Гук заңы

Презентация қосу

Үй тапсырмасы
1. Екі дененің массаларын өзара қалай салыстыруға болады?

2. Масса дегеніміз не? Масса бірлігі ретінде не қабылданған?
3. Таразы мен кірлер көмегімен дене массасы қалай
өлшенеді?
4. Заттың тығыздығы дегеніміз не? Тығыздықтың бірлігі.

5. Заттың тығыздығын қалай анықтауға болады?

6. Pс=7800 кг/м 3 деген нені білдіреді?
7. Массасы мен тығыздығы бойынша дененің көлемін қалай
есептейді?
Бөлімі Сабақ саны Модуль мазмұны Уақыты
1. Модульдің құрылымын түсіндіру
10 мин
2. Күш. Деформация. Гук заңы. Динанометр. Бір
25 мин
Кіріспе 1 – сабақ түзудің бойымен әрекет ететін күштерді қосу
5 мин
3. Сөздікпен жұмыс
5 мин
4. Қорытынды
1. «Бақытты сәт» ойыны:
І гейм. Бой сергіту
ІІ гейм. Сен білесің бе? 43 мин
2 – сабақ
ІІІ гейм. Көсемдікке ұмтылу 2 мин
ІV гейм. Бас қатырғыштар
Сөйлесу 2. Қорытынды
1. «Тірек белгілер» ойыны 15 мин
2. «Ойлан, тап» ойыны 8 мин
3 - сабақ 3. «Сен – маған, мен – саған» ойыны 10 мин
4. «Жұмбақтас» ойыны 10 мин
5. Қорытынды 2 мин
1. «Бас қатырғылар базары» ойыны 15 мин
Қорыты 2. «Кім алғыр» ойыны 15 мин
4 - сабақ 3. Тест
нды 10 мин
4. Қорытынды 5 мин
Күш – денелердің өзара әрекеттесуін
сипаттайтын шама.
Күш сандық мәнімен (модулімен) және
бағытымен сипатталатын физикалық шама.
SI жүйесінде күш бірлігіне ньютон (Н)
алынған. 1 Н – тыныштық күйіндегі массасы
1 кг денеге 1 с ішінде 1 м/с жылдамдық беретін
күш.
Күш

Серпімділік
Ауырлық күші
күші

Үйкеліс күші
Дене пішінінің немесе өлшемдерінің өзгеруін деформация деп
атаймыз.
Деформация денелердің өзара әрекеттесуі кезінде жүзеге
асатындықтан, өзара әрекеттесетін екі дене де деформацияланады.
Мысалы, қолдың эспандерге әрекетін алайық. Эспандерді созу
кезінде қолдың бұлшық еттері қатаяды (деформацияланады),
эспандер де деформацияланады, яғни ол өз пішінін өзгертеді.
Деформация

Серпімді Пластикалық
Күштің әрекеті тоқтағаннан
Күштің әрекеті тоқтағаннан
кейін, дененің бастапқы пішіні
кейін, дене өзінің бастапқы
мен өлшемі қайтадан қалпына
пішіні мен өлшемін өзгертетін
келетін болса, мұндай
болса, мұндай деформация
деформация серпімді деп
пластикалық деп аталады.
аталады.
Пластикалық деформациядан
Тәжірибелер
кейін дене өзінің жаңа пішіні
деформациялаушы күшке
мен өлшемін толығымен немесе
қарама – қарсы бағытталған
жартылай сақтайды және
жаңадан бір күш пайда
ондай дене пластикалық дене
болатынын көрсетеді. Бұл күш
деп аталады.
серпімділік күші деп аталады.
Серпімді дененің ұзаруы мен оған түсірілген күштің арасындағы
байланысты
1660 жылы ағылшын физигі Роберт Гук (1635 – 1703)
анықтаған болатын. Кейінірек бұл анықталған байланыс бізге Гук
заңы деген атпен белгілі болды. Бұл заң бойынша: серпімді
деформацияның шамасы (созылуы немесе сығылуы) түсірілген
күшке тура пропорционал, яғни:
F=kx
Есіңде сақта!

Әр түрлі материалдардың серпімділік қасиеттері
де түрліше болады. Сондықтан Гук заңын кез
келген материалға қолдануға болмайды. Ол тек
серпімді денелер үшін және деформация шамасы
аз болған жағдайда ғана орындалады.
Деформация шамасы едәуір көп болғанда, бұл заң
орындалмайды, ал тіпті үлкен деформацияларда
дене серпімділік қасиетін жоғалтады.
Күшті өлшеу үшін арнайы құралдар – динамометрлер қолданады.
Динамометрдің негізгі бөлігі серпімді деформацияның әрекет ету
аралығында созылатын серіппе болып табылады. Серіппеге шкала
бойынмен жылжитын көрсеткіш бекітіледі.
Қолдың бұлшық етінің күшін өлшеу үшін қол динамометрі,
трактордың, локомотивтердің тарту күшін өлшеу үшін арнайы
тарту динамометрі пайдаланады.
Егер бір күштің денеге тигізетін әрекеті басқа күштердің сол денеге бір
мезгілде тигізетін әрекетіндей болса, онда ол күшті басқа күштердің тең
әрекетті күші деп атаймыз.
Егер денеге әрекет ететін екі күш бір бағытта әрекет ететін болса, онда ол
күштердің тең әрекетті күші төмендегідей болады:
F R =F 1 + F 2
Егер денеге әрекет ететін екі күш қарма – қарсы бағытта әрекет ететін
болса, онда ол күштердің тең әрекетті күші төмендегідей болады:
F R =F 1 - F 2
Сөздікпен жұмыс

Күш ( F) – денелердің өзара әрекеттесуін
сипаттайтын шама.
Н – күш бірлігі
Деформация – бүліну , бұзылу (латынша)
к- катаңдық деп аталатын пропорционалдық
коэффициент
Динамометр – грекше динамис – күш, метрео –
өлшеймін
F R - Тең әрекетті күш
Үйге тапсырма:

§33. Күш
§34. Деформация
§35. Гук заңы
§36. Динамометр
§37. Денеге бір түзудің бойымен әрекет ететін
күштерді қосу
Шығармашылық тапсырма

Бүктеме жасау (Исаак Ньютон, Роберт
Гук)

Өтілген тақырыпқа байланысты мақал –
мәтел, нақыл сөздер жинау

Сөзжұмбақтар, сөзтізбелер, ребустар
дайындау

Ұқсас жұмыстар

Денелерге бір түзудің бойымен әрекет ететін күш

Дененің тығыздығын анықтау

Табиғатты зерттеудің ғылыми әдістері. Физикалық эксперимент

Қатты денелердің қасиеттері

Ньютон заңдары

Қысым тобы

Пәндер