Бассейндік кеңестердің жасау

Презентация қосу

Су ресурстарын алабтық басқару

Материалдар
ЮНЕСКО-ның Алматыдағы Кластерлік
бюросы Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан
және Өзбекстан
қатысуымен және қолдауы бойынша әзірленген
Орталығы «тұрақты даму ынтымақтастығы»
Алматы
2015

Исмагулова А.Е.
Қысқартылған сөздер
БК – бассейіндік кеңес
СРББ – су ресурстарын бірігіп басқару
БҰҰДБ – біріккен ұлттар ұйымының даму бағдарламасы
ҚР – Қазақстан Республикасы
БСБ – бассейіндік сушаруашылық басқару
СРК – су ресурстарының комитеті
АЖБ – ақпараттық жүйені басқару
ҮЕҰ – үкіметтік емес ұйымдар
Бассейн
Бассейн (французша bassіn) — бақ немесе саяжай
архитектуралық кешендерінің құрамдас бөлігі түріндегі
жасанды су айдыны. Бассейн алғашында Ежелгі Шығыста,
кейінірек Еуропада сән-салтанат құрылысы болып келді; XVI
ғасырдың 2-жартысынан сәнді, ал XVIII ғасырдан бастап су
ататын хауыздары бар архитектуралық күрделі
композициямен жасалған Бассейндер пайда болды.
Өзен, көл, теңіздің су жиналатын алабы. Оның жер асты
және жер үсті түрлері болады. Аумағы жер бедеріне және
геологиялық құрылымға байланысты әр түрлі болып келеді.
Қазақстан аумағында 8 су бассейні бар олар:
1. Арал-Сырдария; 2. Балқаш-Алакөл; 3.Ертіс; 4. Есіл; 5.
Нұра-Сарысу; 6. Тобыл-Торғай; 7. Орал-Каспий; 8. Шу-
Талас.
1.Арал-Сырдария бассейіні 345мың км² Сырдария өзені төрт мемлекеттің
жуық ауданды алып жатыр және оған екі шекарасынан өтеді: Қырғызстан
облыс кіреді – Оңтүстік Қазақстан және Республикасы, Тәжікстан Республикасы,
Қызылорда. Өзбекстан және Қазақстан.
Бассейіннің негізгі өзені Сырдария Қазақстан Республикасын сумен
өзенінің төменгі ағысы. Қазақстандағы қамтамасыз ету Сырдария өзенінің төменгі
өзеннің аумағы Шардара су қоймасынан ағысында орналасқан, олардың орналасуы,
Арал теңізіне дейін 1627км, соның ішінде бөлу принципі, су саясаты өзеннің
Оңтүстік Қазақстан облысы 346км, жоғарғы ағысында орналасқан мемлекетке
Қызылорда 1281км. байланысты.
Қазақстанда Сырдарияның ең ірі Қазақстан тәуелсіздігін алғанға дейін
салалары Келес, Арыс, Бадам, Боралдай, Сырдария өзеніндегі су шаруашылық
Бөген өзендері. объектілері су шаруашылық жүйесі
