Мұзды мұхит

Презентация қосу

Астана қаласы №38 мектеп –лицейі
география пәні мұғалімі Қашығұлова
Раушан Елубаевна
Сабақатың тақырыбы:
Тынық , Атлант, Үнді,
Солтүстік Мұзды мұхит .
Сабақтың мақсаты
Дүниежүзілікмұхит туралы білімді
меңгеру,мұхиттардың географиялық
орны,мұхит түбінің жер бедері,
климаты, ағыстары, минералды
байлықтары туралы білімді меңгерту.
Картамен шығармашылық жұмыс
жасауға баулу, шығармашылық
қабілеттерін дамыту.
Балалар дүниежүзілік мұхит деген
не?
Мұхиттардың көлемі туралы не
айтасыздар?
Әрбірмұхиттар ерекшеліктері
туралы не айтасыздар?
Тынық мұхиты, Атлант мұхиты,
Солтүстік мұзды мұхит,Үнді
мұхиты ассосация жасау

үлкен
Тынық
мұхит
ы
тере
жылы ң
Картаға қарай отырып,Тынық мұхитының географиялық орнын
анықтаңыздар?
Мұхиттың қай бөлігінде шығанақтар мен теңіздер көп? Оларды негізгі
мұхит айдынынан не бөліп тұр?
Көлемі-178,6 млн шаршы шақырым.
Ең терең мұхит.Ең терең жері Мариан шұңғымасы -11022м;
Орташа тереңдігі-3976м;
Мұхит ортасында Шығыс Тынық мұхит және Оңтүстік Тынық
мұхит жоталары.
Тынық мұхттының жиектерін терең шұңғымалар қоршап
жатады. Картадан табыңдар.

Шыңдары тегіс, лава нәтижесінде пайда болған таулар-
гайоттар пайда болған.
Аралдары-материктік, маржандық,
жанартаулық .
Жапон, Курил,Мариан, Крузенштерн,
тайвань, Жаңа Гибрид,Гаваи ,Филиппин
аралдарын картадан көрсетіңіздер?

Тынық мұхиты неліктен жылы деп
ойлайсыздар?

Тынық мұхитының басым бөлігі ыстық
белдеуде орналасқандықтан-жылы мұхит.
Атлант мұхиты – Жер шарындағы аумағы жөнінен Тынық
мұхиттан кейінгі екінші мұхит. Оны ежелгі гректер Африканың
солтүстік-батысындағы Атлас (Атлант) тауына байланысты
атаған.
Атлант мұхиты – Гректер мифологиясының кейіпкері, Аспан
әлемін екі иығына көтеріп ұстап тұрған, алып Атланта есіміне
берілген дейді. ХҮІ-ғасырдың басында әр түрлі атаулар
берілген. Геракл мұнараларының артқы жағында орналасқан
теңіз деп, «Атлантик» деп атаған.
« Батыс мұхит», деген сияқты көптеген атаулар берген екен.
Қазіргі атауы 1507 жылы Вальдземюллер картасында
бейнеленеді.
Атлант мұхиты жағалауындағы
аралдар мен шығанақтарды
картадан көрсетіңіздер.
Мұхиттың теңіздермен қоса есептегендегі жалпы аумағы 91.6
млн. км2,
орташа тереңдігі 3597 м,
суының көлемі 329.7 млн. км3.
Солтүстік жарты шардағы жағалауы қатты тілімделген. Теңіздері
(Балтық, Солтүстік, Жерорта, Кариб, т.б.) мен ірі шығанақтары
(Бискай, Гвинея, т.б.)
Оңтүстік жарты шардағы жағалауы аз тілімделген (Антарктида
маңындағы Уэдделл т.).
Атлант мұхитында басқа мұхиттармен салыстырғанда аралдар аз.
Iрі аралдары (Ұлыбритания, Ирландия, Ньюфаундленд, Υлкен
Антиль, Кіші Антиль, Канар, Жасыл Мүйіс, Фолкленд аралдары
Атлант мұхитының түбі қандай литосфералық
плиталардан тұрады?
Атлант мұхитында неліктен терең шұңғымалар
жоқ?
Солтүстік Атлант ағысының Еуропа климатына
әсерін анықтаңыз?
Cолтүстік
Мұзды мұхит
Солтүстік мұзды мұхиты – ХҮІІ ғасырларда батыс
Еуропалықтар картасында Гиперборей мұхиты деп
аталды. Бұл атау – Гректердің солтүстік жел құдайы-Борей
есімі. Ал, орыс саяхатшылары: «Суық теңіз», «Мұзды
теңіз» т.б деп атаған. ХІХ ғасырда қазіргі атауын адмирал
Ф.П. Литке Осы Арктиканы зерттегенде қойған екен.
Солтүстік деп, географиялық орнына аталса, Ал Мұзды
деп, мұхит бетін мұз басып жатқандықтан аталса керек.
Солтүстік Мұзды Мұхит– Жер шарындағы аумағы
жөнінен ең кіші мұхит.
Ауд. 14,75 млн. км², суының көл. 18 млн. км3.
Орташа тереңдігі 1220 м,
ең терең жері – 5527 м.
С.м.м-тың орта тұсында Солт. полюс орналасқан.
Барлық жағынан дерлік Еуразия мен Солт. Америка
құрлықтарының солт. ш Мұзды мұхит (кейде Солтүстік
Мұзды мұхит, не Арктика мұхиты) — солтүстік жарты
шарындағы полюсқа жақын су өңірі, бес мұхиттың ең
кішісі
Баренц теңізі (1853 жылға дейін Мурман
теңізі, Мурман) — Солтүстік Мұзды мұхиттың шеткі
теңізі.
Голландияның теңіз саяхатшысы В.Баренцтің құрметіне
аталған. Е
Еуропаның солтүстік жағалауы мен Шпицберген,
Франц-Иосиф жері, Жаңа Жер аралдарымен шектесіп,
Ресей мен Норвегияжағалауларын шаяды.
Вайгач және Кальгучев аралдары аралығындағы
оңтүстік-батыс бөлігі Печора теңізі деп аталады.
Бұғаздар арқылы Кар тауларымен,Ақ теңізбен жалғасады.
Теңіз құрылықтық шельфте орналасқан.
Норвег теңізі —
Солтүстік Мұзды
мұхиттың шеткі теңізі.
Cкандинавия түбегі,
Шетленд, Фарер,
Исландия, Ян-Майен,
Аюлы аралдарының
аралығында. Аумағы
1,34 млн. км², ең терең
жері 3970 м. Норвегия
жағалауы қайраңды .
Теңіз суының
температурасы
ақпанда 2 – 7°С,
тамызда 8 – 12°С. Тұзд.
34 – 35%.
Картадан Шетленд, Фарер
, Исландия, Ян-Майен, Аюлы , Шпицберген,
Франц-Иосиф жері, Жаңа Жер аралдарын
көрсетіңіздер.
Үнді мұхиты – Үндістан жағаларын шайып
жатқандықтан берілсе керек. Бірақ, І-
ғасырда Ежелгі Римде Помпоний Мел Үнді
теңізі деп атаған екен. Ал Ресейде Индей
теңізі деп атаған. Ал, орыс саяхатшысы
А.Никитин ХҮ-ғасырларда жоғарыда
келтірілген екі атауды да қолданған. ХҮІ
ғасырдан бастап, ХІХ ғасырдың ширегіне
дейін Индей теңізі деп аталып келген. 1811
жылы Гериссон Максимович картасында да
осы атпен бейнеленген. 1823 жылдан бастап,
Үнді мұхиты болып аталды.
Үнді мұхиты — Жер шарындағы аумағы жөнінен Тынық және
Атлант мұхиттарынан кейінгі үшінші мұхит. Көпшілік бөлігі
оңтүстік жарты шарда, Азия, Африка,Австралия және
Антарктида құрлықтарының аралығында.

