Әлеуметтану ғылым ретінде

Презентация қосу

Қарағанды мемлекеттік медицина
университеті
Қазақстан тарихы және ӘСП кафедрасы

СӨЖ
Тақырыбы: Әлеуметтану ғылым ретінде.
Әлеуметтік білімнің құрылымы.

Орындаған: Абдрахманов Ж.Ш.
203-топ ҚДС
Тексерген: Аралбаев С.М.

Қарағанды 2011ж.
Кіріспе
Жоспары

1) Әлеуметтанудың құрылымы мен білім
деңгейлері.
2) Әлеуметтану ғылымының Қазақстанда
даму тарихы
3) Ғылыми, қолданбалы әлеуметтану.
4) Социологияның функциялары.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Бұл мәселе жөніндегі әзірше
әлеуметтанушылардың арсында белгілі бір ортақ
пікір әлі қалыптаспаған.
Меніңше, әлеуметтанудың құрылымына, оның
таным білім деңгейлеріне анықтама беру үшін
алдымен «құрылым», «деңгей» деген ұғымдарға
анықтама берген жөн. Құрылым дегеніміз – біртұтас
әлеуметтік құбылыстар мен процестердің
элементтері мен бөліктерінің іштей өзара
орналасуын айтамыз.
Қандай да бір ғылым болмасын,оның белгілі бір
құрылымы болады. Бұл құрылым сол ғылымның
қоғамда алдына қойған міндеті мен атқаратын
қызметіне байланысты анықталады. Әлеуметтану
ғылымы да осындай. Оның құрылымы екі үлкен
жағдаймен түсіндіріледі:
Біріншіден, әлеуметтану әлеуметтік өмірді
бейнелеу, түсіндіру, ұғындыру білімдерін
қалыптастырып, әлеуметтік зерттеу теориясын,
әдістемесін, әдісін, талдау тәсілін жасап, қоғамның
даму мәселелерін шешеді. Әлеуметтік өмір туралы
әр түрлі деңгейде теориялық қорытындылар
жасалады.
Екіншіден, әлеуметтану қоғамдық және әлеуметтік
құбылыстар мен үдерістерді өзгерту, қайта құру
үшін оларға жоспарлы, әрі тиімді жолдар, құралдар
арқылы ықпал етіп әлеуметтік мәселелерді талдап
зерттейді. Бұл әлеуметтанудың қолданбалы
саласын құрайды.
Сонымен, әлеуметтанудың теориялық және
қолданбалы салаларының айырмашылығы
олардың зерттейтін объектісі мен зерттеу әдісі
арқылы емес,
жалпы әлеуметтанудың алдына қойған мақсаты
мен міндеті арқылы ғылыми немесе пратикалық
мәселелерді шешуіне байланысты ажыратылады.
Теориялық немесе фундаменталды әлеуметтану
барлық қоғамдық, гуманитарлық ғылымдардың
ілгері дамуына жол ашады. Ол әлеметтік
зерттеулер арқылы зерттелетін құбылыс пен
үдерістер туралы білімнің онан әрі дамуын,
жетілуін мақсат етеді. Қолданбалы зерттеулер
арқылы теориялық негізгі мәселелерді нақтылап
шешуге тырысады. Бұлардың негізінде бағалы,
құнды кеңес, нұсқаулар, ұсыныстар, болжаулар
жасалады.
Әлеуметтік білім –теория мен практиканың
бірлігінде қалыптасады. Теориялық зерттеулер
әлеуметтік болмысты, өмір жалпы және арнаулы
бағыттардың деңгейінде түсіндіріп, оның дамуын
және қандай қызмет атқаратынын анықтайды.
Оның одан әру даму заңдарының бағытын, көрінісін
белгілеп отырады. Ал, эмпирикалық (яғни,
практикалық, тәжірибелік) әлеуметтік зерттеулер-
нақтылы құбылыстар пен процестер туралы жаңа
мағлұмат, хабарлар статистикалық талдау, нақты
әлеуметтік әдістерді (яғни, сауалнама, сұрыптау,
бақылау, құжаттарды талдау, сараптау, үлгілеу,
тестілеу, т.б.) қолдану арқылы іске асырылады. Ал,
теориялық зерттеулер абстрактілі философиялық
әдістерді (яғни, талдау мен синтез, логикалық пен
тарихи, индукция және дедукция, абстратыліден
