Ауа - райының негізгі элементтері

Сабақ жоспары

Ұйымдастыру кезеңі

Үй тапсырмасын сұрау

I - топ

( Өткен тақырыптар бойынша)

Атмосфера қабаттары?

(тропосфера, стротосфера, атмосфераның жоғары қабаты) .

2. Ауа - райының негізгі элементтері?

(температура, ылғалдылық, атмосфералық қысым) .

3. Жер шарындағы ауа массаларының негізгі типтері?

(арктикалық, қоңыржай, тропиктік, экваторлық) .

4. Тұрақты желдердің қалыптасуы неге байланысты?

(қысым белдеулеріне) .

5. Желбағар биіктігі қанша метрге орнатылады?

(10-12м) .

II - топ 1. Ұсақ қиыршық мұз тартылған сымға, үйдің желдің өтіндегі қабырғасына ең борпылдақ түрінде ілінген зат?

(қылау) . 2. Климат құрушы негізгі факторлар?

( географиялық ендік, ауа массалары, жер беті жамылғысы) . 3. Ауа райының белгілі бір жерге тән сипаты, көп жылдық орташа жай күйі?

(климат) . 4. Бұлттың негізгі 3 түрі?

(будақ, қабат, шарбы) .

5. Атмосфера құрамында ең көп мөлшерде кездесетін газ?

(азот)

III - топ 1. Жауын - шашын түрлері?

(жаңбыр, қар, бұршақ, шық, қырау, қылау) .

2. Жоғары және төменгі температура көрсеткіштерінің арасындағы айырмашылық қалай аталады?

(амплитуда) .

3. Жер бетіндегі ауаның горизонталь бағытта бір жерден екінші жерге ауысуы?

( жел) .

4. Температуралары бірдей нүктелерді қосатын қисық сызықтар?

(изотермалар) .

5. Экватор маңында қандай қысым қалыптасады?

(төменгі) .

Жылдық жауын-шашын мөлшері бірдей нүктелерді

қосатын сызықтар қалай аталады?

Пассаттар деген не?

Климат деген не?

Солтүстік және Оңтүстік жарты шарлардың тропиктік және экваторлық ендіктерінде субтропиктік жоғары қысымды аймақтардан экваторға қарай жыл бойы соғатын тұрақты желдер;

белгілі бір жердегі ауа райының көп жылдық режимі, яғни осы жерде болуға тиісті ауа райы жағдайларының жиынтығы мен оның бір ізбен өзгеріп отыруы.

Изосызықтар

Климаты тым континенттік - қысы суық, жазы ыстық. Қаңтар айындағы орташа температурасы 18 - 19С, шілдеде 21 - 22°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлш. 260-280 мм

Әулиекөлдің климаты

Солтүстік полюс

Оңтүстік полюс

экватор

300

600

Жер шарының климаттық белдеулері қандай?

Э (экваторлық)

Т (тропиктік )

Қ (қоңыржай )

Қ (қоңыржай)

А (арктикалық )

А (антарктикалық )

Ұстасаң, қолға ілінбес Қарасаң, көзге түспес.

Ол келсе орман шулайды Толқын теңіз тулайды. Қуса өзен қуады, Ешкім оны қумайды

Қанатсыз құс маңып барады, Көзінен жас тамып барады.

(ауа) .

(жел) .

(бұлт) .

Сергіту сәті

Жұмбақтар

жауаптар

сұрақтар

22 маусым

23 қыркүйек

21 наурыз

22 желтоқсан

Күн мен түннің теңелетін уақыты?

2. Қай кезде күн ең қысқа, ал түн ең ұзақ болады?

3. Көктемгі күн теңелу қай күні болады?

4. Күннің ең ұзақ, ал түннің ең қысқа болатын уақыты?

5. Қай кезде күзгі күн теңелуі болады?

Перфокарта

Тәжірибе:

Шарды үрлеп, бүйірінен қысу - бұл ауаның сығылуы.

Стаканға су құйып, бірер минут қойсақ, оны қабырғасынан бүршіктер пайда болғанын көреміз, бұл ауа.

Тәжірибе:

Шырағдан жағып оны банкамен жабу - ауа тұншығады,

жануды қолдауы.

Тәжірибе:

17. 10. 2015ж.

Гидросфера және оның құрамдас

Бөліктері, қасиеттері.

Су айналымы.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға гидросфераның құрамы, қасиеті, д. ж. су айналымы жөнінде түсіндіру.

Дамыту: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Жаңа сабақты түсіндіру

а) Гидросфера және оның құрамдас бөліктері.

в) Судың қасиеттері

с) Табиғаттағы су айналымы, оның маңызы

Гидрология зерттеу объектісіне қарай екі салаға:

Гидросфераның құрамдас бөліктері

Су көлемі, км3

Дүниежүзілік мұхит

1 370 000 000

Жерасты сулары

60 000 000

Топырақ ылғалы

82 000

Мүздықтар

24 000 000

Көлдер

230 000

Өзендер

1 200

Атмосферадағы су

14 000

Барлығы

1 454 327 200

Гидросфераның құрамдас бөліктері және

олардағы су көлемі

Су - Жер шарындағы ең көп таралған айрықша зат, химиялық құрамы жөнінен сутек оксиді (Н2О) болып табылалы. Оның өзіне тән қасиеттері бар, бұл қасиеттерінің географиялық қабықға жүретін процестерінің маңызы зор.

Біріншіден, су қалыпты жағдайдың өзінде үш бірдей күйде бола алады. Судың бір күйден екінші күйге ауысуы белгілі бір мелшерде жылу жұмсалады (булану, қар мен мұздың еруі) немесе бөлініп шығады (конденсация, судың қатуы) . Мысалы, 1 г суды буландыру үшін жұмсалатын жылу 1 г мұзды ерітуге қажет жылудан 7 еседей артық болады.

Екіншіден, басқа заттармен салыстырғанда су қатқан кезде көлемін ұлғайтады. Таза су қалыпты қысым жағдайында +100°С-та қайнап, 0°С-та қататынын білесіңдер.

Үшіншіден, су еріткіш болғандықтан табиғатта таза күйінде болмайды, яғни оның құрамында еріген күйде азды-кепті бөгде заттар кездеседі. Суда тұздардың шоғырлану мөлшері, яғни тұздылығы әркелкі болады.

Ұқсас жұмыстар

Атмосфералық қысым

Метеорологиялық элементтерді өлшеу

Жаңақорған шипажайы

Континентальды ауа райы

Жер бетінде температураның таралуы

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ ЖӘНЕ АДАМ ӨМІРІНДЕГІ АТМОСФЕРАЛЫҚ АУАНЫҢ МАҢЫЗЫ

Тәжікстанның теміржол саласы

Метеорологиялық ескерту

Жауыншашынның түрлері

Ауа райы

Пәндер