ГАЗДЫҢ ҚЫСЫМЫ

Тәлімің мен білімің қолыңа алған, Шуақ шашып тұрады жолыңа алдан.

Топтың аты:

Ш у а қ

Өмірдің өзі біздермен санасады,

Кімдердің бар онымен таласары.

Физика заңдылығын пайдаланып,

Сырласар сіздермен халық даналығы.

ГАЗДЫҢ ҚЫСЫМЫ. 1. газдардың қатты денелер мен сұйықтардан өзгеше қандай қасиеттері бар? 2. Газ қысымы молекулалардың қозғалысы туралы ілім тұрғысында қалай түсіндіріледі? 3. Газдың ыдыс қабырғаларына түсіретін қысымын қандай тәжірибелер арқылы көрсетуге болады? 4. Газдың барлық бағытта бірдей қысым түсіретін неден байқалады? 5. Неліктен газдың қысымын сығылғанда артады, ал ұлғайғанда кемиді? 6. Сығылған газдарды неге арнаулы балондарда сақтайды?

1. Газдың айырмашылығы:

А. Аққыш.

В. Пішінін сақтамайды.

С. Көлемі мен пішінінің сақтамайды.

Д. Пішіні өзара сақталады.

2. Газ молекулалары сақталады:

А. Тыныштық қалпында.

В. Баяу қозғалады.

С. Ретсіз қозғалады

3. Газ қысымы қалай таралады?

А. Барлық бағытта.

В. Бір бағытта.

С. Температураға сәйкес барлық бағытта.

Д. Ешқандай шамаға тәуелсіз бір бағытта.

4. Көлем кішірейсе, қысым

А. Артады.

В. Кемиді

С. Кейде артып, кейде кемиді.

Д. Өзгермейді.

5. Қысымды ашқан кім?

А. Ньютон. С. Коперник.

В. Эпикур. Д. Паскаль.

Дұрыс жауаптары:

1. С.

2. С.

3. С.

4. А.

5. Д.

Іште талай дерт пысып, Көкіректі өрт қысып, Айтуға көңілім тербенді. «Келдік талай жерге енді» өлеңі. Жүйрік уақыт шаршатпай қоймас ақыр, Денемді сауыт-сайман қысып жатыр. «Тұтқындағы батыр» өлеңі.

-Жас балаға от та жоқ тұрған маздап, Қалтырап қақтана алмай, өле жаздап, Кемпір шалы бар болса, қандай қиын, Бір жағынан қысқанда о да азынап. «Қараша желтоқсанмен сол бір-екі ай» өлеңі. -Ауырмай тәнім, Ауырды жаным, Қаңғыртты, қысты басымды. Тарылды көкірек, Қысылды жүрек, Ағызды сығып жасымды. «Сегіз аяқ» өлеңі.

Сабақтың тақырыбы: Ауырлық күшінің әрекетінен сұйықтар мен газдарда болатын қысым.

Мақсаты: 1. Пән аралық байланыс арқылы ауырлық күшінің әрекетінен сұйықтар мен газдарда болатын қысымды ғылыми тұрғыдан түсіндіру. Оқушылардың өзара белсенді, интерактивті өздік таным әрекеттерін ұйымдастыру арқылы жаңа тақырыпты меңгерту. 2. Мәтін мазмұнын дамытушы құрал ретінде пайдалана отырып, проблемаларды шешу барысында оқушылардың ойлау, пайымдау, қорытындылау, сараптау, зерделеу сияқты танымдық қасиеттерін дамыту. 3. Этнопедагогикалық, аймақтық материалдармен байланыстырып, салауаттылыққа, елжандылыққа, поэзияны сүйе білуге, тілді қадірлеуге тәрбиелеу.

Формулалар

Сергіту сәті

Неге бәйгеге шапқанда бала аттың мойнына

жатып шабады?

2. Неге құстар алыс сапарға шыққанда тізбектеле немесе үйірімен ұшады?

3. Неге бүркіт қанатын қозғалтпай ауада ұша алады?

4. Бүркіт аңға түсер кезде қанатын жинап, денесін қатты қысып шүйілетіні неліктен?

Сұйықтар мен газдардағы қысым

Есеп шарты:

22-жаттығу.

1. Судың, керосиннің, сынаптың 0, 6 м тереңдіктегі қысымын табыңдар.

Қадір Мырзалиевтің «Күлтегін шығармасынан үзінді:

Найзаларын ұштаған

Екеуі де ұста хан

Бассыз жатқан түркіні

Басын қосып ұстаған

Қыс айында шаңғы тебеміз. Шаңғы тебудің талаптарын орындағаннан кейін, жаяу серуендейміз. Осы жағдайларда шаңғымен жүру неге жеңіл?

Апаларымыз ертеде көрпені қолмен тіккен кезде неліктен бармаққа оймақ киеді?

Себебі қысым түсірілген күшке тура пропорционал, ал оның ауданына кері пропорционал болады, яғни найза ұшының ауданы неғұрлым аз болса, соғұрлым оның түсіретін қысымы көп болады.

Адамның қармен жүруі қиын, өйткені ол қадам басқан сайын қарға омбылайды.

Шаңғымен де, шаңғысыз да адам қарды өзінің салмағына тең бірдей күшпен басады. Шаңғымен тұрғанда қар бетінің әрбір шаршы см ауданын шаңғысыз тұрғандағыдан гөрі 20 еседей аз күшпен басады.

Өйткені оймақпенде, оймақсыз да адам тігін тіккендн инеге бірдей күшпен әсер етеді. Бірақ ол күштің бұл екі жағдайдағы нәтижесі бірдей емес. Оймақсыз иненің кері ұшының ауданы аз болады да, оның бармаққа түсіретін қысымы көбейіп, ауырғанын сезінеміз тіпті жарақаттауы да мүмкін. Бұл жағдай болмау үшін кері ұшының ауданын үлкейту мақсатында оймақ киеміз.