нақтылққа шығу, т.б.) арқылы іске асырылады.
Теориялық білім- жан-жақты, әмбебапты, ал,
эмпирикалық – ақиқатты, шындықты белгілеуші
білім. Теориялық білім эмпирикалық білімнің
негізінде сүйенеді, ал, эмпирикалық ғылым
теориялық білімнен біршама басым болғанымен,
ғылымның жоғары даму деңгейін көрсете алмайды.
Ғылымның дамуы әр уақытта теориялық білім
деңгейінің эмпирикалық білім деңгейінен басым
болуын қажет етеді.
Теориялық және қолданбалы әлеуметтану нақтылы
әлеуметтік зерттеулерге сүйене отырып, бір-біріне
қарсы тұрмайды, олар әр уақытта бірлікте болып,
бір-бірінің одан әрі дамуының әсер етеді.
Теориялық әлеуметтану – ол алуан түрлі теория
мен тұжырымдардың жиынтығы. Бұлар қоғамның
әлеуметтік дамуын тұжырымдап, оларға терең,
жан-жақты түсінік береді.
Бұрынғы КСРО-да әлеумет тануды тарихи
материализммен шатастырып келді. Бұл дұрыс емес.
Тарихи материализм- бұл әлеуметтік философия. Ол
қоғамды тек абстратылы түрде қарап, оны нақтыламады.
Ал, әлеуметтану нақтылы әдістермен қоғамды, оның
дамуын жан-жақты зерттеп, ғылыми теорияны
қалыптастырды. Адам өзінің даму өркениетінде әлеуметтік
дамудың алуан түрлі теориясын ашып тұжырымдады.
Мысалы, XX ғасырдың ортасында әлеуметтік
стратификация (яғни, жіктелу), индустриялы қоғам,
конвергенция, жалпы әлеуметтік теориялардың арнаулы
түрлерін тұжырымдады. Әлеуметтанудың арнаулы
теориялары әлеуметтанудың жеке қоғамдық және
гуманитарлық ғылымдармен тығыз байланыс,
қатынастарының негізінде пайда болды. Әлеуметтануда
бұларды орта деңгейдегі теориялар деп атайды. Қазіргі
уақытта мұндай арнаулы орта деңгейдегі теориялардың
саны 100-ден астам. Бұл теориялардың негізін салушылар
М.Вебер, Э.Дюркгейм, К.Маннгейм, Т.Парсонс. Әсіресе,
американдық әлеуметтанушы Роберт Мертонның есімін
ілтипатпен айтуға болады.
Әлеуметтану ғылымының
Қазақстанда
даму тарихы
Қазақстан қоғамы үшін әлеуметтану ғылымының
берері көп. Қоғамдық қатынастар мен әлеуметтік
процестер, т.б. зерттейтін әлеуметтану мемлекеттің
дамуына да әсерін тигізбей қоймайды.
Ең алғашқы әлеуметтану кафедрасы:
Ең алғаш әлеуметтану саласында мамандар
дайындау 1988 жылы С.М.Киров атындағы (бүгінгі
әл-Фараби атыдағы Қазақ Ұлттық университеті)
Қазақ мемлекеттік университетінде қолға алынып,
«әлеуметтану және әлеуметтік жұмыс» кафедрасы
ашылды. Бүгінгі күні философия және саясаттану
факультетіндегі бұл кафедра әлі күнге дейін
республика көлемінде әлеуметтанушы
мамандарды дайындайтын жетекші орталық болып
келеді.
Әр жылдардағы кафедра меңгерушілері:
1988-1992ж.ж. экономика ғылымдарының докторы,
профессор - Рогачев Анатолий Акимович.
1992-1993 ж.ж. экономика ғылымдарының докторы,
профессор – Умирзакова Тамара Азеновна.
1993-2005 ж.ж. әлеуметтану ғылымдарының
докторы, профессор – Биекенов Кеңес
Үмбетжанұлы.
2005-2008 ж.ж. әлеуметтану ғылымдарының
докторы, профессор – Садырова Мәнсия
Сапарғалиқызы.
2008 жылдан бастап әлеуметтану ғылымдарының
докторы, профессор – Абдираймова Гүлмира
Серікқызы.
1988 жылдан бастап «әлеуметтану», ал 2001
жылдан бастап «әлеуметтік жұмыс» салалары
бойынша бакалавр, магистр, PhD мамандар(2007 ж.
бастап) оқытылады.
Әлеуметтану мамандығында оқитын студенттерге