ретінде қарастырылған, және Тоқтағұл су
қоймасының тиімділігі әсіресе су аз кезде
оның тұрақтылығын сақтап қалды.
1992ж. бастап Тоқтағұл су қоймасы
Қырғыз Республикасының жеке меншік
объектісі ретінде, қыста электр
энергиясын өндіруге бағытталған
жекелеген режимі бар болатын. Мұндай
жұмыс режимі Арал теңізі аймағына
экономикалық және экологиялық
жағынан жағымсыз әсер етеді.
2. Балқаш-Алакөл бассейні байтақ
Қазақстанның оңтүстік-шығыс аумағы мен
Қытайдың іргелес аумағын бөлігін алып жатыр.
Оның ауданы 353мың шаршы, оның ішінде
413мың км Қазақстан аумағында.
Балқаш-Алакөл бассейіні Қазақстанда
Алматы обылысы, Мойынқұм, Жамбыл
обылысындағы Қордай және Шу аудандары,
Ақтоғай, Қарағанды обылысының Қарқаралы
және Шет аудандары, Шығыс Қазақстан
обылысындағы Аякөз және Ұржар аудандары,
Қытай-Шыңжаң, Ұйғыр автономиялық өлкесінің Іле өзені бассейінінің су алу көлемі
солтүстік - батыс бөлігі. 14% - өзен су үлесі, 5% - рұқсат етілген шектен асып кетті,
су қоймалары болып табылады. нәтижесінде Балқаш көлінде су сапасы
Іле өзенінің су ресурстары негізінен мен деңгейі азайды, Іле өзенінде
суармалы ауыл шаруашылығы үшін деградация процесі басталды.
пайдаланылады. Бассейнінде ірі ирригациялық Балқаш көлінің барлық экожүйесіне
жүйелер Үлкен Алматы каналы, Акдала күріш қауіп төніп тұр.
жүйесі Ченгельді алабы және басқа жүйелер Алаңдататыны Қытай суының артуы
болып табылады. Іле өзеніндегі ластаушы ағындылар
Іле өзенінің химиялық құрамы ҚХР Балқаш көлі бассейінінің су
аумағынан түскен лаастауыш заттар арқылы ауылшаруашылығы мен экологиялық
құралады, сондай-ақ ауыл шаруашылық жағдайын нашарлатуы мүмкін.
алқаптарынан бассейінге шайындылар мен
тастандылар түседі.
3. Ертіс бассейініне Ертіс өзені мен оның
салалары кіреді. Ертіс өзенінің Қазақстанның
ірі өзендерінің бірі болып табылады. Оның
ұзындығы оның ішінде Қара Ертіс 4,2мың км.
Қазақстан аумағындағы кіреберісінде Ертіс
өзенінің орташа ағыны шамамен 300 м³ / с (9
км ³ /жыл) және Ресеймен шекарасында,
с.Черлакта 840 м³ / с (27 км ³ /жыл) болып
табылады.
Қазақстандағы Ертіс өзенінде үш ірі су
қоймасы бар: Бұқтырма , Өскемен және Шүлбі
өзен ағыны бойынша реттеуші әсері бар.

