РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯС

Презентация қосу

РЕСЕЙ
ФЕДЕРАЦИЯС
Ы
Географиялық жағдайы

Оңтүстік пен оңтүстік-шығыста Қытай ,
оңтүстік-шығысында Солтүстік Кореямен ,
Монғолиямен , Қазақстанмен ,
Әзірбайжанмен , оңтүстік-батыста –
Украинамен , батыста – Финляндиямен ,
Беларусьпен , Эстониямен , Латвиямен ,
Норвегиямен шектеседі.
Ресейдің ауа райы оның үлкен аумағына
байланысты әр түрлі: көп аумағы
континенталды немесе қоңыржай
континенталды, ұзақ қысымен және қысқа
ыстық емес, соған қарай Ресейді 3 үлкен
аумақты аймаққа бөлуге болады:
Еуропалық Ресей, Орал тауынан батысқа
қарай аумақты алып жатыр.
Географиялық сипаттамасы
• Ресей аумағының 1/4-і Еуропада, 3/4-і
Азияда орналасқан. Оның
жағалауларын үш мұхиттың суы шайып
жатыр. Ресей Федерациясының
шекарасының жалпы ұзындығы 58,3
мың км, соның ішінде теңіздік шекара
38 мың км-ді құрайды.
• Ресейдің әлемдегі ең ірі материкте
орналасуы оның экономикалық-
географиялық жағдайының қолайлы
жағы болып табылады. Өйткені
Еуразияда дүние-жүзі мемлекеттерінің
40%-дан астамы, халықтың басым
көпшілігі орналасқан. Жалпы алғанда,
Ресейдің 12 мемлекетпен теңіздік
шекарасы бар, ал 14 мемлекетпен
құрлық арқылы байланысқан. Ресей
құрамына енетін Калининград облысы
анклав болып табылады, өйткені оның
елдің негізгі бөлігі мен ортақ шекарасы
жоқ.

Өсімдік және жануар шаруашылығы

• Өсімдік шаруашылығы
• Бидай жинауы
• Ресейдің өсімдік шаруашылығының басты құрамдас
бөліктерше дәнді дақылдар, техникалық дақылдар, көкөніс
пен бақша, бақ және жүзім, малазықтық дақылдар өсіру
жатады. Онша ауқымды емес жерлерде темекі мен шай
өсіріледі. Жалпы жыртылатын жердің 56%-ы дәнді
дақылдар, 5%-ы картоп пен бақша, 6%-ы техникалық
дақылдар, 33%-ы малазықтық дақылдардың үлесіне тиесілі.
• Мал шаруашылығы
• Ресейдің мал шаруашылығындағы жетекші салаларға ірі
қара өсіру, шошқа және қой шаруашылықтары жатады.
Соңғы он жыл ішінде Ресейде мал басының саны 2—3 есеге
дейін кеміп кетті (косымшадағы 12-кестені қараңдар). Мал
шаруашылығының өркендеуіне мал азығының жеткілікті
дайындалмауы, мал тұқымын асылдандыру шараларының өз
дәрежесінде жүргізілмеуі кедергі жасайды.

тарихы
• Ресей — сан ғасырлық тарихы бар ежелгі мемлекеттердің бірі. Орыс мемлекеті
айқын ажыратылатын табиғи шептері жоқ аумақта қалыптасты. Сондықтан
орыс жері талай рет сыртқы жаудың шапқыншылығына ұшырады. Бытыраңқы
орыс жерлерінің Мәскеу айналасында бірігуі XIV—XV ғасырларда жүрді. XV
ғасырдың 80-жылдарына қарай татар-моңғол езгісінен толығымен босаған
орыс жерлері біртұтас мемлекетті кұрады. Осылайша болашақтағы күшті Орыс
мемлекетінің негізі қаланды. XVIII ғасырда шведтермен болған соғыс
нәтижесінде Ресейдің географиялық шекаралары одан әрі кеңейіп,
Балтық теңізіне шықты. Ең бастысы Ресей Батыс Еуропа елдерімен тікелей
байланыс орнатуға мүмкіндік алды. I Петр патшалық еткен кезеңде «Еуропаға
терезе ашылуы» және түбегейлі қайта құрулардың жүргізілуі Ресей геосаясаты
бағытының Шығыстан Батысқа бет бұрғанының белгісі еді. Осы кезден бастап
елдің сыртқы ғана емес, ішкі жағдайына да өзгерістер енді.

