Генетикалық Анықтамасы белгілер

Презентация қосу

Қайырлы күн!
Мақсаты :
Оқушыларды гибридологиялық
зерттеу әдісімен, генетикалық
ұғымдармен және терминдермен
таныстыру.Генетикалық ұғымдардың
негізін түсіндіру. Г.Мендельдің бірінші
және екінші заңдарының негізімен
таныстыру. Есептер шығаруға
үйрету, өзіндік жұмыс жасау дағдысын
қалыптастыру.
САБАҚТЫҢ

КӨРНЕКІЛІГІ
КӨРНЕКІЛІГІ ӘДІСІ
ӘДІСІ ТҮРІ
ТҮРІ

Интерактивті тақта,
оқулық, жапсырма Көрнекілік арқылы
суреттер, тест, кесте, баяндау, сұрақ-жауап, Аралас сипатта
есептер жинағы өзіндік жұмыс.
Сабақтың жүрісі:
І. Ұйымдастыру бөлімі
(сәлемдесу, оқушылардың қатысын
бақылау)
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау (тест
арқылы)
ІІІ. Жаңа сабақ
ІV.Пысықтау
V. Бекіту
V.Бағалау
VІ.Үйге тапсырма
масы
псы р
Ү й т а
Тест
1.Тұқымқуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін ғылым ?
А)селекция В)эмбриология С) генетика Д) микробиология
2. «Генетика» терминін ғылымға енгізген ғалым ?
А) У.Бэтсон В) Г.Мендель С) Т.Морган Д) Н.Вавилов
3. «Ұрық плазмасы» туралы болжамды ұсынған кім ?
А) Т.Морган В) Г.Мендель С) В.Иогансен Д) А.Вейсман
4. Генетиканың даму тарихы неше кезеңге бөлінеді ?
А) 2 В) 3 С) 4 Д) 5
5. 1944 ж ДНҚ-да тұқымқуалайтын ақпарат сақталатындығын
дәлелдеген қай ғалым ?
А) О.Эври В) Дж.Уотсон С) Ф.Крик Д) В.Иогансен
6. Г.Мендельдің «Өсімдік будандарымен жүргізілген
тәжірибелер» атты еңбегі қай жылы шықты ?
А) 1875 ж В) 1885 ж С) 1865 ж Д) 1900 ж
7. Ата- анасының белгілерінің ұрпақтан- ұрпаққа берілу
қасиеті не деп аталады ?
А) өзгергіштік В) фенотип С) тұқымқуалаушылық Д)
гибрид
8. Генетиканың негізін салушы ғалым ?
А) Г.Мендель В) Т.Морган С) Гиппократ Д) У.Бэтсон
9. Ген, генотип, фенотип ұғымдарын қалыптастырған
ғалым?
А) Г.Мендель В) Ф.Крик С) В.Иогансен Д) Т.Морган
10. 1953 ж ДНҚ-ның молекулалық құрылымының моделін
жасаған ғалымдар ?
А) О.Эври В) Надсон, Филиппов С) Дж.Уотсон, Ф.Крик
Д) Г.Мендель, Т.Морган
Жауабыңды тексер
1. С
2. А
3. Д
4. В
5. А
6. С
7. С
8. А
9. С
10. С
Мылқау сурет

Жеміс шыбыны- дрозофилаға
тәжірибе жүргізіп,
тұқымқуалаушылықтың
хромосомалық теориясын
ғылымға
енгізген ғалым кім ?
Томас Хент Морган
(1866-1945)
Тұқымқуалайтын
өзгергіштіктегі ұқсас
қатарлар заңын,
мәдени өсімдіктердің
орталығын ашқан
орыс ғалымы ?
Генетиканың
негізін қалаушы
чех ғалымы ?