теоретикалық және эмпирикалық әлеуметтану,
макро, микроәлеуметтану, жалпы әлеуметтанулық
теориялар және нақты әлеуметтанулық зерттеулер
бойынша білім беріледі.
Қазақстан Республикасы бойынша әлеуметтану
пән ретінде барлық жоғары оқу орындары мен
колледждерде оқытылса, ал әлеуметтанушы-
мамандар Л.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық
университет, Бөкетов атындағы Қарағанды
мемлекеттік университеті, Қазақ қыздар
мемлекеттетік университеті сияқты он шақты ЖОО-
да дайындалады.
Ғылыми әлеуметтану:
Әл-Фараби танындағы ҚазҰУ, философия және
саясаттану факультетінде диссертациялық кеңес
бар. Д14А.02.32: 22.00.04 – әлеуметтік құрылым,
әлеуметтік институттар және процестер; 22.00.03 –
экономикалық әлеуметтану, этноәлеуметтану және
демография мамандықтары бойынша докторлық
диссертациялар қорғалады. ДК төрайымы –
социол.ғ.д., профессор Зарема Каукенқызы
Шаукенова.
Әсіресе, Қазақстандағы экономикалық
реформалардың әлеуметтік аспектілері, әлеуметтік
саясат және халықты әлеуметтік қорғауың
ерекшелітері, әлеуметтік құбылыстарды талдаудың
әдіснамасы және т.б. өзекті мәселелер қатарына
жатады.
Қолданбалы әлеуметтану:
Елімізде әлеуметтанулық-маркетингтік зерттеу
орталықтары: ҚР Еңбек және Халықты әлеуметтік
қорғау министрлігінің Республикалық қоғамдық
пікірді зерттеу орталығы, ҚР Білім және ғылым
министрлігі философия және саясаттану
институты, ҚР Президенті жанындағы
стратегиялық зерттеу орталығы, «БРИФ Орталық
Азия», , BISAM Central Asia, ЦЕССИ-Қазақстан,
«Стратегия» зерттеу орталығы, Тәуелсіз
әлеуметтанушылар және саясаттанушылардың
ассациациясы, т.б. мемлкеттік және жеке
тапсырыстар қабылдау арқылы түрлі әлеуметтік
мәселелер бойынша халықтың пікірін зерттейді.
Әлеуметтанушылар
ұйымдары:
1. Қазақстан социологтары Ассоциациясы
Қазақстанның әлеуметтанушыларының басын
біріктірген ассоциация 2002 жылы құрылған.
Қазақстан социологтары Ассоциациясы президенті
– еліміздегі ең алғашқы әлеуметтану
ғылымдарының докторы, профессор М.М.Тажин.
2003 жылы ҚСА (Қазақстан социологтарының
ассоциациясы) Халықаралық әлеуметтанулық
ассоциациясына енді.
3. «Қазақстан саясаттанушылар және
әлеуметтанушылар ассоциациясы», т.б.
Социологияның макро- және микро басқыштары дегеніміз
- Макросоциологиялық басқыш социалдық түзілмелерді,
бірлеспелерді, үлкен социаллық тобырларды, қатламларды,
системаларды әрі оларда болып жатқан процесстерді
анализдеўге қаратылған бағдарды билдиреди.
Макросицологиялық анализ
объективті деп есептелген социалдық бирлеспе – бұл
цивилизация және оның ең ірі түзілімдері болып есептеледі.
-Макросоциологиялық әдіс конкрет проблемаларды және
жағдайларды майда-шүйдеси менен қарап шығыўды талап
етпейди, ал оларды комплексті түрде қамтып алыўға
қаратылған болады. Түрлі жағдайларды
макросоциологиялық тәсілменен үйрениў дүние
жүзилик қоғамдық системаларға және олардың өзара
байланысына, әр қилы мәдениет түрлерине, социалдық
институтлар және қоғамдық түзілімдерге, глобал
процесслерге байланыстлы болады. Құбылыстарды
макросоциологиялық тәсілде үйрену қоғамды бүтін бір
социалдық организм ретінде қызықтырады.
Макросоциологиядан өзгеше,микросоциология
