Музыканың ағзаға әсері

Ән айту, музыка,
шығармашылық
топтық іс - әрекеттер
Жоспар:
Сабақтарда музыканы қолдану әдістері, әуеннің
пайдалы қасиеттері. Хормен ән айту, оның пайдасы.
Топтық іс – әрекет түрлері, олардың пайдасы.
Шығармашылық жұмыс, оның пайдасы.
Музыканың ағзаға әсері
Қазақтар жас нәрестесін бесікте, «бесік жырын» айтып тербетіп өсірген. Бұл біздің ата-
бабаларымыздың ән, күй әуенінің адам ағзасына айрықша әсер ететіндігін, оны өнер, білімге
тәрбиелеп, жақсылыққа, сұлулыққа қарай қанат қақтыратынын ерте кезден-ақ білгендігі. Сірә, содан
болар, қазақ «Ән – көңілдің ажары», - дейді. Өнер зерттеушілері ән-күйдің ізгілікті сенімді адам
жанына ұялататынын баяндайды. Осы сенім тіршіліктегі орныңды айқындап, өзіңе ту сыртыңнан
қаратады. Ал енді ғалымдар ән-күйдің дыбыстық жүйесінің ми бөлшектеріне импульстер жіберетін
айтады. Дыбысты сезімтал немесе сенсорлық жүйке ұштары қабылдап, эффекторлық жүйке ұштары
оны өткізетін көрінеді. Ән-күйден адам жанында ұя-лайтын ізгілікті сенім-адам ағзасына шипалы ем
де болып шықты.

Қос перненің бірін қатты, Бірін сәл-сәл кем бұра. Нағыз қазақ қазақ емес, Нағыз қазақ домбыра, -
деп жырланатынындай, халқымыздың ішкі жан дүниесін, бітім - болмысын ашып көрсетіп бере
алатын киелі мұрасы – қара домбырасы ғой. Домбыра күйлерін тыңдағаныңда көз алдыңа ата-
бабаңнан асыл мұра болып қалған кең байтақ дарқан далаң елестейді, әсем әндерді естігеніңде
көктеммен кезігіп, ақ жауын үнін, бұлақ сылдырын естисің, тамылжыған табиғатқа тап боласың.
Талас тудырмайтын ақиқат, шығыс халқы, мұсылмандар әскері жаумен шайқасқа түсер алдында
олардың рухын көтеру үшін барабанды да пайдаланған, қобызды да құйқылжытқан. Жүйке
ауруларын да музыка арқылы емдеген.
• Музыка – рухтың, құмарлық пен
ынтызарлықтың, әр алуан көңіл-күйдің ісі.
Музыканың негізгі міндеті – адамның
эстетикалық қажетін өтеу.
• Музыканның жұмыс салдарынан пайда болған
шаршағандықты ұмыттырып, өзіне баурап
әкететін қасиеті болады. Ол – бізге осы жұмыстың
зардабына шыдауға, төзуге көмек береді.
әл-Фараби • Бұл ғылым (яғни музыка) өзінің байсалдығынан
айрылған адамдарды түзетуге, қызба адамды қалпына
түсіруге, байсалды адамды ылғи да бір қалыпта ұстауға
құдіреті әбден жетеді.
• Музыканың үш түрі бар. Біріншісі, жәй ғана рахат сезімін
туғызады, екіншісі құмарлықты, ынтықтықты білдіреді,
үшіншісі біздің қиялымызға бағытталады. Жағымды сезім
оятатын музыка демалыс үшін қолданылады, ол бізді
жақсы тынықтырады.
Музыка – жүрек тілі, ол –
сезімдер мен көңіл-күй
әлемі. Ол дыбыстар
арқылы бейнеленген жан
сарайы.
Александр Николаевич
Серов
Музыка адам жанын
жарқындатып,
жалындатуға тиіс.
Музыка – адамзаттың
әмбебап тілі.

Генри
Лонгфелло
Музыка жас азаматтардың
ішкі дүниесін байытып, әр
дәуірдегі қоғамдық өмірдің
түрлі құбылыстарын дұрыс
түсінуге көмектеседі.
• Қазақтың отаншылдық жігеріне
толы халық музыкасының ешкімге,
ештеңеге ұқсамайтын ерекше
тартымдылығы сондай, қазақ әнін
тыңдағанда күллі дала көз
алдыңнан өткендей болады.
• Музыка, тамшы сияқты, там
Ромен -тұмдап жүрекке енеді де, жанды
Роллан желпіндіреді.
•Музыка... әрбір адамға өзін-өзі терең түсінуіне
көмектеседі, ол адамның сезімі мен ойын
байытады.

