Каспий миногасы

Презентация қосу

Миногала
р
Жоспары
1 Хордалылар типі

2 Миногаларға жалпы сипаттама

3 Миногалардың құрылысы

Қазақстанның қызыл кітабына енген
минога
Хордалылар типі
денесінде ұзына бойы орналасқан хордасы
болатын жануарлар түрі, жоғары сатыдағы
хордалыларда хордасының орнына омыртқа
жотасы болады
Хордалылардың өздеріне тән бірнеше
белгілері бар:

денесінің арқа жағында ұзына бойына орналасқан арқа желісі —
хордасы болады;
хорданың үстіңгі жағында ұзына бойына орналасқан орталық. жүйке
жүйесінің қызметін атқаратын жүйке түтігі бар. Төменгі сатыдағы
хордалыларда бұл өмір бойы сақталады, ал жоғары сатыдағы
хордалыларда даму барысында оның алдыңғы бөлігі миға, артқысы
жұлынға айналады;
хордалылардың жұтқыншағының екі бүйірінде көптеген желбезек
саңылаулары болады. Бұл төменгі сатыдағы хордалыларда өмір бойы
сақталады да, жоғары сатыдағы хордалыларда өкпеге айналады;
хордалылардың көпшілігінің қан айналымы тұйық және олардың
жүрегі де денесінің құрсақ жағында орналасады. Тек қандауырша
тәрізділердің жүрегі болмайды, оның қызметін құрсақ қолқа
қантамыры атқарады. хордалыларда бұдан басқа, омыртқасыз
жануарларға да ұқсас белгілері де болады.
Жоғарғысатыдағы
Төменгі сатыдағы
Минога немесе тілтістер
• Жақсүйексідердің дөңгелек
ауыздылар класының отряды.
• Пішіні миксиналарға ұқсас.
• Солтүстік және оңтүстік
жарты
шардың қоңыржай аймақтарын Өзен миногасы, Пирита
дағы теңіздер
мен тұщы суларда кездеседі.
• Бұлардың 7 туысқа жататын
30-дан астам түрлері белгілі.
• Қазақстанда 2 туысқа бірігетін
3 түрі бар. Каспий
миногасы, Тынық мұхит
миногалары және Сібір Балыққа жабысқан минога
миногасы.
Миногалардың өкілдері
• Өкілдері Каспий және өзен миногалары болып саналады. Каспий
миногасы Каспий теңізінде тіршілік етеді де, уылдырық шашу
үшін сентябрьден бастап декабрь айына дейін Еділ, Жайық, Қура,
Терек өзендеріне шығады. Теңізден өзенге шығу кезінде үйір-үйір
болып өзен ағысына қарсы жоғарыға қарай бірнеше жүз км өрістен
көтеріледі. Уылдырық шашуы март айында басталып июнь
айында аяқталады. Уылдырықтарын су түбіндегі топырақтан
жасалынған арнаулы шұңқырларға салады. Уылдырық шашуға
шыққан миногалар қоректенбейді. Ал уылдырық шашып болған
соң олардың барлығы қырылып қалады. Каспий миногасының
кәсіптік маңызы үлкен.
• Өзен миногасының денесінің ұзындығы 40 см болады. Бұлар Европа
мен Азияның Солтүстігінде және Солтүстік Америка теңіздеріндс
кездеседі. Уылдырығын өзенге барып шашады. Уылдырық шашуға
келе жатқан миногалар
қоректенбейді.Өзен миногаларынын Каспий миногасына
қарағанда көсіптік маңызы аз.
Миногалардың өмірлік
циклі
• Миногалар миксиндерге қарағанда паразиттік тіршілік етуге аз
бейімделген. Ұрықтанған жұмыртқалардан ересек миногаларға
ұқсамайтын құм қазғыш деп аталатын личинка шығады. Личинканың
тұтасып жатқан жүзгіш қанаттары болады. Арнаулы тыныс түтігі жоқ.
Желбезек қапшықшалар жұтқыншақ ішіне ашылады. Жұтқыншағының
құрсақ жағындағы бөлімінде безді түктермен қапталған ойысы бар. Бұл
ланцетниктегідей эндостильдің қызметін атқарады. Көзі терісінің
астында жатады. Миы басқа органдарымен салыстарғанда үлкенірек
деуге болады. Құм қазғыштар көпшілік уақытта топырақты қазып соның
ішінде жатады. Олар әдетте ересек миногаларға 2-5 жылдың ішінде
айналады. Бұл отряд бір тұқымдастан және жеті туыстан құралады.
Миногалар барлық суларды тіршілік ететін космополиттер.