Ертіс өзені бассейніні суды пайдалануға өз мүддесі бар бөлігі болып табылады,
Қытай, Қазақстан мен Ресейдің аумағын қамтиды.
Ертіс өзені Қазақстандағы өзендердің ішіндегі суы ең көп өзен, бірақ мұнда су
шаруашылық балансы өте тығыз. Сонымен қатар, ол ауыр өнеркәсіп
ластағыштарымен ластанған.
Су пайдаланушылар (энергетика, су көлігі, ауыл шаруашылығы, өнеркәсіп,
коммуналдық).
Ертіс өзенінің су алу туралы Қытайдың шешімі, қоршаған ортаны қорғау және
Қазақстанның экономикасына елеулі әсер етуі мүмкін.
4. Есіл бассейіні 245мың км аумақты
қамтиды. Су қорларының басым бөлігі
көлдерде шоғырланған - 55%, өзен ағыны -
34%, су қоймаларында - 7% жинақталған.
Негізгі су көзі Есіл өзен шыңының
сілемдерінде - солтүстікте Көкшетау үстірті
арқылы ағады және оңтүстігінде Ұлытау тауы
арқылы.
Есіл өзені Қарағанды обылысындағы Нияз
тауынан бастау алады (Қазақ ұсақ
шоқыларының солтүстік шетінде). Оның
ұзындығы 2450км, оның ішінде Қазақстан
жерінде Ақмоладан басталып Солтүстік
Қазақстанға дейін 1717км құрайды.
Ең маңызды су салалары ол Колутон,
Жабай, Терісаққан, Ақан-Бұрлық маусымдық
және ұзақ мерзімді өзендер. Әр жылда өзен
рсурстарын шаруашылықта қолдануға
байланысты су шығыны он немесе жүз есеге
өзгеруі мүмкін.
5. Нұра-Сарысу бассейініне Нұра және
Сарысу өзендері, Теңіз және Қарасор көлдері
кіреді. Су ресурстары шектеулі.
Сумен қамту жүйесін жетілдіру үшін
Қ.Сәтбаев атындағы Ертіс-Қарағанды
каналы салынды. Оның жобалық жүктемесі
арқылы су бассейні балансын 18%-ға дейін
қамтамасыз ете алады.
Өзен бассейінінің аумағы ылғал
жеткіліксіз ауданға жатады. Көктемгі су толу
кезеңінде жыл сайынғы ағыс көлемі 90%-дан
жоғары болады. Су шығындарын жазғы -
күзгі-қысқы су ағыны айтарлықтай азайады,
бұл уақытта басқа өзендерде су ағыны
блмайды. Бассейін ауданында шамамен 2000
көл және 400 жасанды тоғандар бар.
Көлдердің басым бөлігі Нұра және
Қарқаралы өзен бассейіндерінде орналасқан.
6. Тобыл-Торғай бассейініне Тобыл, Торғай,
Ырғыз өзендері кіреді, ауданы 214мың. км²
Оған Қостанай обылысы және Ырғыз өңірлік
ауданы, Ақтөбе обылысы кіреді.
Ол ең кедей су бассейіні болып табылады.
Ылғалды немесе құрғақ жыл кезеңдерінде
белгілі ауытқулармен, жер үсті ағын
суларымен, қар еріген кезде пайда болған
бассейін. Ылғал кезеңінің ұзақтығы – 8-ден 10
жылға дейін, ал құрғақ – 6-дан 20 жылға дейін.
Ылғалды жылдар өзен ағыны орташа жылдық
есеппен 3-5 есе, ал құрғақ жылдары орташа
жылдық есеппен 0,6-0,15-ке дейін.
7. Орал-Каспий бассейіні Қазақстан
аумағында 415мың км² алып жатыр оның ішінде
Жайық (236 мың. км²), Еділ мен Жайық (107
мың. км²), Орал-Ембі (72 мың. км²). Орал өзені
бассейініне Реей Федерациясының бөлігі,
Қазақстан Республикасында – Шығыс
Қазақстан, Атырау обылысы, Ақтөбе
обылысының бір бөлігі кіреді. Бассейіннің
негізгі өзені ол Орал ағыны 8,25 км³, 11,6 км³-і
Ресей аумағында қалыптасады.