•Егер сен музыканы түсініп сүйгің келсе – оны
ыждағаттықпен тыңдай біл! Кейін сен оны
міндетті түрде ұнататын боласың, бірте-бірте
өзің белгісіз мезетте қалай үйренгеніңді де
сезбей қаласың, жақсыны жаманнан айыра
Дмитрий
алатын боласың. Осылай етсең сенде тамаша
Шостакович талғам пайда болады.
Мелодия тек қана еліктірмейді, ол
сөйлейді... Оның тілі өткір, от
-жалынға толы жәй, қарапайым сөзге
қарағанда, әлде қайда күштірек деуге
Жан-Жак болады.
Руссо
Музыка арқылы біз өзімізді үлгілі
өнерге бейімдеп өркендете
аламыз... Музыканың моральдық
мәні сол, біз оның әсерімен таза
нәр аламыз, яғни шынайы сүйеміз,
немесе жиренеміз... Музыканың
шын мәнінде біздің жан дүниемізді
толқытып, көңілімізді көтеруге
құдіреті әбден жетеді.
Музыканы қолдану әдістері
Музыкалық Әуен
аспапты арқылы
меңгеру жағымды
Музыкан
күйге келу
ы
тыңдау
Жағымды музыканың пайдалы қасиеттері
Тән мен Денені Жүйкені
ақылды босаң тынышта
сергектікке қалыпқа ндырады
әкеледі түсіреді

Шығармашылықты Интуицияны Сүйіспеншілік
арттырады дамытады сезімін оятады
Түрлі музыка адам ағзасына әртүрлі
әсер етеді, ауыр – рок әуені адамның
тәніне, ақылына, көңіл - күйіне,
психикасына теріс әсері тигізеді. Ал
үлесімді классикалық және халықтық
әуендер жағымды нәтиже береді.
Хормен ән айтудың пайдалы қасиеттері:
• Ән айту дем алуды терең және ырғақты етеді. Ол, әрине, денсаулыққа пайдалы.
• Сонымен қатар ән айту өзін-өзі тәрбиелеуді жақсартады. Ән айту кезінде
қозғалмай және тік отыру керек, сонда дауыс әрі үзіліссіз шығады.
• Хормен ән айту балаларды бір-бірімен жақсы қарым-қатынас жасауға үйретеді.
• Ән айту ұстамдылық пен есте сақтаудың дамуына ықпал етеді.
• Баланың жан-жақты дамуында музыка тыңдау мен хорда ән айту өте маңызды
рөл атқарады. Бұдан да маңыздысы оқушылардың ән айтудан алатын үлкен
қуанышы.
• Дұрыс ән айту үшін әннің сөзін, ырғағын, әуенін үйлестіре алу керек, сонда ол
өзіміздің тепе-теңдік сезімімізбен ішкі үйлесімділігіміздің пайда болуына
көмектеседі.
Маған айтшы — мен ұмытып қаламын,
Маған көрсетші — менің есімде қалады,
Өзіме істетші — мен сонда түсінемін

Конфуций
«Оқушы-толтыратын құмыра емес,
тұтататын алау»
Д.Ховард
Балаларды өз бетімен құмарландыратын, ынталандырып,
ықыласын арттыратын сабақ, балаларға ана тілінде
қарапайым тілмен қызықты ұғындырылса, әңгімелер мен
ертегілер, мысалдар мен өлеңдер орынды пайдаланылса,
олардың білім алуға деген қызығушылығы арта түседі

Ыбырай Алтынсарин
Б.Д.Эльконин шығармашылыққа мынандай
анықтама береді: «Шығармашылық -
бұл ерекше тұрғыдағы жасампаздық, жаңадан
жасалған нәрсе бұрынғы нәрселердің механикалық
қайталануы емес, өзінің сонылығымен,
біртумалығымен ерекшеленетін болса, өзін - өзі
куәландыратын, дәлелдейтін болса, онда бұл нәрсені
туғызған шығармашылық акт туралы сөз қозғауға
болады.
Шығармашылық сабақтардың оқушылар үшін мынадай маңызды жақтары
бар:
оқушының танымдық іздемпаздығы қалыптасады;
сұрақтарды, мәселелерді терең талдауға үйренеді;
шығармашылық ой - өрісі артады;
кітаппен жұмыс, көркем және ғылыми әдебиеттер, баспа материалдармен жұмыс істеу
біліктерін қалыптастырады;
ұжымдық ой - пікірлері жетіледі, топ мүшелерін пікірлерімен ортақ тұжырым жасауға
үйренеді;
мұғаліммен оқушылардың қарым - қатынасы ынтымақтастыққа болып, сенімділіктері артады;
оқушы өз ойын еркін айтуға, сөз мәдениетіне үйренеді;
білімін жүйелі түрде толықтыруға;
өз әрекетіне сын тұрғысынан қарауға;
тұжырым жасап қорытындылауға үйренеді;
оқу міндеттерін тиімді шешу мүмкіндігін тудырады.
Жаңа материалдарды түсіндіруде ақпарат беруші қызметінде ғана қалмай, мұғалім баланың
танымдық дербестігін қалыптастырудағы әрекеттерін негізгі міндеттеріне тоқталсақ:
білімді шығармашылықпен меңгеру дағдыларын қалыптастыруы;
білімді шығармашылықпен қолдануға дағдыландыру және оқу проблемаларын шешу
шеберліктерін арттыру;
ғылыми дүниетанымды қалыптастыру т. б.
Сабақта қолданылатын көркем
іс - әрекет шығармашылық түрлері:

