Салыстырмалы шырай

Пәні: Қазақ тілі

Сыныбы: 7

Сабақтың тақыры: Салыстырмалы шырай

Мақсаты: Салыстыр-малы шырайдың ерекшелігін түсіндіре отырып, дәлелдерді сыни тұрғыдан талдау мен бағалау, оқушылардың когнитивті ойлауын

дамыту.

Міндеттері: Салыстырмалы шырайдың жасалу жолдарын түсіндіру, диалогтық оқытуды қолдану, топта бірін-бірі тыңдауға үйрету, ортада сыйласымдылық орнату.

Модуль: «“Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету”, “ Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер”», «Дарынды және талантты оқушыларды оқыту».

Әдіс-тәсілдері: Блум таксономиясы, «Бұнда не артық» әдісі, «Мен саған, сен маған», «Негештер» әдісі, диалогтық әңгіме - сұрақ-жауап, «Жалған- шындық» әдісі, рефлексия, қорапшаға сұрақтар.

Кіріспе. 1. Ұйымдастыру кезеңі

а/Шаттық шеңберін құрады, бір-біріне көрінбейтін сый ұсынады.

ә/Әр түрлі стикерлер арқылы топқа бөлінеді, топтың атын, ұранын қорғайды.

б/Үй жұмысын тексеру.

Ресурстар: стикерлер, интербелсенді тақта, «Бұнда не артық» әдісі, «Мен саған, сен маған», «Негештер» әдісі, диалогтық әңгіме - сұрақ-жауап, «Жалған- шындық» әдісі, рефлексия, қорапшаға сұрақтар, таратпа материалдары.

Нәтижелері: Көңіл-күйлері жақсарады.

Жинақталып реттеледі, ізденімпаздығы артады, өзін-өзі реттей алады, шығармашылықпен жұмыс істейді, өздігінен білім алуды үйренеді, АКТ-ны тиімді пайдаланады, коммуникативтік құзыреттілігі артады. Өзін және өзгені бағалай алады.

True or False:

Test your knowledge of the lesson so far by deciding whether the following statements are true or false

Топ мүшелері өткен сабақты пысықтауға байланысты 5 сұрақ дайындайды.

Бұл мәлімет ШЫНДЫҚ па не ЖАЛҒАН ба?

ИӘ - ЖОҚ.

Көшпелі сөзі салыстырмалы шырай ма?

Қандай? Зат есімнің сұрағы ма?

Қатыстық сын есімнен шырай жасала ма?

Мысалы

Тапсырманы дәптерге орындаңыздар.

Бұнда не артық және неге артық екенін дәлелдеңіздер.

1-топ. Қызғылтым орамал, көкшіл көйлек, сулы өңір, қоңырқай жейде, ащылау тамақ, көтеріңкі көңіл, сұрғылт түс, кішілеу киім, күзгі жапырақ.

2-топ. Қымбатырақ зат, ұзындау арқан, жуас жылқы, сүзеген сиыр, ақшыл жейде, қабаған ит, биік мұнара, көшпелі халық, жастау адам.

3-топ. Таулы жер, қызықты оқиға, қиындау іс, арықша қыз, білімді адам, жақсы бала, сарғыш қағаз, бойшаң жігіт, қысқалау жіп.

Көк - көгірек, көктеу, көкшіл, көгілдір;

Терең - тереңірек, тереңдеу;

Үлкен - үлкенірек, үлкендеу;

Қызыл - қызылырақ, қызылдау, қызғылт, қызғылтым;

Сары - сарырақ, сарылау, сарғыш, сарғылт, сарғылтым;

Жақсы - жақсырақ, жақсылау;

Ақ - ағырақ, ақшыл, ақшылдау;

Қоңыр - қоңырырақ, қоңырқай, қоңырша;

Суық - суығырақ, суықтау.

Миға шабуыл

Төмендегі мысалдарды мұқият оқы

Тапсырманың ерекшелігін тауып және тақырыпқа сай ереже шығарыңыңыздар.

Біркелкі сындардың бірінен екіншісінің артық не кемдігін

салыстыру арқылы көрсететін шырай түрі салыстырмалы шырай

деп аталады. Мысалы: үлкен-үлкенірек, жақсы-жақсылау, көк-көкшіл.

Салыстырмалы шырай жұрнақтары: 1. -рақ, -рек, -ырақ, -ірек: жұқа- рақ, кіші-рек, ұзын-ырақ,

үлкен-ірек 2. -лау, -леу, -дау, -деу, -тау, -теу: сары-лау, кіші-леу, жасыл-дау, күрең-деу. Бұл екі жұрнақ барлық сапалық сын есімдерге жалғанып,

салыстырмалы шырай жасай береді. 3. 1. -ғыл, -қыл, -ғылт, -қылт, -ғылтым, -қылтым: сарғылт, сарғылтым, бозғыл, бозғылтым; 2. -шыл, -шіл, -шылтым, -шілтім: ақшыл, көкшіл, ақшылтым, көкшілтім; 3. -ғыш, -ілдір: сарғыш, көгілдір; 4. -аң, -қай, -ша, -ше: қуаң, қоңырқай, ұзынша, көкше, бозаң.

Мағынаны тану

Әліппи желісі /осы әріптерден басталатын сын есімдерді айту керек/

Осы әріптерден басталатын салыстырмалы шырай жасайсыздар.

1-топ. А. Ә. Б. Ж. З.

2-топ. К. Қ. М. Н. Ө.

3-топ. С. Т. Ұ. Ү. Е.

1. Төле би - өз заманының . . . . . . . . . . . . . . . . . ., . . . . . . . . . . . . . . . . . . . азаматы, халық қадірлейтін дәрежеге жеткен . Шешендік тіл - ойы . . . . . . . . . . . . . . . . . ., білімі де . . . . . . . . . . . . ., тілдік сезімі . . . . . . . . . . . . . . ., . . . . . . . . . . . . . . . адамдарға тән қасиет.

2. . . . . . . . . . . . . . . . . болса, ағайын жақын,

. . . . . . . . . . . . . . . . болса, інің жақын,

. . . . . . . . . . . . . . . болса, келінің жақын,

. . . . . . . . . . . . . . болса, көршің жақын.

3. Атың . . . . . . . . . . . . . . . . . . болса, тіршілікте мінген пырағың, балаң . . . . . . . . . . . . . . . . болса, жанып тұрған шырағың. Атың . . . . . . . . . . . . . . . . болса, тіршілікте көрген қорлығың, балаң . . . . . . . . . . . . . . . . болса, ғұмырлық көрген тозығың.

Ел ағасы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . болса, елін жау түгіл, жолаушы тоңар.

Ұқсас жұмыстар

Бастауыш сыныптарда сын есімнің шырай түрін окытудын жолдары

Сын есімнің түрленуі

Әдемі зат

Сын есім туралы ақпарат

Сын есімнің шырайлары

Көк сөзі сарғыш сөзі

Күшейтпелі шырай

Көмек Ештеңемен Өзімен Кіммен тес

Еліктеу сөз

Ағылшын тілінде сын есімді қазақ тілімен салыстырмалы түрде меңгерту