Толықтауыш болатын сөздердің негізгі белгілері мыналар

Презентация қосу

Батыс Қазақстан облысы Қаратөбе ауданы
Үшағаш негізгі жалпы білім беретін мектебінің
қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі
Шарамикова Мирагүл Жанболатқызы

Сабақтың тақырыбы: Толықтауыш
Білімділік : толықтауыш туралы түсінік беру, білім мен
білік дағдыларын қалыптастыру;
Дамытушылық: Оқушылардың ойлау,есте сақтау,ой
жинақтау еркін сөйлеу,шығармашылық қабілеттерін
арттыру;
Тәрбиелік : Дұрыс сөйлей білуге, өз білімін бағалай
білуге, ізденгіштікке,ұқыптылыққа тәрбиелеу;
Ұранымыз

Зейін қойсаң-ұғарсың,
Ізденсең-табарсың,
Талаптансаң-жетерсің.
Т о л ы қ т а у ы ш деп баяндауыш
білдіретін амал-әрекетті, іс-оқиғаны
заттық мағына жағынан толықтыру үшін
жұмсалатын сөйлем мүшесін айтамыз.
Толықтауыш болатын сөздердің негізгі
белгілері мыналар:

1. Толықтауыш атау және ілік септіктерден басқа
септіктерде тұрып, затты нұсқайды. Кейде толық
мағыналы сөзден кейін туралы, жөнінде, жайында деген
септеулік шылаулардың бірі қосақталып тұрады.
2. Толықтауыш болатын сөз заттық мағына білдіреді.
3. Сұраулары аталған септіктердің кім? не? түбірлес
сұраулары болады.
4. Байланысу түрі- меңгеру және матасу.
Толықтауыш құрылысына қарай былай бөлінеді:

Дара толықтауыш Үйірлі толықтауыш
Татулықта табыс мол. Жасау дегеннен көз тұнады.

Күрделі толықтауыш
Жүз-жиырма беске бөлінеді.
Толықтауыш тұратын Толықтауыштың сұрақтары Мысалдар
септіктер және
толықтауыштың
түрлері
Тура толықтауыш Жаман-сыйлағанды
табыс септігінде Кімді? Нені? білмес.
Оқушылар емтихан
тапсырды.
Жанама
толықтауыштар Кімге? Неге? Күресуге дәрмен жоқ.
барыс септігінде Кімде? Неде? Халықта жер бар.
жатыс септігінде Кімнен ? Неден? Күштіден істі озды.
шығыс септігінде Кіммен? Немен? Бала тоқсанды беспен
көмектес септігінде аяқтады.
Қай жақ озар екен?

Мал, мектеп мүлкі, жастар
бригадасы, егін жинау, кітап
сөздерін тура және жанама
толықтауыш етіп сөйлем
құраңдар.
Тиісті жалғауларын тауып жазыңдар да,
сөйлемге синтксистік талдау жасаңдар.

Оқушылар мектеп маңы...гүлдендірді.
Оқушылар колхоз жұмысын...көмектесті.
Үйірме жиналысы 6-сынып бөлмесі... өткізіледі.
Көп көрген... сұра. (Мақал)
Кітаппен жұмыс
45-жаттығу
Әке, ақылды, төрт, ол, оқыған, оқу сөздерін
атау және ілік септіктерден басқа
септіктерге қойып, толықтауыш етіп
сөйлемдер құраңдар.
46-жаттығу
Тура және жанама толықтауышты тауып,
синтаксистік талдау жасаңдар
Сұрақ және тапсырма
1. Тура толықтауыштың табыс септігі қандай жағдайда
түсіп қалады?
2. Өсек, өтірік, мақтанға
Ағып тұрса бейне су.(Абай)-деген өлең жолында неше
толықтауыш бар?
3. Толықтауыш болатын сөздер қай жалғауда тұрады? Атау
тұлғада тұрған сөздер толықтауыш бола ма?
4. Шылаулардың көмегімен жасалған толықтауыштар,
толықтауыштың қай түріне жатады?
5. Төмендегі қарамен жазылған сөздердің қайсысы
туратолықтауыш, қайсысы басқа мүше? Қалай айыруға
болады?
Басты мәселе-оқу үлгерімі. Отан ісіне басты тіктім.
Малды жемшөппен қамтамасыз еттік. Елімізде малды
колхоздар көп.
Білімді ерінбей үйрен. Білімді адамдар көбейді.
Сабақты бекіту:
Толықтауыш
дегеніміз не?
Толықтауыштың
түрлерін атаңдар

Толықтауыштың
сұрақтарын атаңдар

Толықтауыш
құрылысына қарай
қалай бөлінеді?
Бағалау
Үйге тапсырма беру:
Ереже жаттау
47,48-жаттығу
Әдебиет оқулығын пайдаланып
күрделі толықтауышы бар бес
сөйлем тауып жазыңдар.
Сөйлемдерге талдау жасаңдар.

Ұқсас жұмыстар

Тура толықтауыш

Сөйлем мүшелері туралы түсінік

Қазақ терминологиясы

Етістік туралы түсінік

Ауыспалы келер шақ Сен ерте кетпекшісің

Мақал -мәтелдер синтаксисі

Пәндер