Спермий құрылысы

Презентация қосу

Презентация
Тақырыбы:Еркек жыныс
жасушаларының құрылысы мен
дамуы
Сперма құрамы
• Сперма әртүрлі текті екі
бөліктен тұрады:
спермий , аталық безде
түзіліп , қосалқысында
жетіледі және плазма ,
қосымша жыныс бездері
секретінің қосындысы.
• Спермии – сперманың
негізгі бөлігі. ДНК
молекуласы түрінде
тұқым қуалау ақпараты
сақталған. Плазманың
заттық құрамы
изотоникалық, буферлік,
қалыпты осмостық
қысым мен рН-ты
қамтамасыз етеді.
• Спермада 85-97% су және 3-15% құрғақ
зат бар. Құрғақ қалдықтың 9% ақуыз(85
%) бен липидтерден(13,2 %) тұрады.
Спермада ББЗ: ферменттер (қышқыл
және сілтілі фосфатаза, гиалу-ронизада,
гликозидаза, амилаза, липаза,
протеазы, оксидазы),
антиаглютининдер, простаглапдиндер,
гормондар (апдрогены және эстрогены).
• Құрғақ затта 1% -дай золь бар . Зольды
бөлігі фосфор, кальций, магний, калий,
натрий, хлор, цинк, железо, медь және
басқа элементтерден құралады.
Рис .3.1. Строение сперматозоида человека (электронно-
микроскопическая схема). 1- акросома; 2 — ядро; 3 — шейка; 4 —
митохондрии; 5 — осевые нити.
Спермий құрылысы
• Спермий : басы,
• мойны,
• денесі
• құйрық
• Басында тұқым қуалаушы
ақпараты бар ДНК
бар.Мойны,денесі мен
құйрығы спермийдің
қозғалғыш бөлігі.
• Спермийде фосфор 2,7%
болса,бас бөлігінде оның
мөлшері 4%-ға
жетеді.Спермиййдің
қабықшасы ақуыз текті,
цистин мөлшері өте
көп.Ақуыз спермийге
беріктік береді.
Спермийдің қозғалуы
• Қозғалу мүмкіндігі – • Қалыптыға тік сызықты
ұрықтану орнына жетіп, қозғалыс жатады. Спермий
жұмыртқа жасушасына ену қозғалысы құйрықпен іске
үшін маңызды биологиялық асады. Ол бір жаққа
қасиеті. Қозғалыс орталығы бүгіледі, кейін тез
мойын мен дене бөлігінде түзеуленеді. Тез – тез
орналасқан. Спермийдің қайталанады. Өзі
қозғалысының бірнеше түрі орналасқан сұйықтықтан
бар: ығысу арқылы спермий алға
• - тік сызықты( спермий алға қозғалады. Бастың қасық
тік сызық бойымен белсенді тәрізді формасы құйрықтың
қозғалады), бір жақты қимылы кезінде
• - манежді(спермий өз басын оның өз осі арқылы
айнала қозғалады немесе айналуын қамтамасыз
ұзындығына сәйкес радиуста етеді.Нәтижесінде спермий
айналады), тіке сызық бойымен
• - колебательді( спермий бір қозхғалады.
орында оң мен солға
бүгіледі).
Біріншілікті жыныс клеткалары
Жыныс жасушаларының қалыптасуы
эмбриогенездің ерте сатыларында
экстраградты түрде басталады.
Соматикалық жасушалар даму
сызығынан бөлінгеннен кейін және
гонадаға енгенге дейін олар біріншілікті
жыныс жасушалары (БЖЖ). Бұл сатыда
еркек және әйел жыныс жасушалары
еш ерекшеліксіз. Олардың арасындағы
айырмашылық тек жыныс бездерінің
дифференцировкасы кезінде ғана
байқала бастайды
Жыныс жасушаларының соматикалық
жасушалардан ерекшелігі:

• гаплоидты хромосомалар
жиынтығы;
• тотипотенттілігі (ағзаның кез
келген тіндері мен мүшелерін
қалыптастыра алу қабілеті);
• ядролық-плазмалық қатынасының
өзгешелігі
• метоболизмнің әртүрлі деңгейі
• маманданудың жоғары деңгейі;
Строение жгутика спермия:
• аксонема – қимыл-қозғалыс негізі. Дистальды центриоладан басталады.
Спицалармен байланған 2 орталық және 9 перифериялық жұп фибриллалар;
• митохондриялық спираль – 12–15 митохондрий оралымдары;
поперечный срез Аксонема
ақуыздары:
• тубулин –
микротүтікшелер түзеді;
• динеин – АТФ-аза.

В – расположение
Б – строение аксонемы (2+9) тубулина (13+11)

Отсутствие динеина (синдром Картедженера): еркек жынысының стерильділігі,
респираторлық инфекцияларға бейімділігі, 50 % мүмкіндігі situs inversus totalis.
Қозғалыс жылдамдығы 2–5 мм/мин. Реотаксис – секрет
ағысына қарсы қозғалыс. Қозғалыс бағыты: алдыға жоғары
және төмен, өзіндік ось бойына айнала қозғалу.
Строение семенников:
Семенник – жұп бөлікшелі мүше, бұтақталу арқасында бөлікшелерге бөлінген (250-
300 әрқайсысында) .
Әр бөлікшеде сперматогенез жүретін 3–4 тармақталған каналдар (50 см ұзындығы
и 200 мкм диаметрі) .
Сперматогенез
ұзақтығы - 70 к.

Тәулігіне 1гр
жұмыртқа
салмағына 107
спермий түзіледі.