Үлкен және Кіші Өзен өзендері Ресей Федерациясынан бастау алады. Құрғақ
жылдары Жанибек жүйесі Саратов және Палласов каналдарынан Шығыс
Қазақстанға қажетті су мөлшерін Еділ су жинағышымен су насос станциялары
арқылы беріледі. Осы арналар арқылы су шығыны шарт негізінде жүзеге
асырылады.
Орал өзеніне ластаушы заттардың басым бөлігі Орынбор обылысының шағын
өзендері мен Ақтөбе обылысындағы Елек өзен ағысымен келеді. Қазақстанда Елек
өзенінің арқылы жерүсті және жерасты суларының негізгі ластаушы заттар бор
және алты валентті хром болып табылады.
8. Шу-Талас бассейініне Шу, Бассейіндегі Шу, Талас және Аса
Талас, Аса өзендері кіреді. Оның өзендерінің ағысы толық реттелген. Қырғыз
жалпы ауданы 64,3мың км² Республикасының аумағында Шу өзенінде
Орто-Токой су қоймасы жобалық қуаты –
(Қырғызстан Республикасының
0,42 км³ және Талас өзенінде Киров су
барлық аумағын қамтиды)
қоймасы жобалық қуаты – 0,55 км³.
Бассейіннің негізгі бөлігі - 73%, Бассейіндегі су қоймалары негізінен
Жамбыл обылысындағы тау суару мақсаты үшін.
бөктерінің бөлігі - 13%, Тянь-Шань Жамбыл облысы Қордай мен Мерке
тау жүйесі шөл және шөлейт ауданында суармалы жерлерді сумен
аймағында орналасқан бөлігі - 14%. қамтамасыз ету және мемлекетаралық су
Шу-Талас бассейінінде 204 шаруашылық объектісін бірігіп қолдану:
шағын өзендер (Талас өзен Қырғызстан аумағында орналасқан Үлкен
бассейінінде – 20, Шу өзен Шу каналы, Шу гидротехникасы.
бассейінінде – 140, Аса өзен
бассейінінде – 64), сонымен қатар
35 көл, 3 ірі су қоймасы бар.
Шу, Талас өзені, Күкүреу-Су,
Аса өзендер ағысының қалыптасуы
Қырғыз Республикасының
аумағында толығымен орын алады.
Қазақстан Республикасының суды басқарудың
негізгі принциптері (Су кодексі 34-бап)
Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк
басқару:
1) су қорын пайдалану мен қорғау, сумен жабдықтау және су
бұру саласындағы мемлекеттiк реттеу мен бақылау;
2) тұрақты су пайдалану - суды ұқыпты, ұтымды және
кешендi пайдалану мен қорғауды ұштастыру;
3) су пайдаланудың оңтайлы жағдайларын жасау, қоршаған
ортаның экологиялық тұрақтылығын және халықтың санитарлық-
эпидемиологиялық қауiпсiздiгiн сақтау;
4) бассейндiк басқару;
5) су қорын пайдалану және қорғау саласындағы мемлекеттiк
бақылау мен басқару функцияларын және су ресурстарын
шаруашылық пайдалану функцияларын бөлу принциптерiне
негiзделедi.
Қазақстан су секторын бассейіндік қағидаттар
бойынша басқару құрылымы (Су кодексі 33-бап)

