Түсініктеме сөзден Түсініктеме сөзінде

Тақырыбы: Қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында оқу стратегияларын қолдану арқылы мәтінге негіздеу принципін іске асыру.

БАЯНДАМА

«Сабақ беру - үйреншікті жай ғана шеберлік емес, ол - жаңадан жаңаны табатын өнер».

Жүсіпбек Аймауытов.

Зерттеу жұмыстарына жүргізілген талдау нәтижесінде анықталған оқу нәтижелерінің бес санаты

Мәтін арқылы оқытудың артықшылықтары ретінде білімді күтілетін нәтижеге сай ұйымдастыруға тірек болатын мәселелер:

"Оқу мәтіндері тіл мен әдебиетті кіріктіре оқытуға мол мүмкіндік береді".

(Т. М. Пахнова. "Развивающая речевая среда как средство приобщения к культуре. "РЯШ", № 5, 2003, 14-6. ) .

Тілдің тек ғылыми жүйесін меңгертуден арылудың бір жолы - оқушының сөйлеу іскерліктерін дамытатын жұмыстарға басымдылық беру. Бұл, әлбетте, түрлі мәтіндермен кешенді жұмыс арқылы ғана мүмкін болады. Мәтін тілдің көркем сөзде, яғни сөз өнерінде атқаратын қызметін жан-жақты танытуға жетелейді. Мазмұны терең, тілі көркем мәтіндер оқушының сөйлеу шеберлігін дамытудың көзі деген қағида орнықтырылады.

"Мәтін арқылы оқыту оқушының сөйлеуді ұлттық мәдениеттің компоненті ретінде меңгеруінің маңызды факторы - тілдік ортаны қалыптастырады".

Н. П. Шульгина. Работа с текстом как средство формирования личности ученика//"РЯЩ", № 3, 2003. ) .

Бұл идея қазіргі білім философиясындағы рефлексия бағытымен сабақтасып жатыр. Яғни оқушының өз ортасы арқылы дамуына табиғи жағдай жасалады. Мұнда оқушылар бір мәтінді талдау барысында өзара ой бөлісуге, пікір таластыруға, ортақ ой қорытындыларын жасауға үйренеді.

"Мәтін арқылы сөйлеу әрекеті компоненттерін толық әрі бір-бірімен тығыз сабақтастықта жүргізуге жол ашылады".

(Ф. Оразбаева) .

Сөйлеу әрекетінің оқылым, тыңдалым, жазылым, айтылым, тілдесім секілді бөліктері қатар жүргізілетін жұмыстар оқушының ауызша, жазбаша сөйлеу мәдениеттерін жетілдірудің қайнар көзі болып саналады. Бұл тілді оқыту сапасының айқын көрсеткіші деп есептеледі.

"Мәтін - білімді дара тұлғаға бағдарлап оқытудың ұтымды құралы".

(А. Аркин. Почему школьники не любят уроки родного словесности//"Нар. образования",

№ 2, 2001, 15-6. ) .

Өйткені қазіргі тандағы саралап, даралап білім беру мәселелері деңгейлеп оқыту технологиясымен байланысты қаралады. Ал, мәтінмен жұмыстар осы деңгейлік тапсырмаларды бірізділікпен, логикалық жүйелілікпен бірте-бірте күрделендіре түсуге ыңғайлы. Бұл -сапалы білім мен саналы тәрбие берудің тетігі.

"Мәтінмен жұмыс оқушының субъект ретінде өзін әр қырынан танытуына мүмкіндік тудырады".

(Г. А. Бакулина. Обучение рус. яз. // "РЯШ" № 3, 2003. 11-6. ) .

Мәтін мазмұнына сәйкес түрлі тілдік жағдаяттар тудыруға, оқушының логикалық ойлауын мақсатты түрде дамытуға, олардың сөйлеу белсенділігін арттыруға да қатысты тапсырмаларды түрлендіруге болады. Әрі мұндай бір бағытқа бағдарланған жұмыстар жиынтығы сабақтағы сұрақ-тапсырмалардың тек формалық жағынан өзгертілуіне мүмкіндік беріп қана қоймайды, сонымен қатар, олардың мазмұндық жағынан да терендеуіне жол ашады. Бұл да оқыту сапасын күтілетін нәтиже тұрғысынан жетілдіруде шешуші рөл атқарады.

"Мәтінмен жұмыс - тілдің барлық пәндермен байланысуын қамтамасыз етудің кепілі".

(С. И. Львова и др. Русский язык в школе: состояние, проблемы и пути их решения. // "РЯШ", №4, 2003. 10-6. ) .

Мұнда тілдің дүниетаным құралы екенін танытуға қажетті мүмкіндіктер мол. Әсіресе, тілдің стильдік жүйесін таныту нәтижесінде түпкі мақсатқа қол жеткізіледі.