Үнді мұхиты планетада ерекше орын алады: оның көп бөлігі
оңтүстік жарты шарда орналасқан
Мұхит солтүстігінде Еуразиямен шектеседі.
Мұхиттың жағасы аз тілімденген.Солтүстігінде Бенгал және
Парсы шығанақтары,Арабия теңізі құрлыққа бойлай еніп
жатады.Аралдары біршама аз.Мұхиттың шекарасында ғана ірі
аралдар бар.
География ғылымы үшін Үнді мұхиты жөніндегі мәліметтер
Васко да Гаманың жүзген уақытынан (1497-1499 жж)бері
жинала бастады. XVIII ғасырдың соңында ағылшынның
теңізінде жүзушісі Джеймс Кук бұл мұхиттың тереңдігін алғаш
рет өлшеген..
Картадан Сокотра,
Мальдив,Андаман,Никоба
р, Шри Ланка,занзибар,
Сейшель аралдарын
көрсетіңіздер.
Атлант мұхиты – Жер шарындағы аумағы жөнінен Тынық мұхиттан кейінгі
екінші мұхит. Оны ежелгі гректер Африканың солтүстік-батысындағы Атлас
(Атлант) тауына байланысты атаған
Атлант мұхиты – Гректер мифологиясының кейіпкері, Аспан әлемін екі
иығына көтеріп ұстап тұрған, алып Атланта есіміне берілген дейді. ХҮІ-
ғасырдың басында әр түрлі атаулар берілген. Геракл мұнараларының артқы
жағында орналасқан теңіз деп, «Атлантик»,
« Батыс мұхит», деген сияқты көптеген атаулар берген екен. Қазіргі атауы
1507 жылы Вальдземюллер картасында бейнеленеді.
Мұхиттың теңіздермен қоса есептегендегі жалпы аумағы 91.6
млн. км2,
орташа тереңдігі 3597 м,
суының көлемі 329.7 млн. км3.
Солтүстік жарты шардағы жағалауы қатты тілімделген. Теңіздері
(Балтық, Солтүстік, Жерорта, Кариб, т.б.) мен ірі шығанақтары
(Бискай, Гвинея, т.б.)
Оңтүстік жарты шардағы жағалауы аз тілімделген (Антарктида
маңындағы Уэдделл т.).
Атлант мұхитында басқа мұхиттармен салыстырғанда аралдар аз.
Iрі аралдары (Ұлыбритания, Ирландия, Ньюфаундленд, Υлкен
Антиль, Кіші Антиль, Канар, Жасыл Мүйіс, Фолкленд аралдары
Тапсырмалар
1.Дүниежүзінің физикалық картасын
пайдаланып, олардың шекараларын
көрсетіңдер, көлемі туралы айтыңдар.
2.Дүниежүзілік мұхит суынның оташа
температурасы +17 ,жердегі жылуды
сақтауда мұхиттың рөлі қандай?
3.Солтүстік мұзды мұхиттың Солтүстік
Еуропа бассейні неліктен өсімдіктер мен
жануарлар дүниесіне бай?

Ұқсас жұмыстар

ТЫНЫҚ МҰХИТЫ

Солтүстік мұзды мұхитынан кіші

ӘЛЕМДІК МҰХИТТАР

Тынық мұхитында

Мұхиттар туралы

Мұхит суының тұздылығы

Шар тәрізді Жердің дәл

ЕУРАЗИЯ ЖАҒАЛАУЫНДАҒЫ МҰХИТТАР МЕН ТЕҢІЗДЕР

Гидросфера

Кескін картаға Еуразия өзендерінің алаптарын түсір

Пәндер