Мемлекетаралық
Мемлекет ұйым, комиссия
-аралық

Үкімет, хабар
беретін органдар
мемлекеттік

Жергілікті өкілдер
Аумақтық: және атқарушы
облыстық, органдар, үкіметтік
жергілікті емес ұйымдар, су
пайдаланушы
бірлестіктер,
аудандар, облыстар
және т.б.
Бассейіндік басқару
Негізгі принцип ретінде бассейндік басқару бассейнінің аумағында су ресурстарын қоршаған
ортаны қорғауды қамтамасыз ету басымдық бар интеграцияланған тәртіппен халықаралық
басқару үздік тәсіл болып табылады. Практикалық аспектіде өзен бассейнінің басқаруын іске
асыратын негізгі органдар, бассейіндік сушаруашылық басқару (БСБ), су ресурстар комитеті
болып табылады.

Қазақстан Республикасының қалаларында Астана, Алматы, Атырау, Қарағанды,
Қостанай, Қызылорда , Тараз және Семейде 8 бассейндік инспекциялар құрылды. Үлкен
жұлдызшамен белгіленген.
Су кодексінің 40-бапқа сәйкес, ол (қызметі жүзеге асырылады және олардың электр
екі немесе одан да көп облыстарының аумағында таралады беріледі) аймақтарда
кеңселері, уәкілетті органның аумақтық органдары орналасқан. Кішкентай жұлдызшамен
белгіленген. Тексерілетін нысан мен билік орнының орташа қашықтығы - 141,8 км.
Облыстық бассейіндік ұйымдардың құзыретіне жатады
(Су кодексі 40-бап)
1. Бассейндiк су шаруашылығы басқармасының мiндеттерi мен функциялары
Бассейндiк су шаруашылығы басқармалары (бұдан әрi - бассейндiк басқармалар) -
уәкiлеттi органның облыстарда бөлiмдерi бар, су қорын пайдалану және күзету саласындағы
өңiрлiк органдары (екi және одан да көп облыстардың аумақтарында олардың қызметi жүзеге
асырылады және оның өкiлеттiктерi қолданылады), олардың негiзгi мiндетi тиiстi бассейн
аумағында су қорын пайдалану мен қорғау саласында мемлекеттiк басқаруды жүзеге асыру
болып табылады.
2. Бассейндiк басқармалар мынадай функцияларды жүзеге асырады:
1) бассейндiк принцип негiзiнде гидрографиялық бассейннiң су ресурстарын кешендi
басқару;
2) оң экономикалық әсерге, орынды, әдiл және экологиялық жағынан тұрақты су
пайдалануға қол жеткiзу мақсатында су қатынастары субъектiлерiнiң су ресурстарын пайдалану
жөнiндегi қызметiн үйлестiру;
3) тиiстi бассейн шегiнде су объектiлерiн қалпына келтiру мен қорғау туралы бассейндiк
келiсiмдерді дайындау және iске асыру;
4) су қорын пайдалану мен қорғауға, жеке және заңды тұлғалардың Қазақстан
Республикасының су заңдарын сақтауына мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыру;
5) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органмен, жер қойнауын
зерделеу мен пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi органмен бiрлесiп бассейндер бойынша мемлекеттiк
есепке алуды, мемлекеттiк су кадастрын және су объектiлерiнiң мемлекеттiк мониторингін
жүргізу;
6) осы Кодексте белгiленген тәртiппен арнайы су пайдалануға рұқсат беру, оның
қолданысын тоқтата тұру, оны ұзарту және қайта ресімдеу, сондай-ақ арнайы су
пайдалану құқығын тоқтату;
6-1) салық органына ұсынғанға дейін жерүсті көздерінің су ресурстарын
пайдаланғаны үшін төлем бойынша салық есептілігін растау;
7) мыналарды:
тиiстi бассейннiң су объектiлерiн ұтымды пайдалану жөнiндегi облыстардың
(республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдарының
жоспарларын;
судың жай-күйiне әсер ететiн кәсiпорындардың және басқа да құрылыстардың
құрылыс орнын айқындау жөнiндегi ұсыныстарды;
судың жай-күйiне әсер ететiн кәсiпорындарды және басқа да құрылыстарды салу мен
реконструкциялаудың жобалау алдындағы құжаттамасы жобаларын;
су объектiлерiнде, су қорғау белдеулерi мен аймақтарында құрылыс, түбiн тереңдету,
пайдалы қазбалар, су өсiмдiктерiн өндiру жөнiндегi жарылыс жұмыстарын, кабельдер,