Әйел жыныс
жолдарында
спермидің өмір
сүру ұзақтығы 1-3
күн .
схема строения
Ұрық сұйықтығының жолы: тармақталған ұрық каналдары – тік ұрық каналдары –
ұрық торлары – 10–20 шығару каналдары – қосалқының шығару каналдары– ұрық
шығарғыш түтік – несеп шығарғыш канал.
Тармақталған ұрық каналының
құрылысы:
• интерстициялық кеңістік – тестостерон өндіруші Лейдиг жасушалары, қан және
лимфа тамырлары, нерв талшықтары.
• дәнекер тінді негіз;
• Сертоли жасушаларының қабаты – тірек, қоректендіру. Пролиферацияға
ұшырамайды, гемато-тестикулярлы барьер қалыптастырады, антимюллерлік гормон
түзеді
• жыныс жасушалары (сперматогенді эпителий).

Сперматогенный
эпителий:
• сперматогонии
• сперматоциттер I
• сперматоциттер II
• сперматидтер
• сперматозоидтар
Тармақталған ұрық каналының
құрылысы:
Объектив х 40 схема строения

Объектив х 100
Сперматогене
з сатылары:

Адамда сперматогенез ұзақтығы – 74 күн. Қалыптасу жылдамдығы: 100 млн/сағ
Генетическая схема
сперматогенеза:

А – көбею сатысы; Б – өсу сатысы; В – жетілу сатысы;
Г – қалыптасу сатысы
Стадия
формирования
• Ядро тығыздалады, хроматин
конденсацияланады және
генетикалық инертті болады .

• Жасуша органеллаларының орын
ауысуы: аппарат Гольджи аппараты
тығыздалады, ядроға жақындайды
және акросоманы
қалыптастырады.

•Центриоллалар қарама-қарсы
полюске ығысып, біреуі ядроға
жақын, екіншісі ядродан
алыстайды.

• Цитоплазма көлемі азаяды,
қалыптасқан сперматозоид
цитоплазмасының өте аз болады.
Барлық қалыпты
спермийлерде теріс
электр зарядты.
Бірдей зарядтың
болуы спермийлердің
бір-бірінен
алшақтауына әкеледі,
жабысуына жол
бермейді. Электр
заряды әсерінен
спермийлер бір біріне
параллель
орналасады,
қимылына реттілік
береді.
Жарық әсері Температура әсері

Организмнен тыс спермийдің
Тіке күн сәулелері
жағдайы ол орналасқан
спермий қозғалысын сұйықтық температурасына
белсендіреді, бірақ тез байланысты. Спермий жануар
өлтіреді. (20-40 мин). дене температурасына
Қатты электрлік жарықта жақын қызу кезінде
қолайсыз. Шашыранды қозғалғыш (+37-390 С). 450С-
та спермии ферменттік жүйе
жарықтың теріс әсері инактивациялануына
жоқ. байланысты ұрықтандыру
қабілетінен айырылады, ал
48°С –та өледі. 00 С-қа дейін
біртіндеп төмендеткенде
қозғалысы тежеліп, анабиоз
жағдайына өтеді.
Спермий қозғалысы үшін энергия
көзі. Тыныс алу – көмірсу, май,
ақуызды оттегі көмегімен
Спермий қимылы біршама ыдырату нәтижесінде пайда
болған энергияны пайдалану.
энергияны қажет етеді. Тыныс алуда ең жеңіл
Оның негізгі көзі қарапайым қанттар
көмірсулар(глюкоза, (фруктоза мен глюкоза)
фруктоза, сорбит), қышқылданады. Жалпы
липидтер, бос энергияның 90%-ы тыныс алу
аминқышқылдары. кезінде өндіріледі.
Энергияны спермий 3 Гликолиз (немесе фруктолиз)-
күрделі биохимиялық оттексіз ортада
процесс нәтижесінде сахароздардың ыдырауынан
алады: тыныс алу, энергияның өндірілуі. Аз
гликолиз, АТФ ыдырауы. энергия өндірілуіне
қарамастан өте маңызды,
себебі әйел жыныс жолдары
оттексіз орта болып
табылады.
Нейрогуморальная регуляция
сперматогенеза
• Гипоталамус: гонадотропин (гонадотропин-
рилизинг-гормон). Декапептид.
• Гипофиз: лютеининдеуші (лютропин, ЛГ) и
фолликуло ынталандырушы(фоллитропин, ФСГ)
гормон. Екеуі де – гликопротеиндер.
• Лейдига жасушалары: андрогендер
(тестостерон, 4-10 мг/день), эстрогендер (17 -
эстрадиол). Стероидты гормондар.
• Сертоли жасушалары: 5 -
дигидротестостерон, 17 -эстрадиол (оба
стероиды) , андрогенді рецептор, андроген-
байланыстырушы белок, ингибиндер,
активиндер, антимюллерлік гормон, окситоцин
(Барлығы – пептидтер).

Ұрық сұйықтығы - құрамында фруктоза,
простагландиндер, фибриноген, сілтілі
реакциялы, спермий қозғалғыштығын
қамтамасыз етеді.

Ұқсас жұмыстар

Жабық тұқымдылардың өмірлік циклі

Еркек жыныс жасушаларының құрылысы мен дамуы

Қосарлы ұрықтану

Спермиялардың биохимиясы. Спермиогенез

Гаметогенез

Аталық жыныс торшалары

Гаметогенез жә не ұрықтану процесі

Дамудың қатерлі кезеңдері

Қолдан ұрықтандыру

Өсімдіктердің көбею тәсілдері

Пәндер