Орыс мәдениеті
• Орыс мәдениетінің қалыптасу ерекшеліктері
негізінен төмендегі факторларға тығыз
байланысты болды. Олар:
• көптеген этикалық топтар мен халықтар
мекендеген орасан зор территорияны игеру;
христиан дінінің ерекше тармағы — православиені
руханилылықпен дәстүрлі салт-дәстүрлерге
негіздей отырып орнықтыру;
• уақытша болса да ұзақ уақытқа созылған батыс-
еуропалық өркениеттік процестерінен оқшау
дамуға байланысты туған «тұйықтыққа» бұдан әрі
жол бермеу;
• жеке адамдардың мүддесін мемлекет мүддесіне
бағындыру.

әкімшілік- аумақтық құрылымы

• Әкімшілік-аумақтық құрылымы
• Ресей Федерациясы құрамына тең
құқықты федерациялық бірліктер [13]:
• 21 республика
• 9 өлке
• 46 облыс
• 2 федерадиялық деңгейдегі қала
(Мәскеу және Санкт-Петербург)
• 1 дербес облыс
• 4 дербес округ Әрбір федерациялық
бірліктің заң шығару, сот және басқа
органдары бар. Сонымен қатар Ресей
Федерациясы аумағында мемлекеттік
биліктің бірыңғай органдары қызмет етеді,
жалпыға ортақ Конституция, бірегей
азаматтық, ортақ ақша бірлігі және т.б.
тағайындалған.

Табиғат жағдайы
• Табиғат жағдайлары
• Байкөл, ғарыштық түсірім.
• Васюган өзені.
• Балтық теңізі.
• Ресейдің табиғат жағдайы алуан түрлілігімен
ерекшеленеді. Ол, ең алдымен, алып жатқан
аумағының өте үлкен болуымен байланысты. Ресей
жерінің көпшілік бөлігін жазықтар (70%-ға жуығын)
мен 1000 м биіктікке дейінгі таулы үстірттер алып
жатыр. Олардың ауданы жағынан ең ірілері:
Шығыс Еуропа (Орыс) жазығы, Батыс Сібір ойпаты
мен Орта Сібір таулы үстірті. Олардың оңтүстігі мен
шығысын таулар жүйесі қоршай орналасқан. Жер
бедерінің құрылымы шаруашылық әрекеттерді
жүргізуге қолайлы болып келеді. Үлкен жазықтар
ауыл шаруашылығын өркендетуді, өзендердің кеме
қатынасына қолайлы болуын, жол және көпір
құрылыстарын салуды жеңілдетеді. Алайда жер
бедері құрылымының қолайсыз жақтары да
жеткілікті. Солтүстікке қарай ендік бағыттағы тау
жоталарының болмауы
арктикалық ауа массаларының оңтүстіктегі тау
белдеулеріне дейін еркін қозғалуына мүмкіндік
берсе, керісінше Қиыр Шығыстағы тау жоталары
Тынық мұхит үстінен келетін ылғалды ауа Река Васюган в Томской
массаларының тереңдеп енуіне кедергі жасайды.
области, вид с вертолёта.
Табиғат зоналары

• Географиялық орны, жер бедері мен климаттық
жағдайдың арақатынасы Ресей жерінде
мынадай табиғат зоналарын қалыптастырады:
тундра, орманды тундра, ормандар (тайга,
аралас және жалпақжапырақты ормандар),
орманды дала, дала, шөлейт және шөл
зоналары. Таулы аудандарға биіктік белдеулері
тән. Осындай табиғат жағдайы ауыл
шаруашылығының мамандануына, халықтың
орналасуы мен тығыздығына, өнеркәсіп пен
құрылыс кешендерінің қалыптасуына өзіндік
ықпалын тигізеді.

