Архимед күші дененің ауадағы және сұйықтағы

Физика сабағы

Архимед күші

7 сынып

Психологиялық ахуал туғызу

№1 топ

“Архимед ұландары”

№ 2 топ

“Планк ұландары”

Көңіл күйлеріңіз қалай?

Оқушылар қима қағаздар арқылы топтарын анықтайды және өз орындарына барып жайғасады.

Физика сабағы

Өткен тақырыпты қайталау.

Физикалық диктант

1. Сұйыққа немесе газға түсірілген қысым осы сұйықтың немесе газдың

әрбір нүктесіне өзгеріссіз беріледі. Бұл кімнің қағидасы .

2. Мақтаны, қағазды, ағаш жаңқаларын т. б престеу үшін қолданылатын

машиналар .

3. Газдың ыдыс қабырғасына түсіретін қысымы газ

соқтығысуынан пайда болады.

4. Газдың көлемін кішірейтсе, оның қысымы, ал көлемін

ұлғайтса, қысымы .

5. Жер бетіне және ондағы барлық денелерге

түседі.

6. Атмосфера қабаттары: .

7. қысымды өлшеуге арналған құрал

деп аталады.

8. қысым айырымын өлшеуге арналаған аспап.

Атмосфералық қысымның әрекетіне негізделген құрылғылардың біріне

жатады.

10. Қалыпты атмосфералық қысым тең.

1. Сұйыққа немесе газға түсірілген қысым осы сұйықтың немесе газдың

әрбір нүктесіне өзгеріссіз беріледі. Бұл кімнің қағидасы Блез Паскаль

2. Мақтаны, қағазды, ағаш жаңқаларын т. б престеу үшін қолданылатын

машиналар гидравликалық машиналар.

3. Газдың ыдыс қабырғасына түсіретін қысымы газ молекулаларының

соқтығысуынан пайда болады.

4. Газдың көлемін кішірейтсе, оның қысымы артады, ал көлемін

ұлғайтса, қысымы кемиді .

5. Жер бетіне және ондағы барлық денелерге атмосфералық қысым

түседі.

6. Атмосфера қабаттары: тропосфера, стратосфера, мезосфера, термосфера.

7. Атмосфералық қысымды өлшеуге арналған құрал барометр

деп аталады.

8. Манометр қысым айырымын өлшеуге арналаған аспап.

Атмосфералық қысымның әрекетіне негізделген құрылғылардың біріне

сорғылар жатады.

10. Қалыпты атмосфералық қысым 760 мм сынап бағанына тең.

“Сен маған, мен саған” алмасып дұрыс жауабын

тексереміз

А р х и м е д к ү ш і

Мақалдың жалғасын табу . . .

1. Білегі күшті бірді жығады,

білімі күшті мыңды жығады;

2. Көптің күші -

бірлікте;

3. Көз қорқақ -

қол батыр;

4. Күшіңе сенбе,

ісіңе сен;

5. Асыл тастан шығады,

ақыл жастан шығады

Архимед

( Б. з. б 212-287 ж ж)

Физика сабағы

“Ой қозғау” (мақалдың жалғасын табу арқылы жаңа сабақ

тақырыбын ашу)

Физика сабағы

Сабақтың мақсаты :

Білімділік

Дамытушылық

Тәрбиелік

Архимед күші, Архимед заңы, сұйық ішіндегі кері итеруші күштің қандай физикалық шамаларға байланысты екендігін білуге баулу.

Сұйық ішіндегі, сұйыққа батырылған денеге кері итеруші қысым күші туралы білімдерін, оқушылар-дың өзіндік сыни ойлау белсенділігі мен танымдық қызығушы-лығын дамыту.

Сабақ барысында оқушылардың дербестігін, пікір алмасуға, шығармашылық-қа, өздігінен білім алуға тәрбиелеу.

Архимед (б. з. б. 287-212) Ежелгі Грекияның ұлы ғалымы, математигі, механигі. Ол Сицилия аралындағы Сиракуз қаласында туып, сонда өмір сүрген. Архимед астроном Фидийдің баласы деген жорамал бар. Архимед сол замандағы ірі мәдениет орталығы - Мысырды аралап, александриялық ғалымдардан, солардың ішінде Конон мен Эратосфеннен білім алған. Оның математикалық еңбектері өз заманынан озық болған. Архимедтің көптеген математикалық еңбектерінің ішінен қисық сызықтардың ұзындықтарын, әр түрлі фигуралар мен денелердің көлемін және беттердің ауданын есептеу ерекше орын алды. Архимед рычаг заңын, суда өлшеу арқылы қорытпаның құрамын анықтау тәсілін тапқан, өз атымен аталған гидростатика заңын ашқан, жер суаратын механизмдерді, жүк көтеретін рычаг жүйелері мен блоктарды, тас ататын, қамал бұзатын соғыс қондырғыларын, т. б. ойлап шығарған. Рычагтың математикалық заңын тапқанда, Архимед “Тіреу нүктесін берсеңдер, Жерді де төңкеріп тастаймын” деп айтқан екен. 9-11 ғасырларда Архимедтің еңбектері араб тіліне, ал 13 ғасырда олар араб тілінен латын тіліне аударылды.

