X-XII ғасырларда ғылым мен білімнің дамуы және көрнекті ғұламалар

“Ғылым мен білімнің дамуы. ”

Қарағанды облысы. Ақтоғай ауданы. Сарышаған кентінің жалпы орта білім беретін мектеп КММ. Тарих пәні мұғалімі:Бокишев Рустем Киргизбаевич .

Білімділік: X-XII ғасырларда ғылымның даму себептері, көрнекті ғалымдар жайлы кеңінен мағлұмат бере келіп, олардың еңбектерінің тарихи маңызын ашып көрсету.

Дамытушылық: Ғылыми еңбектерді, көркем шығармаларды түсініп оқуға, ізденіске дағдыландыру, топпен жұмыс жасауға үйрену.

Тәрбиелік: Адамгершілікке, кішіпейілдікке, имандылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:

Интерактивті кабинеттегі дәстүрлі емес сабақ.

Сабақтың типі: Топпен жұмыс

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, мақал-мәтелдердің жалғасын табу, талдау, тірек-сызба, тест, сәйкестендіру тест, сематикалық карта.

Сабақтың көрнектілігі: 1. Қазақстан Республикасының картасы, Әл-Фараби, М. Қашқари, Ж. Баласағұни, Қожа Ахмет Йассауйдің портреттері, тірек-сызбалар, мақал-мәтелдер, плакаттар, топтың атауы жазылған қағаздар, топ басшыларының төс белгілері.

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру бөлімі.

-Сынып оқушыларын топқа бөлу.

-Топ басшыларын сайлау.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

Сұрақ-жауап әдісі.

Мына ұяшықтардағы сұрақтарға жауап бер

1. Сырдария аумағында қойға табыну салты өріс алғаны жазба деректерде аңғарылады. Мұндай бейнелер немен байланысты туған?

2. Өздерінің шыққан тегін қоймен байланыстырып, қорғаушы ретінде оған табынатын болған тайпа:

3. Белгілі бір діни нанымдардың шығу тегін аңмен байланыстыратын табыну белгісі:

4. Орта Азия мен Қазақстанға арабтардың жаулап алуынан бастап ене бастаған дін:

5. 751ж. Атлах қаласы түбінде болған ұрыста қарлұқтар мен арабтар бірлесіп қай мемлекетке қарсы шықты?

6. Исламды Боғра хан Қарахан мемлекетінің мемлекеттік деп қашан жарияланды?

7. Оңтүстік Қазақстан мен Жетісудің Хғ. қалаларында мешіттердің көптеп салына бастағандығы туралы жазд:

8. Адамның басы құбылаға қаратылып, жанына ешбір зат бірге қойылмай жерленген. Мұндай жерлеу салты кімдерге тән?

9. Құйрықтөбе және Отырар қалаларын қазған кезде ХІ-ХІІғ. жататын үйлерде отқа табыну әдетіне байланысты не табылды?

10. Хғ. басында қай әулетінің негізін қалаушы Сатұқ хан ислам дінін қабылдады?

11. Ақтөбе қала жұртын қазғанда шарап ашытатын орыннан табылған кірпіштерде қандай таңба салынған?

12. Арабтар көрші елдерді қандай ұранмен жаулап ала бастады?

Мақал-мәтелдердің жалғасын тап:

Ғылым-теңіз, . . .

Ақыл азбайды, . . .

Оқу -білім азығы, . . .

Көп оқыған білмейді, . . .

Ілім-бұлақ, . . .

Ердің атын аты шығарар, . . .

Тіліңмен жүгірме, . . .

Білім арзан, . . .

Байлықтың кілті, . . .

Наданмен қос болғанша, . . .

Сөздің көркі- . . .

Жастығымда бейнет бер, . . .

Талдау әдісі.

-Қосымша материалдарды пайдаланып, әрбір топ берілген тапсырма бойынша презентация жасап, таныстырады.

Ғұламалардың суреттері мен олар туралы мәліметтер көрсетіледі.

І-топ “Отырар” Ғылымның дамуына үлес қосқан ғалымдарға баға беру

ІІ-топ “Сайрам” Тіл білімнің негізін салушы ғұламалар туралы мағлұмат беру

ІІІ-топ “Түркістан” Әдебиет саласының кемеңгерлері туралы баяндау.

Қожа Ахмет Яссауи кесенесі, XIV ғасыр Оңтүстік-Қазақстан облысы: Қожа Ахмет Яссауи кесенесі, XIV ғасыр Түркістан қаласындағы Ахмет Яссауи ғимараты - орта ғасырлық сәулет өнерінің көрнекті ескерткіші.