/кг 11,13 3,11 3,63
% 0,394 0,118 0,135

1 – бақша топырағы
2 – далалық жердегі топырақ
3 – мектеп ауласындағы топырақ
Түрлі үлгіде алынған топырақтар құрамындағы хлорид және сульфат-иондардың
мөлшері және олардың ылғалдылығы, құрғақ қалдығы мен сілтілігі эксперимент
жүзінде анықталды.
Топырақ экологиясы табиғи және антропогендік жағдайлармен тікелей
байланысты. Қуаңшылық әсерінен жердің тақырға айналуы құмды көшкін табиғат
жағдайы әсерінен келетін экологиялық проблема болса,мұнай қалдықтары мен
топырақтың ластануы,терикондардың көбеюі,топырақтың тұзды сорға айналуы
адам қолымен жасалған залал болып табылады. Сусымалы құмды Қаратөбе
селосында үнемі құм көшкіні болып тұрады.
Көшпелі құмдарды қатайтудың басты жолдары- оларды битумдау, механикалық
жолмен тоқтату(қорған,қайшы соғу), сексеуіл, жыңғыл, дала жусаны, ала
бота,тізгін, қара шағыр сияқты өсімдіктерді себу.
-Топырақ эрозиясына қарсы табиғат қорғау ағаштарын отырғызу, гидротехникалық
құрылыстар салу, ауыл шаруашылығында дақылдарды кезектестіріп отыруға
көбірек көңіл бөлу (бір дақылды жылма-жыл себу топырақтың құнарлығын жояды),
топырақты қорғайтын көпжылдық шөптерсебу.
-Жер жыртқанда, атмосфералық және ирригациялық жүйелерден келетін сулардың
ағып кетуіне қамқорлық жасау.
-Сайлар мен құмды жерлердің топырағын нығайту мақсатында бұларға тамыры
тереңге кететін жер эрозиясына бой беретін ағаштарды және дақылдарды отырғызу.
-Құмды және тасты жерлерді, мал жаюды реттеп отыру.
Топырақты ауыл шаруашылығы химиясы қалдықтарына(пистицид)сақтау және
мұнай өнеркәсіптерінің зиянды әсерінен құтқару-басты міндеттің бірі.
Назарларыңызға рахмет !

Ұқсас жұмыстар

Топырақ ағзаларының көптүрлілігі жəне топырақтағы топтар құрамы

Қалдығайты өзен суының химиялық құрамы мен экологиясы

Топырақтың физикалық қасиеттері

ТОПЫРАҚ ҚҰРЫЛЫМЫ

Таза топырақ

Топырақты химиялық зерттеу әдістері

Топырақтың санитарлық жағдайының көрсеткіштері

ТОПЫРАҚТЫҢ МЕХАНИКАЛЫҚ ҚҰРАМЫН ДАЛАЛЫҚ ТӘСІЛМЕН АНЫҚТАУ

Оқушылар жан - жақты сызбаға топырақтың қасиеті

ӨСКЕМЕН ҚАЛАСЫНЫҢ ТОПЫРАҒЫНЫҢ ЖӘНЕ АГРОЦЕНОЗЫНЫҢ ЛАСТАНУЫН БАҒАЛАУ

Пәндер