Табиғи ресурстар

• Минералдық ресурстары • Жер ресурстары
• Елдегі минералдық • Жер ресурстарының жалпы
ресурстардың 70%-дан қоры жөнінен Ресей
астамын отын-энергетикалық дүниежүзіндегі ең алдыңғы
ресурстар (газ, көмір, мұнай), қатарлы ел. Елдің жалпы жер
15%-ын кенсіз қазба қоры — 1709,8 млн га. Жан
байлықтар, 13%-ын металдар, басына шаққандағы жер үлесі
1 %-ын алмас пен бағалы — 11,5 га, бұл дүниежүзілік
металдар (алтын, күміс, көрсеткіштен (3 га) әлдеқайда
платина) құрайды. жоғары. Алайда жер қорының
Минералдық, шикізат өндіру 1/3-і ғана пайдалануға
Ресей экономикасының жарамды, онда Ресей
халқының 95%-ы қоныстанып,
жетекші саласы болып
бүкіл шаруашылық салалары
табылады, оған ЖЮ
құрылымдарының 93%-ы
мөлшерінің 33%-дан астамы
шоғырланған
тиесілі.

• Агроклиматтық ресурстары • Биологиялық ресурстары
• Агроклиматтық ресурстар Ресей • Ресейдің ормандары,
жерінде ауыл шаруашылығының
барлық салаларын дерлік
өзендері мен көлдері және
өркендетуге мүмкіндік береді. теңіз жағалаулары
Көпшілік бөлігі егіншілікті биологиялық ресурсқа да
дамытуға қолайлы, топырақ аса бай болып келеді.
құнарлылығы, жоғары Әсіресе Баренц, Охот,
ылғалдылығы мен қарқынды Беринг теңіздері мен Обь,
температуралар (10°С-тан
асатын) жиынтығы жеткілікті
Енисей өзендері алабының
қоңыржай белдеуде орналасқан. кәсіптік балық аулауда
Ондай аудандарға Ресейдің маңызы жоғары.
орталық бөлігі, Батыс Сібір мен Ормандарда терісі бағалы
Қиыр Шығыстың оңтүстігін алып аңдардың көптеп таралуы
жатқан орманды дала және
аң шаруашылығын
дала зоналары жатады.
дамытуға мүмкіндік береді.

• Су ресурстары • Рекреациялық ресурстары
• Ресей жері су ресурстарына да • Ресейдің алуан түрлі табиғат
өте бай. Ресейде 2,5 млн-нан аса жағдайы
өзен, 2 млн-ға жуық көл бар. рекреациялық ресурстардың
Ресейде бір жыл ішіндегі жан күрделі жиынтығын
басына шаққандағы өзен қалыптастыруға негіз болған.
ағынымен қамтамасыз етілуі 30 Табиғи-рекреациялық
мың м3-ге тең, алайда бұл
ресурстардан қолайлы қойнаулар
көрсеткіш оның барлық бөлігінде
мен жағалаулар (теңіз, өзен,
бірдей емес. Орталық қара
көл), таулар мен ормандар,
топырақты ауданның өзен
минералды сулар, табиғат
ағынымен қамтамасыз етілуі
ескерткіштері, табиғи саябақтар
Шығыс Сібір мен Қиыр
өте көп таралған. Ондай
Шығыстағы көрсеткіштен 100 есе
аудандарға Байкал, Телец,
төмен. Ресейдің ең ұзын өзені —
Селигер, Мещера көлдерінің
Лена (4 400 км), ең мол сулы езені
айналасы, Уссури және
— Енисей. Сонымен қатар сумен
Қиыр Шығыс тайгасы, Краснояр
қамтамасыз ету мақсатында
Ресейде 40-тан астам ірі су
Бағаналары, Камчаткадағы
бөгендері салынған. Ең үлкені — Гейзер аңғары, Алтай-Саян және
Братск (дүниежүзінде екінші Орал таулары, Солтүстік Кавказ
орында) су бөгені. Тұщы судың бен Қара теңіз жағалауы, сондай-
аса мол қоры Байқалда ақ ірі езен жүйелерінің көптеген
шоғырланған бөліктері кіреді.

Халқы
• Халқы
• Ресей халқының тығыздығы.
• Ресей халқының демографиялық
пирамидасы, 2011 жыл.
• Ресей Федерациясы халқының
саны 2008 жылы 142 млн адамды
құрады. Бұл көрсеткіш бойынша
Ресей дүниежүзінде Қытай,
Үндістан, АҚШ, Индонезия,
Бразилия және Пәкстан,
Бангладеш, Нигериядан кейін 9-
орын алады. Ресей
ғалымдарының болжамы
бойынша, алдағы онжылдықта
елдегі халық санының қыскаруы
одан әрі жалғаса береді. Енді
елдің демографиялық
көрсеткіштерімен танысайық.