"Мәтінмен жұмыс - оқытудың тәрбиелік сипатын күшейтудің бір факторы".

(А. К. Маркова. Формирование мотивизации учения в школьном возрасте. М., 1983. )

Мұңда мәселе тек мәтін мазмұнының дидактикалық қырында ғана емес, сонымен қатар окушылардың өзара пікірталасы үстінде қалыптасатын тыңдау мәдениеті мен өзгенің ойын сыйлай білу дағдысының қалыптасуында, өз ой-тұжырымдарын көпшілікке ұғымды етіп түсіндіре білу іскерліктерін жетілдіруге деген ішкі мүдделігінің тууында жатыр.

«Ойлан. Бірік. Бөліс».

Сабақтың тақырыбы:

М. Мағауин. «Бір атаның балалары» хикаяты (жеке тараулар) .

Сабақтың мақсаты:

- жазушының өмірі туралы қысқаша мәлімет беріп, «Бір атаның балалары» хикаятынан үзінді мазмұнын игерту.

«Біреуі - үйде,

үшеуі - қонақта».

«Кезбе тілші».

«Атыспақ» .

«Тірек сөздер» немесе «Кілттік сөздер арқылы әңгіме»

«Венн диаграммасы»

Автор орындығы

«Галлереяға саяхат»

«Кубизм»

«Теле-шоу»

«Тоғысқан пікірталас»

И. А. Крылов.

«Лебедь, щука и рак».

Ұқсастықтары

Ахмет Байтұрсынов.

«Аққу, шортан һәм шаян».

1) Түсініктеме сөзден басталады.

2) Түсініктеме сөз -3 жол.

3) Негізгі бөлім -7 жол.

4) Қорытынды ой - 2 жол.

5) Өлең 12 жолдан тұрады.

6) «С покложей воз» (түйілген, буылып арбаға тиелген) .

Түсініктеме сөзінде достар арасындағы бірлік болмаса, іс оңбайтындығы айтылған.

Мазмұн желісі бірдей.

Қорытынды ой бірдей.

Кейіпкерлері - шортан, шаян, аққу.

1) Негізгі оқиғаны баяндаудан басталған.

2) Түсініктеме сөз - 4 жол.

3) Негізгі бөлім - 8 жол.

4) Қорытынды ой - 4 жол.

5) Өлең 16 жолдан тұрады.

6) «Дара жүк» делінген.

"Мәтінмен жұмыс - тілдің барлық

пәндермен байланысуын қамтамасыз етудің кепілі".

11-сынып. Ахмет Байтұрсынов. «Қырық мысал» жинағы.

Білу

Алынған ақпаратты еске түсіру, тану.

Әңгіме кім туралы? Не болды? Қашан, қалай болды?

Түсіну

Алынған ақпаратқа жаңа түр беру, оқиғалар, идеялар, деректер, құндылықтар арасындағы байланысты анықтау және ойды түсіндіру.

Әңгіменің ең қызықты жері қайсы? Неге қызық?

Қолдану

Ақпаратты оқиғалы мәтінде немесе мәтіннен тыс проблеманы шешу құралы ретінде қолдану.

Сіз Қасымның орнында болсаңыз қайтер едіңіз?

Талдау

Мәтіндегі “жалпы” оқиғадан “жалқының” бөлінуі, жеке оқиғалардың пайда болуын қарастыру.

Кейіпкерге тән қасиеттерді ата. Сіздің ойыңызша ол қандай адам?

Топтау

Алынған ақпаратқа толық логикалық қорытынды жасау.

Оқиғаның себебі мен салдарының байланысын анықта.

Бағалау

Ақпаратты жүйелеу немесе балама шешім ұсыну.

Блум таксоманиясы

Қалихан Ысқақ. «Қоңыр күз еді» хикаяты (үзінді) .

«Екі түрлі түсініктеме күнделігі»

М. Мақатаев. «Елім барда» өлеңі.

Тіркестер

Оқушы пікірі

«Ал ырысым - ұланғайыр кең далам»,

«Таулар менің таусылмайтын бақытым», т. б.

Ақынның Отанына, еліне деген ыстық ықыласын танытатын сөздерін ұғып, үйрендім.

Мәтіннен үзінді

Өз пікірім

Ой-тұжырым

Ұқсас жұмыстар

Философиядағы ақиқат мәселесі

Адвокаттың соттық сөйлеуі

Түсініктеме беру

Өтініш

Жыраулар поэзиясы жайлы

Ақпараттандыру дағдысы

Геодезия және топография ғылымдарының даму тарихы

Педагогика пәні. Педагогиканың теориялық және әдіснамалық негіздері

ҚҰЖАТТЫ БАСЫП ШЫҒАРУ

Орта мектептегі информатика оқулықтарына талдау

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz