Қазақтың дәстүрлерін дәстүрлерді ата

Презентация қосу

Қаңтар айның оны
Сейсенбі
Сынып жұмысы

Қазақ халқының салт-дәстүрлері

Қазақ халқының көнеден келе жатқан салт –
дәстүрлері, ырымдары өте көп. Қазақ «қазақ»
деген атын осы кезге дейін қазақи салт -
дәстүрлерімен, ырымдарымен, той – мереке,
тағы басқа да жол – жосындарымен талай елді
таң қалдырып келеді. Ата-бабамыздың
қалдырған асыл мұрасын қадірлеп, жоғалғанды
жаңғыртып, қайта жаңарту ендігі болашақ
ұрпақтың өз қолында.

Ой толғаныс сатысы.
(рефлексия)

Сыншы- критик
Жаңа сөздер
Кезен- этап
Шілдехана- вечеринка по поводу рождения ребенка
Той – думан-праздник
Сәби-ребенок
Қырқынан шығару- отмечать 40 дней со дня рождения
Бесікке салу-укладывать в колыбель
Мүлік –вещь, имущество,
Тұсау кесу- разрезать путь
Қаз тұру- стоять на ногах
Ала жіп- пестрая нить
Есіп- вить
Тұсау- спутать

Сүйінші
Қуанышты хабар жеткізуші адам «сүйінші-сүйінші» деп келеді. Мұндайда
қуанышты үй иесі «қалағаныңды ал» дейді. Немесе оған риза болатындай
сыйлық ұсынады. Бұл қуанудың, ризалықтың белгісі. Сүйінші сұраудың да,
оның сүйіншісін алудың да ешқандай сөкеттігі жоқ.
Сәлемдеме
Сәлемдеме (дәстүр) – адамдардың бір-біріне деген сыйластығының, құрмет
тұтуының айқын белгісі. Олар көптен көрмей сағынысқан адамдардың бір-
біріне жіберген қымбат бұйымы, асыл заты немесе жеңсік тамағы, қысқы
сыбағасы. Оның қымбат бағалы болуы шарт емес.
Базарлық
Алыс сапарға саяхатқа, сауда жолына шыққан адамдар жерлестеріне, көрші-
көлемдеріне, сыйлас адамдарына, жас балаларға ірілі-ұсақты сыйлықтар
әкеледі. Оны «базарлық» деп атайды. Бұл жақсы көрудің, сыйластықтың белгісі
және ескерткіш ретінде қабылданады.

Шашу

Шашу – қуаныш айғағы ретінде
жасалатын өте сұлу да
салтанатты дәстүр.
Келін түскенде, жақсылық
күндерде, алыс сапардан
жолаушы келгенде, құда
келгенде тағы басқа зор
қуанышты күндерде әйелдер
құрт, кәмпиттен, күміс теңгеден
шашу шашады.
Шашылған шашудан тойға
қатысушылар теріп алып, ырым
қылып балаларына апарып
береді. Шашуды әйелдер ғана
шашады.

Қыз ұзату
«Ұлын ұяға, қызын қияға қондыру»
ата ананың тілегі әрі парызы. Соның
ішінде қыз ұзату үлкен той, думан әрі
қызық. Бұл күні ата ана қуанады, әрі
жылайды. Қуанатыны қыз өсірді және оны
құтты жеріне қондыруы, жылайтыны
әрине қимастық көңілі.
Құдалар әдетте кешкілік баруы керек.
Мұнда ойын сауық, құдалық рәсімдер мен
кәде жоралар жасалады. Жақын адамдар
құданы үйіне шақырады.
Ұзатылатын қызды дәстүр бойынша таң
ата, күн шыға жөнелтеді. Оның алдында
қыз «Қоштасу жырын», жастар «Жар
жар», «Ау жар», «Аушадияр» айтылады.

Қалжа мен шілдехана тойы
«Бір баланың дүниеге келуі тек
сол бала туған отбасының
қуанышы ғана емес, күллі ауыл
аймақтың ортақ қуанышы.
Әсіресе ұл баланың тууын
қазақтар қатты қастерлеп, «ұл
туғанға күн туады» дейді.
Байырғы қазақ салты
бойынша, бала туған күні сол
отбасында той басталып, «қалжа»
сойылып, маңайдағы абысын –
ажын, тағы басқа әйелдер
жиналып, «баланың бауы берік
болсын» айтып құттықтайды.
Ал кешке қыз – бозбала
жиналып, түні бойы ән салып,
домбыра шертіп, өлең айтып
«шілдехана» күзетеді, түрлі ойын
– сауық кейде өткізеді.

Сүндет той

Ислам денінің жол – жосығы бойынша қазақтар ұл баланы бес жаста яки
жеті жаста сүндетке отырғызады. Осыған байланысты той жасалады. Той
қарсаңында сүндеттелетін баланы басына және екі иығына үкі тағып атқа
мінгізіп, жақын туыстары мен жұрағаттарын аралатады. Барған жеріндегі
туыстары шашу шашып құттықтайды. Балаға үкі қадайды, кепеш кигізеді, әл –
ауқатына сай лақ, қозы, құлын сияқты жас төлдің бірін ен салып береді. Қазақ
арасындағы бала сүннеттеу ісін осы кәсіппен шұғылданатын «қожалар»
жүргізеді. Бұл қожаларды қазақ қауымы «Мұхаммед пайғамбардың әулеті» деп
ардақтайды. Баланың сүндет тойын,
халық іс жүзінде оның қара құлақ болып,
қатарға қосылуының алғашқы бір белесін тойлау деп санаған.
Инкл.тапсырма: Қазақтың дәстүрлерін
дәстүрлерді ата
Тапсырмалар:
1.Мәтінді оқып аудар.(абзацпен)
2.Диалог құрастыру.(7 сұрақтар)
3.Асты сызылған сөздерге синонимдер жаз.
Сол сөздермен 3 сөйлем құрастыру.
4.Бір сөйлемге талдау жаз.
Тұрлаулы сөйлем мүшелерін сызу.Құрмалас
сөйлемнің түрін ажырату.

Сөйлемге синтаксистиік
талдау жаса
Қуанышты хабар жеткізуші адам
«сүйінші-сүйінші» деп келеді.
Шашуды әйелдер ғана шашады.
Барған жеріндегі туыстары шашу
шашып құттықтайды.

Ұқсас жұмыстар

Қазақ халқының мәдени мұрасы

Президентінің мемлекеттік бағдарламасы

Қазақстанның мәдени мұрасын үгіттеу

Өткенді зерделеп, келешек ұрпаққа насихаттау

МӘДЕНИ МҰРА БАҒДАРЛАМАСЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ МАҢЫЗЫ

Адам және адамгершілік

Қазақтың салт-дәстүрлері

МӘДЕНИ МҰРА

Оқушылар бойында патриоттық тәрбиені қалыптастырудың жолдары

Маса шығармасына аннотация

Пәндер