Демографиялық
көрсеткіштер

Демографиялық
көрсеткіштер
Ресей аумағында XX ғасырдың
90-жылдарынан бері халықтың
ұдайы өсуінің қазіргі типі
орнықты. Қазіргі кезде туу
коэффициенті 12,1°/00, өлім
коэффициенті 14,6°/00 - Туудың
азаюы мен өлім-жітімнің
артуына байланысты 1992
жылдан бері табиғи өсу теріс
көрсеткішке (-2,5°/00) ие
болды. Соңғы жылдары
демографиялық көрсеткіштер
жақсарып келеді. Табиғи өсудің
оң көрсеткіштері Ингушетия,
Тува республикаларында,
Сыртқы экономикалық байланыстар

• Сыртқы сауда
• 1994 жылы Ресей мен Еуропалық Одақ
арасында серіктестік пен достастық
келісімге қол қойылды
• Соның нәтижесінде Ресей Еуропалық
Одақ елдеріне өз экспортының үлесін
40%-ға дейін көтерді. Сонымен қатар
Батыс Еуропаның жоғары дамыған
мемлекеттерімен арадағы байланысты
күшейтіп, оның үлесін 50—60%-ға дейін
өсірді. Ондай сауда серіктестері
қатарынан Германия, Италия, Жапония,
АҚШ, Ұлыбритания мемлекеттерін
көруге болады. Мұндай сауда-
экономикалық байланыстар ТМД
елдерімен де жаңа деңгейге көтерілді.
2007 жылғы сыртқы сауда айналымы
578,9 миллиард АҚШ долларын
құрайды, оның 355,5 миллиард АҚШ
доллары экспортқа, ал 233,4 миллиард
АҚШ доллары импорт үлесіне тиесілі.
Олардың арақатынасы мен басты
бағыттарына мәтіндегі картадан да
айқын көз жеткізуге болады.

Ірі қалалары
• Халқының саны бойынша
Ресей қалалары шағын • Ресейдегі
(халық саны 50 мың адамға миллионер
дейін), орта (50—100 мың
адам), ірі (100—500 мың қалалар, 2008 ж.
адам), аса ірі (500 мыңнан 1 (Ресей
Қала Халық саны,
млн адам Қала Халық саны,
млн адам
млн адамға дейін) және
миллионер қалаларға статистикалық
Төменгі
Новгород 1,3 Үфі 1,1

бөлінеді. Үлкен қалалардың
атқаратын қызметі көптеген г
анықтамалығының
Санкт-Петербур 4,6 Омбы 1,13

саланы қамтиды. Ел деректері
Новосибирск
Мәскеу
1,4
10,4
Қазан
Самара
1,1
1,13
экономикасы мен әлеуметтік
өмірінде, әсіресе миллионер
бойынша)
Екатеринбург 1,3 Челябинск 1,1

қалалардың маңызы зор.
Миллионер қалаларда елдегі
барлық қала халқының 1/4
бөлігі шоғырланған.

Туризм
• Ресей жері табиғат жағдайының
алуантүрлілігі, әсіресе табиғаты
көркем де көрікті жерлерінің көп
болуымен ерекшеленеді. Ондай
аудандар қатарына Солтүстік Кавказ
бен Қара теңіздің жанға жайлы
курорттары мен жағажайлары,
Байкал көлі мен Сібір өзендерінің
табиғаты әсем жағалаулары, Орал,
Алтай және Саян тауларының
баурайларындағы таулық туристік
базалар жатады.
• Сонымен қатар тарихи және сәулет
ескерткіштері, мұражайлар, өркениет
мұралары сақталып қалған ежелгі
қалалар мен қазіргі ғылым мен
мәдениеттің озық үлгілерін
жинақтаған әсем де асқақ қалалар
Ресейдің аса құнды ұлттық
байлықтары болып саналады.

Ұқсас жұмыстар

Ресейдің саяси жүйесі

Ресей Федерациясы жайлы

Ресей

Географиялық жағдайы

Қатысушы аймақтар

Қазақстан - Ресей байланысы

Қазақстан - Ресей әскери ынтымақтастығы

Ресей Федерациясы

Орман ресурстары

Ресей жер сілкіністері

Пәндер