Иоганн Грегор Мендель
(1822-1884 ж.ж.)
18.02.2016 ж

§37. Моногибридті будандастырудағы
тұқым қуалау заңдылықтары
Грегор Мендель 1822 ж Гинчица
шағын қыстағында дүниеге келді.
1843ж Брно қаласындағы Августин
монастырында тыңдаушы болып
орналасады. Вена университетіне
түсіп, 2 жыл жаратылыстану мен
математиканы үйренеді.
Мендель тәжірибені – бұршақ
өсімдігіне жасады. Бұршақтың
айрықша қасиеттері:
1. Көптеген сорттары бар
2. Өсіруге қолайлы
3. Өздігінен тозаңданады
Бұршақтың негізгі белгілері

Сабағының Тұқымының Жемістердің Гүлінің
ұзындығы түсі түсі орналасуы

Тұқымының Жемістердің Гүлдерінің
пішіні пішіні түсі
Генетикадағы қолданылатын ең
негізгі әдіс -
будандастыру(гибридизация)
Гибрид, будан – генетикалық
тұрғыда әр түрлі дараларды
будандастырғанда пайда болатын
гетерозиготалы ұрпақ.
Будандастыру түрлері

Моногибридті

Дигибридті

Полигибридті
Генетикалық таңбалар :
Р – ата-ана (лат. раrental - ата-ана)
G - гамета
Ғ – ұрпақ (лат. Filia-ұрпақ)
Ғ1 – бірінші ұрпақ, яғни олар Р-ның
ұрпағы.
Ғ2 – реті бойынша екінші ұрпақ, яғни олар
Ғ1-дің ұрпақтары.
♀ - аналық жынысы
♂ - аталық жынысы
Χ – шағылыстыру белгісі
: - ұрпақтардың фенотиптері н/е
генотиптері б/ша ажыраудың сандық
арақатынасы.
А – доминантты белгі
а – рецессивті белгі
Мендель заңдары

Бірінші ұрпақ Тәуелсіз
Белгілердің тұқым қуалау
будандарының
ажырау заңы заңы
біркелкілік заңы
Мендельдің І заңы
Басым белгі – доминатты, басылыңқы белгі –
рецессивті деп аталады.
Қарама-қарсы белгілерді анықтайтын жұп гендер
аллельді гендер деп аталады.
Генотип – ата-анасынан алынатын гендердің толық
жиынтығы.
Генотипіне қарай

Гомозигота Гетерозигота
(АА, аа) (Аа)
Фенотип- организмге тән ішкі және сыртқы
белгілердің жиынтығы.
Мендельдің ІІ заңы
Бекіту

тапсырмалары
№ 11есеп
Бұршақ өсімдігінің тұқымының қара
түсі, ақ түсінен басым.Мынадай
будандастырудан алынған өсімдіктердің
тұқымының түсі қандай болмақ :
а)Аа х Аа
ә)АА х Аа
б) АА х аа
в) Аа х аа
№ 25 есеп
Асқабақ жемісінің ақ түсін анықтайтын
А гені, сары түсін анықтайтын а генінен
басым болса, мынадай будандастырудан
алынған өсімдіктің түсін анықтаңдар:
а) аа х аа
в) Аа х аа
Кесте толтыр
Генетикалық Анықтамасы
белгілер
Генотип
Доминантты белгі
Гомозигота
Рецессивті белгі
Гетерозигота

Фенотип
Жауабыңды тексер

Генетикалық Анықтамасы
белгілер
Генотип Ата-анасынан алған гендердің толық
жиынтығы
Доминантты белгі Басымдылық көрсететін белгі
Гомозигота Аллельді гендердің екеуі де бірдей
болады
Рецессивті белгі Көрінбей қалатын белгі
Гетерозигота Аллельді гендердің екеуі әр түрлі
болады
Фенотип Ішкі және сыртқы белгілердің
жиынтығы
Бағалау парағы
Үй Бекіту тапсырмалары Ұпай Бағалау
тапсырмасы саны шкалас
ы

Тест Мылқау № 11 №25 Кесте 21-25 5
сурет есеп есеп 16-20 4
10-15 3
Үйге тапсырма :

§ 37 (оқу), тақырып соңындағы
тапсырмаларды орындау
Сабаққа жақсы
қатысқандарыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Тұқым қуалайтын белгілер

Жасушаның тұқым қуалау апараттары

Микроорганизмдер генетикасы

Генотиптік өзгергіштік

Тұқым қуалаушылықпен өзгергіштіктің маңызы

Жасушаның тұқым қуалайтын аппараты (ПЛ)

Морфологиялық белгілері

Гендік мутациялар

Вирустардың генетикалық аппаратының ерекшеліктері

Генетикалық материалдың өзгергіштігі

Пәндер