Миногалар.Солдан оңға қарай: өзен миногасы, австралиялық минога,
европалық бұлақ миногасы, үлкен теңіз миногасы.
Миногалардың
құрылысы
• Миногаларлардың ұзындығы 15 – 100 см-
дей. Жұп жүзбе қанаттары болмайды. Арқа
қанаты – біреу (кейде 2). Аузы түтік
тәрізді, оның жиегі тері шашақпен
көмкерілген. Тілінде мүйізденген
“тісшелері” болады. Басының екі
бүйірінде желбезек қапшығына ашылатын 7
жұп саңылауы бар. Жалғыз танау тесігі
басының үстінде орналасқан. Көздері жақсы
жетілген, танау тесігінің артқы жағында –
жетілмеген 3-көзі
болады.Басқа омыртқалылардан ерекшелігі Миногалардың ауызы
– бауыры ішекпен тек дернәсіл кезінде
жалғасады. Түрленуден кейін бұл байланыс
үзіледі де, ішкі секреция қызметін ғана
атқарады. Жалғыз жыныс безі болады. Май
құйғыш (воронка) тәрізді ауызының
айналасы терімен көмкерілген. Көздері
жақсы жетілген. Қан айналым жұйесі
жабық. Жүрегі екі камералы.
Миногалардың сыртқы
құрылысы
Миноганың ауызының
құрылысы

Тынық мұхитының миногасы және оның ауызы
1. Терілік бахрома
2. Бүйірлік тістері
3. Жоғарғы жақтық пластинка
4. Төменгі жақтық пластинка
5. Тіл пластинкасы
Миногалардың дамуы
• Миногалар түрлену арқылы дамиды. Жалғыз жыныс
безі болады. Уылдырығын (0,8 – 200 мыңға дейін) өзеннің
ағысы қатты жерлеріне ін қазып соған салады.
Уылдырығын шашқаннан кейін ересектері тіршілігін
жояды. Миногалардың дернәсілдері құмқазғыш деп
аталады. Олар өзенде 3 – 4 жылдай болады, әрі
ересектеріне мүлдем ұқсамайды, сондықтан оларды 19
ғасырдың ортасына дейін жеке туыс деп қарастырып
келді. 'Миногалар 5 – 6 жылдай тіршілік етеді. Ересек
Миногалар – балықтардың миногасы, араларында
жыртқыш түрлері де бар. Бұлар балық шауашығына үлкен
зиян келтіреді. Миногалардың еті дәмді және майлы
болады, сондықтан кәсіптік нысан ретінде ауланады.
әлемнің қоңыржай климаттық бөлігіндегі теңіздер мен
тұщы су қоймаларында 20 түрі кездеседі. Тұщы су және Тынық мұхитының миногасы
өрістегіш түрлер. Уылдырықтарын шұңқырға салады да,
өледі. Өсімталдыгы 0,8 мыңнан 200 мыңға дейінгі
уылдырық. Личинкалары өзенде, құм қабатында 3-4 жыл
өмір сүреді. Жалпы тіршілік ұзақтығы 5-6 жыл. Көпшілік
тілтіс түрлері эктопаразиттер. Әрі балыктарға
жабылып, олардың қалың сорып, етін жеп кореістенеді.
ТМД-да 8 түрі бар, оның ішінде теңіз тілтісі және өзен
тілтісі, Балтық тенізінің бассейнінде, Каспий теңізінін
бассейніндегі тілтістер, Каспий теңізі бассейнінде
таралған.
Қазақстанның қызыл кітабына
енген Каспий миногасы
Таксондық классификациясы
• Тип:Хордалылар (Chordata)
• Клас:Балықтар (Pisces)
• Отряд:Миногатәрізділер (Petromyzoniformes)
• Тұқымдас:Миногалар (Petromyzontidae)
• Туыс:Каспий миногалары (Caspiomyzon)

Каспий миногасы
Каспий миногасы-
Caspiomyzon wagneri
• Туыстың жалғыз түрі. Өзендерде су қүрылыстарын
салу нәтижесінде көбею жағдайының өзгеруіне
байланысты бүкіл Каспий алқабында саны өте
жылдам кеміп келе жатыр. Теңіз жағалауына жақын,
Әзірбайжаннан Жайық өзеніне дейін, таралған.
Уылдырық шашу үшін теңізге құятын көпшілік
өзендерге өрістейді. Алғашқы 4-5 жылғы өмірін
(түрленгенше) өзендерде өткізеді. Ересектері
теңізге құлайды, онда 55 см дейін өседі. Олардан өнім
алу үшін қолдан өсіріп, дернәсілін (личинкасын)
табиғи ортаға жіберу мүмкін сияқты. Дернәсілдердің
өзендерде топтасатын жерлерін және теңіздегі
ересектерінің биологиясын анықтай түсу керек.
Пайдаланылған
әдебиеттер:
• Wikipedia- ашық энциклопедиясы
• “Қазақстанның қызыл кітабы” сайты,
http://www.redbookkz.info/species.php?lang=kk
&num=71

• Ағылшын тілінен алынған мәліметтер
https://en.wikipedia.org/wiki/Lamprey және тағы да
басқа әдебиеттер қолданылды.
Назарларыңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Дөңгелекауыздылардың нерв системасы

Каспий теңізі экологиялық проблемалары

Өсімдіктер мен жануарлардың "Қызыл кітабы". Дүниетану

Каспий теңізінің табиғи су қоймасына жалпы сипаттама

Дөңгелек ауыздылар класы

Халықтың қызыл балық деп жүргені бекіре тұқымдас балықтар

Халықаралық қатынастардағы Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі

Каспий теңізі жайлы

Каспий экологиясы туралы

Каспий теңізі

Пәндер