Еліктеуіш сөздер

Нұрмолда Алдабергенов атындағы орта мектеп

Сабақтың тақырыбы: « Негізгі және туынды еліктеу сөздер» тақырыбын сыни тұрғысынан ойлау технологиясын қолдана отырып оқыту

6 « ә » сыныбы

Қазақ тілі мен әдебиет пән мұғалімі М. Н. Базарбекова

2015-2016 оқу жылы

Сабақтың мақсаты:

Жалпы мақсаттар: Еліктеу сөздер туралы жан-жақты мәлімет беру, ерекшеліктерін түсіндіру; логикалық ойлау қабілеттерін дамыту, ынтымақтастыққа тәрбиелеу, өзгенің пікірін тыңдай біліп, өз пікірін дәлелдеуге машықтандыру;

Негізгі мақсаттар: Сын тұрғысынан ойлауға үйрету және қалыптастыру, есте сақтау қабілеттерін дамыту. Жұппен жұмыс істеуге және топтық жұмысқа жұмылдыру. АКТ-ны қолдана білуге дағдыландыру;

Оқыту нәтижелері: Негізгі және туынды еліктеу сөздер туралы түсініктері қалыптасады, негізгі және туынды еліктеу сөздердің ерекшеліктерін біледі. Сын тұрғысынан ойлау арқылы тапсырмаларды орындауға талпынады, ынтымақтастық атмосферасында жұмыс істеуге тырысады;

Өткен тақырыптарды пысықтау мақсатында қойылатын сұрақтар:

1. Морфология нені зерттейді ?

2. «Сөз таптары» терминін қазақ тіл біліміне еңгізген кім ?

3. Қазақ тілінде қанша сөз табы бар?

4. Еліктеу сөздер туралы айт. Мысал келтір.

5. Еліктеу сөздер қаншаға бөлінеді? Атап бер. Мысалдар келтір.

Еліктеу сөздер құрамына қарай дара және күрделі түбір болып келеді. Дара еліктеу сөздер тұлғасына қарай негізгі және туынды түбір түрінде болады.

Жаңа сабақты түсіндіру :

Суреттер топтамасындағы 12 және 13 суреттерге қарап, мәтін құра. Жайылымдағы бие мен құлын немесе көлде жүзген қос аққуды бейнелеп мәтін құра. Бейнелеуіш еліктеу сөздер көп қолданылсын.

1 - тапсырма ( кітаппен жұмыс)

Кубизм әдісі

1. Еліктеуіш сөздер туралы мәлімет бер. 2. Еліктеуіш сөздерді бейнелеуіш сөздермен салыстыр. 3. Еліктеуіш сөз қандай етістікпен тіркесетіні туралы айт. 4. Еліктеуіш сөздерді қатыстырып әңгіме құра. 5. Шынайы өмірмен салыстырып мысал келтір.

Кубизм әдісі

1. Табиғаттағы заттардың қозғалуы, қақтығысуы, соғылуы

сияқты алуан түрлі дыбыстарға еліктеуден туған сөздер.

2. Еліктеуіш сөздер табиғаттағы заттардың қозғалуы, қақтығысуы, соғылуы

сияқты алуан түрлі дыбыстарға еліктеуден туған сөздер болса, бейнелеуіштер табиғаттағы заттардың қозғалысын көру арқылы сипаттайтын, бейнелейтін сөздер.

3. Еліктеуіш сөздер көмекші етістікпен тіркесіп жұмсалады және көбінесе ет етістігімен тіркесіп жұмсалады. Мысалы: тырс етті, сарт етті, гүрс ете түсті.

4. Орман іші еді. Қарлығаш қадамын тездете басып үйге асығып келе жатыр еді. Тырс еткен дыбысты естіді. Қарлығаш тырс еткен дыбысқа қараса артында бір тиін оған үрке қарап тұр екен. Қарлығаш оған аса назар аудармастан кете барды.

5. Мектептегі қоңыраудың даусы шыр- шыр етіп ойға шомған Азаттың тәтті қиялын бұзды.