қоғамдық турмыстың және социалдық
бирлеспелердиң кейбір тараўларындағы
социаллық процесстерди анализлейди.
Микросоциология социалдық мінез-құлықты, жеке
тұлғалар арасындағы қарым-қатнасты, іс-
әрекеттер себептерін, топтар, бирлеспелер іс-
әрекеттерінің бағдарларын және.т.б. үйренеді.
Социологияның функциялары. Социология өз
алдына билим тараўы сыпатында жәмийетлик
илимге тән барлық функцияларды атқарады:
теориялық-билиў, сын (критика), баянлаў, болжаў,
өзгертиў, мәлимлеме, дүньяға көз-қарас
функциялары.
Жалпы алғанда гуманитар илимлердиң функцияларын еки
топарға бөлип қараў орын алған: гносеологиялық, яғный
билиў және нағыз социаллық функциялар. Социологияның
тийкарғы гносеологиялық функциясы – теориялық-білў,
критикалық функция болып есапланады. Бұл жерде
үйренилетуғын дүниені жеке адам мәплери позициясынан
бағалаў туралы сөз етиледи. Критикалық функцияны атқара
отырып, социология ақйқаттықты дифференциал түрде
бағалайды. Бир тараптан, нені сақтаў, беккемлеў, дамыту
және.т.б. мүмкиндігін және зәрурлигин көрсетеди, себеби
барлық нәрсени де өзгертиўге, алмастырыўға бола
бермейди ҳ.т.б. Екинши жағынан, шынында да түпкиликти
өзгеристерди талап ететұғын нәрсени анықтайды.
Теориялық-білу, критикалық функция, әлбетте, содан
ғибрат, социология билимлерди топлайды, оларды
системаға салады, қазирги заман дүниесіндегі социаллық
қатынастардың және процесстердиң ең толық көринисин
көрсетип бериўге умтылады. Социологияның теориялық-
билу функциясына қазирги заман қоғамының дамуындағы
тийкарғы социаллық машқалалар туралы объектив білімдер
кіреді.
Социологияның баянлаў функциясы – бул
зерттелулерди аналитикалық жазўлар, әр қйлы
ғылыми есабатлар, мақалалар, уитаплар ҳ.т.б.
түринде системаластырыў, баян етў болып
есептеледі. Оларда социалдық объекттің идеал
көринисин, оның әрекетин, өз-ара байланысларын
және т.б. қайта тиктеўге ұмтылў орын алады.
Социологияның дүниеге көз-қарас функциясы
оның қоғамның социалдық-сияси турмысында
объектив түрде қатнасўынан және өз зерттеўлери
менен қоғамның дамуына жәрдем бериўинен келип
шығады. Социология дүниеге көз-қарас функциясы
адамдарды қандай да бир нәрсеге сендіре алатұғын
нағыз дурыс тексерилген сан көрсеткиштерин,
фактлерди қолданыуда сәулеленеді.
Қорытынды
Сонымен, әлеуметтік білімнің құрылымы деп
қоғамның әлеуметтік жүйесінің серпінді дамуы, іс-
әрекет, қызмет жүргізілуі туралы әр түрлі жиналған
фактілерді, ақпараттарды, хабар-мәліметтерді
ғылыми дұрыс түсіндіруді және ғылыми
ұғымдардың жиынтығының реттелуін, тәртіпке
келтірілуін айтамыз.
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі
KazSocium.kz
Гуманитар факультети. Жамийетлик пәнлер
кафедрасы. Социология пәнинен лекция.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒ
А РАХМЕТ !!!

Ұқсас жұмыстар

Әлеуметтану ғылымның әдістері

Әлеуметтану ғылымның құрылымы

ӘЛЕУМЕТТАНУ: ҒЫЛЫМҒА КІРІСПЕ ЖӘНЕ БАСТЫ ҰҒЫМДАРДЫ ТҰЖЫРЫМДАУ

Экологиялық әдіс

ЖОСПАР ӘЛЕУМЕТТАНУ ТҮСІНІГІ

ДӘРІС Әлеуметтік әлемді түсінудегі әлеуметтану

Символдық интеракционизм

ӘЛЕУМЕТТАНУ НЕГІЗДЕРІ

Әлеуметтану ғылымының түсінігі

Әлеуметтану ғылымының даму тарихы

Пәндер