труба құбырларын және басқа да коммуникацияларды төсеу, ағаш кесу, сондай-ақ
бұрғылау, ауыл шаруашылығы және басқа да жұмыстарды жүргiзу туралы құжаттарды;
су пайдаланушылардың су объектiлерiн сақтау, олардың жай-күйiн жақсарту
жөнiндегi iс-шаралар жоспарларын келiсу;
8) судың жай-күйiне әсер ететiн өндiрiстiк, ауыл шаруашылық және тұрғын үй-
азаматтық мақсаттағы объектiлердi пайдалануға қабылдау жөнiндегi мемлекеттiк
комиссиялардың жұмысына, сондай-ақ табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше
жағдайлардың нәтижесiнде туындаған зардаптарды жою жөнiндегi жұмыстарға қатысу;
9) су пайдаланушылар деңгейiнде және тиiстi бассейн бойынша су
пайдалану лимиттерiн айқындау;
9-1) су объектілерін оқшау немесе бірлесіп пайдалануға беру жөніндегі
конкурстарды ұйымдастыруға және өткізуге қатысу;
10) жер асты суларының қорларын бекiтуге қатысу;
11) бiрлесiп пайдаланылатын су қоймаларының салааралық,
облысаралық және мемлекетаралық маңызы бар iрi су қоймаларының жұмыс
режимiн бақылауды жүзеге асыру;
11-1) оқшау немесе бірлесіп пайдалануға берілген су объектілерін
пайдаланған кезде жеке және заңды тұлғалардың белгіленген су
сервитуттарын сақтауын бақылауды жүзеге асыру;
12) облысаралық, аймақаралық, мемлекетаралық су объектiлерi бойынша
су алу мен су бөлу жоспарларын әзiрлеу және олардың сақталуын бақылау;
13) тиiстi бассейн суларын кешендi пайдалану мен қорғау схемасын, су
объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын пайдалану ережелерiн
келiсу;
14) тиiстi бассейн бойынша су шаруашылығы баланстарын әзiрлеуге
қатысу;
15) cу объектiлерiн оқшау және бiрлесiп пайдалануға беру туралы
ұсыныстарды және оларда су пайдалану шарттарын келiсу;
16) судың жай-күйiне әсер ететiн, су қорын пайдалану мен қорғау, сумен жабдықтау және су бұру
саласында белгiленген нормалар мен ережелердi бұзып жүзеге асыратын су шаруашылығы
объектiлерi мен өзге де объектiлердi қаржыландыруды, жобалауды және салуды тоқтату туралы
Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен талаптар қою;
17) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес кiнәлiлердi жауапкершiлiкке тарту үшiн
Қазақстан Республикасы су заңдарының бұзылуы туралы материалдарды құқық қорғау органдарына
және сотқа беру;
18) Қазақстан Республикасының су заңдары бұзылған жағдайда мемлекетке келтiрiлген залалды
өтеу туралы сотқа талап-арыз беру;
19) су қорын ұтымды пайдалану мен қорғау жөнiнде жүргiзiлiп жатқан жұмыс туралы, судың
жай-күйi мен сапасын жақсарту жөнiнде қолданылып жатқан шаралар туралы халықты хабардар ету;
20) су қорын пайдалану мен қорғау, сумен жабдықтау және су бұру мәселелерi бойынша
облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдарымен
және басқа да мүдделi мемлекеттiк органдармен өзара iс-қимыл жасау;
21) су қорын ұтымды пайдалану мен қорғау iсiнде халық арасында ағарту және тәрбие
жұмыстарын жүргiзу;
22) алып тасталды
23) арнайы су пайдалану құқығын жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалардың суды алу
немесе ағызу құрылыстарында немесе құрылғыларында орнатылатын суды есепке алу аспаптарын
пломбалау және тiркеу;
24) бассейндік кеңестің жұмысын ұйымдастыру, бассейндік кеңестің мүшелерімен бассейн
аумағындағы су қорын пайдалану және қорғау мәселелері бойынша консультациялар өткізу,
бассейндік кеңес дайындаған ұсынымдарды талдау, оларды іске асыру жөнінде шаралар қабылдау,
бассейндік кеңестің ұсынымдарын мүдделі мемлекеттік органдар мен су пайдаланушыларға жеткізу.
Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органның
аумақтық органдарының су ресурстарын басқарудың бассейндiк
принципiн iске асыруға қатысуы (Су кодексі 41-бап)

1. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органы
аумақтық органдарының су ресурстарын басқарудың бассейндiк принципiн
iске асыруда:
1) жасалған су шаруашылығы баланстары, тиiстi бассейннiң су
ресурстарын кешендi пайдалану мен қорғау схемалары негiзiнде су
объектiлерiн ұтымды пайдалану мен қорғау жоспарларын келiсуге;
2) уәкiлеттi органмен бiрлесiп тиiстi бассейннiң су объектiлерiнiң
мониторингiн жүргiзуге;
3) өз құзыретi шегiнде су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы
мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыруға;
4) бассейндiк келiсiмдер әзiрлеуге және ведомстволық бағыныстағы
аумақтарда олардың жүзеге асырылуын бақылауға қатысады.

2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органның
аумақтық органдары су объектiлерiн кешендi пайдалану мен қорғаудың
бекiтiлген бас схемаларына сәйкес су ресурстарын басқарудың бассейндiк
принципiн жүзеге асыруға қатысады.
Су органдары, экожүйелерді оңалту және қорғау су басқару
органдарының үйлестіру үшін құқықтық шарттар
Су объектiлерiн қалпына келтiру мен қорғау туралы бассейндiк келiсiмдер
(Су кодексі 42-бап)
1. Су объектiлерiн қалпына келтiру мен қорғау туралы бассейндiк келiсiмдер
(бұдан әрi - бассейндiк келiсiмдер) бассейндiк басқармалардың, облыстардың
(республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдарының
және су объектiсi бассейнiнiң шегiнде орналасқан басқа да субъектiлердiң арасында
олардың қызметiн бiрiктiру және үйлестiру, сондай-ақ су объектiлерiн қалпына
келтiру мен қорғау жөнiндегi iс-шараларды iске асыру мақсатында жасалады.
2. Бассейндiк келiсiмдерде тараптардың орындау мерзiмi көрсетiлiп, нақты су
қорғау iс-шараларын iске асыру үшiн қажеттi күштер мен құралдарды кооперациялау
жөнiндегi мiндеттемелер болады.
3. Бассейндiк келiсiмдердi дайындау су шаруашылығы баланстары, су объектiлерiн
кешендi пайдалану және қорғау схемалары, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік
жоспарлау жүйесінің құжаттары, ғылыми және жобалық әзiрлемелер негiзiнде жүзеге
асырылады.
4. Бассейндiк келiсiмдердiң мақсаттары мен мiндеттерiн iске асыру үшiн жеке
және заңды тұлғалар, Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген
шарттармен және тәртiппен, қаражаты су объектiлерiн қалпына келтiру мен қорғау
жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асыруға арналған қорлар құруы мүмкін.
Су басқару органдарының үйлестіру үшін
институционалдық жағдайлар
Бассейндiк кеңес (Су кодексі 43-бап)
1. Бассейндiк кеңес тиісті бассейн шегінде құрылатын
консультациялық-кеңесшi орган болып табылады.
2. Тиiстi бассейндiк басқарманың басшысы басқаратын
бассейндiк кеңес облыстардың (республикалық маңызы бар
қаланың, астананың) жергiлiктi өкiлдi және атқарушы
органдарының басшыларынан, мемлекеттiк органдардың аумақтық
органдарының басшыларынан және су пайдаланушылардың
өкiлдерiнен тұрады. Бассейндiк кеңестiң құрамына қоғамдық
бiрлестiктердiң және олардың қауымдастықтарының өкiлдерi де
кiруi мүмкiн. Бассейндiк кеңестiң әзiрлiк жұмысын ұйымдастыру
бассейндiк басқармаға жүктеледi.
3. Бассейндiк кеңес су қорын пайдалану мен қорғау, сумен
жабдықтау және су бұру саласындағы көкейкестi мәселелердi
қарайды, бассейндiк келiсiмге қатысушылар үшiн ұсыныстар мен
ұсынымдар енгізеді.
Бассейндік кеңестерді құру (БК)
Бассейіндік кеңесті құру негізі:
1) Су кодексінің 43-бап, 9 шілде 2003жыл.
2) « Бассейндік кеңес туралы ереже » 2004 жылғы 21 сәуірдегі
бұйрығымен бекітілген.
Бұйрық бөлімдік сипатта және су кодексін іске асыруға бағытталған.
Сондай-ақ, Бассейндік кеңес туралы ереже бекітілді:
1. Бассейндік кеңестердің жасау
2. Бассейндік келісімдерді әзірлеу және қол қою ұйымдастыру

Бассейндік кеңестің мақсаты мемлекеттегі бассейнінің су ресурстарын
басқару, пайдалану және қорғау саласындағы мемлекеттік емес
субъектілердің ынтымақтастығы және шоғырландыруына жәрдемдесу болып
табылады.

Бассейіндік кеңесті құрудың практикалық қадамдары:
1) 2004-2007 жылға дейін « Қазақстан үшін ұлттық СРББ және су
үнемдеудің салалық жоспары » БҰҰДБ жобасы аясында еліміздің негізгі су
бассейндерінде 8-бассейндік кеңесі құрылды.
ҚР бассейндік кеңестердің құрылу процесі
ҚР бассейіндік кеңесінің құрылымы
Қазақстанда бассейндік кеңестердің шешілмеген мәселелері
Бассейіндік кеңесті құру және пайдалану туралы кейбір шешілмеген мәселелер, жиі
мүдделі тараптардың әр түрлі кездесулері мен форумдарында ( БҰҰДБ, СРББ
жобасында) талқыланды.