Архимед туралы аңыз

Аңыз бойынша, бұл заңның ашылуына себепкер болған Сиракуз патшасы Гиерон болған екен. Ол Архимедке зергер жасаған өзінің тәжінің таза алтыннан немесе алтын мен күмістің қоспасынан жасалынғанын анықтауды тапсырады. Бұл есепті шеше алмай, Архимед көп күн әуреленді. Бір күні толтыра су құйылған ваннаға түскен кезде кенеттен ойына әлгі есептің шешуі келген екен дейді. Өзінің ашқан жаңалығына шаттана қуанған ол «Эврика!» (Таптым!) деп Сиракуз көшелерінің бойымен айғайлап жүгірген екен. Сірә, жаңалық ашқан адам ерекше бір сезімге бөленетін болар.

Сондықтан сұйықтың ішіндегі қандай да бір денеге әсер ететін Архимед күшін анықтау үшін, бұл денені ауада және сұйықта өлшеп, алынған мәндерінің өзгерісін анықтаймыз.

Міне осы Архимед (кері итеруші) күші болып табылады.

F = p - p

ауа

сұйық

Сұйыққа батырылған денеге әсер ететін кері итеруші

күш, осы дене ығыстырып шығарған сұйықтың

салмағына тең болады.

Бұл заңды Архимед ашқан, сондықтан оның есімімен -

Архимед заңы деп аталады.

“Ой қорыту” (жаңа сабақтың түйінді мәселелеріне

тоқталу)

Денеге әсер ететін Архимед күші FА төмен қарай әсер ететін салмақ күші mс g-мен теңеседі.

FА = mсg. (1)

(1) формуласын басқа түрде жазуға болады. Сұйықтың массасы m с оның тығыздығы ρ с мен Vс көлемінің көбейтіндісіне тең екенін ескеріп

FА = ρcVcg. (2)

Vc-Бұл көлем дененің сұйыққа батып тұрған бөлігінің

көлеміне тең болады.

Vc= V

Тыныштық күйдегі сұйыққа (немесе газға) батырылған кез-келген денеге сұйық (немесе газ) тарапынан кері итеруші күш әсер етеді, оның шамасы сұйықтың немесе газ тығыздығын еркін түсу үдеуімен, сұйыққа (немесе газға) батып тұрған дене бөлігінің көлемінің көбейтіндісіне тең болады.

Архимед күші

Тәуелді емес

Тәуелді

Дененің формасы

Дененің тығыздығы

Дененің көлемі

Сұйықтың тығыздығына

F = p *g*V

сұйық

дененің

Постер қорғау

1 топ “Архимед ұландары”

1-2 бөлімдер

2 топ “Планк ұландары”

3-4 бөлімдер

Бағалау критерийлері:

1. Эстетикалық талғамға сай

бейнеленуі;

2. Тақырыпқа сай түстерді дұрыс

пайдалануы;

3. Тақырыпты дұрыс қорғауы;

4. Бейнеленген суретті берілген тақырыпқа сай үйлестіре салуы;

5. Әділ бағалауы.

Есептер шығарайық

Физика сабағы

Берілгені

ХБЖ

формуласы

шешуі

V=100см3

ρ=1000кг/м3.

=1*10-4м3

FА = ρcVcg.

ҒА=1000*10-4*10=1H

т/к FА -?

Жауабы: ҒА=1H

1-есеп

Суға көлемі 100см3 болатын дене батырылған. Осы денеге әсер ететін ығыстырушы күшті анықтаңдар. Судың тығыздығы-1000кг/м3.

Берілгені

ХБЖ

формуласы

шешуі

m=500г

ρ(т) =7900кг/м3.

ρ(к) =820кг/м3.

=0, 5 кг

FА = ρ(к) Vcg.

V=m/p

V=0. 5/7900=6, 3*10-5м3

ҒА=820*6, 3*10-5*10=0, 51H

т/к FА -?

Жауабы: ҒА=0, 51H

2- есеп

Керосинге массасы 500г темір кесегі батырылған. Ығыстырушы күшті анықтаңдар.

Темірдің тығыздығы -7900кг/м3, ал керосиннің тығыздығы -820кг/м3.

Кім жүйрік?

Білгеннің үстіне біле берейік!

Есептер шығарып үйренейік!

Физика сабағы

Герон патшаның алтын тәжісінің ауадағы салмағы 20Н. Судағы салмағы 18, 75Н. Алтынның тығыздығы 2 кг/м, күмістікі 1кг/м деп алып, тәждің құрамында алтын мен күмістің қанша болғанын анықтайық.

Берілгені: Өрнегі:

Pа = 20 Н FA = Pа- Pсу

Pк = 18, 75 Н FA = pc g Vд ;

Vд =0, 000125 м3

pа = 2 кг/м3 gpсу 10*1000

pк = 1 кг/м3

т/ к: mа - ?

mк ?

Шығарылуы:

mа = pаV =2 * 0, 000125 =2, 5 кг

mк = pкV =1*0, 000125 =1, 25 кг

FA 1, 25