Сахналық қойылым;
Тестілеу;
Ойындар;
Топтағы жұмыс.
Шекспир: «Өмір – ол ойын, адамдар оны
Сахналық қойылым орындаушы актерлер».
Әдістері:
әрбір топқа қойылым жасау үшін сюжет береді;
тек тақырып беріп, оқушылардың өздерінің сюжет
құрастыруын сұрайды;
әрбір топқа құндылықтар таңдау ұсынылады, одан кейін
сюжет пен тақырыбы қандай болатынын шешеді.
Сахналаудың пайдасы:
• өзіне сенімділік;
• шығармашылық ойлау;
• ажырата білу;
• Өзгелермен өзінің іс – әрекетін үйлестіре білу дағдысын
дамыту.
ТЕСТ (англ. test) — сынау, тексеру, талдау

Тестілеу Мақсаты: құндылық категориялары қалай
өзгереді және оған деген оқушылардың
көзқарасын анықтау.
Тест тапсырмасына қойылатын
негізгі талаптар мыналар:
• Тест жұмысын өткізуде белгілі бір
уақыттың болуы;
• Тапсырмаларды орындау үшін берілген
нұсқаулардың түсінікті, айқын болуы.
Тестің түрлері: толықтыру тесті, таңдамалы
тесті, еске түсіру тесті, сәйкестендіру тесті, реттік
тесті, аралас тесті, кәсіптік бағдар тесті,
баламалы тесті.
Тест формасы
• Бір дұрыс жауапты таңдауды қажет ететін тапсырмалар
• Бірнеше дұрыс жауапты таңдауды қажет ететін
тапсырмалар
• Сәйкестікті құру бойынша тапсырмалар
• Жауапты тіркеуді талап ететін тапсырмалар (жауапты
толықтырып жазу)
• Логикалық және алгоритмдік реттілікті құру бойынша
тапсырмалар.
Тестілеудің ерекшеліктері:
• Оқушы өзін — өзі бақылайды, бағалайды, кемшіліктерін
анықтайды.
• Сапалық көрсеткіштерде жақсы нәтижеге жеткізеді.
• Нәтижесі тікелей белгілі болады.
• Барлық оқушыға бірдей талап қойылады.
• Оқушылардың білім дәрежесі әділ бағаланады, әрі оқытушының
өз пікірінше ғана бағалауына жол берілмейді.
• Оқушылардың білім деңгейін білу үшін оқылған материал тегіс
қамтылады.
Оқыту үдерісін белсендіру мен оны
Ойындар жеделдетуге дең қойған қазіргі кездегі білім
беру мекемелерінде ойын әрекеттері
мынадай жағдайларда қолданылып келеді:
- пән бойынша берілген ұғымды, тақырыпты
және оқулықты тұтас бір тарауын өздігімен
меңгеру технологиясы ретінде;
- одан да кең технологияның элементтері
ретінде (кей кезде бүкіл технология бойынша);
- сабақ немесе оның бір бөлігі (кіріспе,
түсіндіру, пысықтау, жаттығулар жасау,
бақылау жұмысы) ретінде;
- сыныптан тыс технология түрінде (ұжымдық
ойындар).
Белсенді топтық іс – әрекет

Өзін – өзі Топтық
бағалау Топтық өлең
құрастыру әңгіме

Жалпы
Топтық
топтық сурет Махаббат гүлі тізімдер
Топтық жұмыстың пайдасы
• Ынтымақтастық
• Шығармашылық
• бастамашылдық
• келісімділік
• жомарттық
• Бірлік
• Үйлесімділік
• сенімділік
• Топпен жұмыс
Елбасы Н.Ә.Назарбаев
«Қазақстан-2030» бағдарламасында жан-жақты білімі бар,
тез дамыған, дүние жүзіне әйгілі және сыйлы мемлекеттің
патриоттарын тәрбиелеу ісін педагогтар қауымына
жүктеген. Сол ауырда, жауапты істердің нәтижелі болуы
әрине біздерге байланысты, сондықтан да әр педагог балаға
білімді беріп қана қоймай, сол білімді баланың бойына
сіңіру жолында, баланың білімге деген
қызығушылықтарын оята отырып, оның бойындағы
қабілеттерін аша білу керек деген екен.
Назарларыңызға рахмет

Ұқсас жұмыстар

Музыканың емдік күші

Адам және табиғат

Арнайы білім берудегі оқыту әдістері

Тітіркендіргіш - өкпе немесе демалу жолдарының сілемейлі қабықшасының тітіркенуі

Музыкалық қабылдау - әлеумет - мәдениеттік және психологиялық-педагогикалық мәселесі. Музыкалық қабылдаудың түрлері

Көне философтар

Өндірістік улардың қабаттасып әсері етуі

Музыкалық қабылдаудың түрлері

Музыканы қабылдаудың төрт кезеңі

Дәріні ағзаға енгізу жолдары

Пәндер