2. БК қаржыландыру: кездесулер
1. Бассейіндік кеңестегі барлық
ұйымдастыруда қаржыландыру,
су пайдаланушылардың
сапарлар, материалдық шығын
ұсыныстары: мысалы, ауылдық
болғандықтан көптеген БК мүшесінің
су пайдаланушыларға БК
өкілдері қатыспайды. Сондықтан
ұсынылуы тиіс, бірақ өздерінің
қаржылық көмек БК БСБ бюджетінен
ұсыныстарын жүзеге асыратын
немесе мемлекет тарапынан БК
тиісті бірлестіктер емес.
нығайту үшін қолдау көрсетілуі тиіс.

4. БК төрағалық ету: су кодексіне
3. БК кеңесу: кеңес беру
сәйкес БК-ті БСБ бастықтары
сипатында БК су кодексінде
басқаруы тиіс, кейбір
айқындалған, алайда кейбір
қызығушылықтар қақтығыстар
сарапшылардың пікірінше қажетті
тудыруы мүмкін. Тағы бір себеп
БК БСБ орындауы тиіс басқару
мысалыға, әкіммен салыстырғанда
шешімдерін, құқықтары мен
БСБ басшысының лауазымының
мүмкіндіктерін кеңейту тиіс.
төмен болуы.
БСБ және СРК негізгі институционалдық проблемалары
(СРББ бойынша БҰҰДБ жобасы аясында БСБ оқыту нәтижелері
бойынша

Деректер базасын дамытуға жеке Белгіленген лауазымдардың
тәжірибесі мен білімінің болмауы болмауы

Материалдық-техникалық және Ақпараттық технологиялар
қаржы жағынан қамтамасыз ету мамандарының жетіспеушілігі
төмен

Білкті кадрлар сабақтастығының
Техникалық кадрларды айналу
болмауы
БСБ құрылымы ұсынылады
(Нұра және Есіл өзендерінің бассейіндерін зерттеуге сәйкес жобалық
басқару
Бастық
БСБ өкілінің бастығының Бас кеңсесі басшысының БСБ өкілінің бастығының
орынбасары орынбасары орынбасары

Жоспарлау Ақпарат Су ресурстарын Су ресурстарын Басқа
бөлімі департаменті, қорғау департаменті ықпалдасып басқару мамандандырылғ
•Қорды бағалау мониторинг, түгендеу •Мемлекеттік су бөлімі
және болжау
ан бірлік қажет
және ведомствоаралық ресурстарын бақылау
•Су тұтынуды қарым-қатынас •Инспекция берілген •Суды пайдалану болған жағдайда
болжау •АЖБ әзірлеу және рұқсаттардың үшін рұқсат беру
•Өзені басқару талаптарымен •Су пайдалану •(Трансшекарал
бассейнінің даму •Арнайы сәйкестігін үшін төлемдерді ық мәселелер )
жоспарларын мониторинг •Су пайдалану бақылау •Басқа
дайындау (зертханаларды қоса шарттарын сақталуын •Статистикалық
•Бассейндік алғанда) бақылау есеп беру
схемаларын әзірлеу •Басқа ұйымдармен •Өзені бассейнінің •Су тұтыну бағалау
•Ұзақ мерзімді деректер алмасу қорғау үшін шаралар •Су тепе-теңдік
жобаны •Су кадастрының ұйымдастыру дайындау
қаржыландыруды қызметін көрсету •Су ресурстарының •Жобаларды
дамыту •Жылдық есептер сапасын жақсарту үшін тексеру
•Жылдық дайындау стратегиясын іске • Гидротехникалық
бюджет дайындау •Қоғамды хабардар асыру объектілерде су
ету •Ерекше қорғалатын қоймаларды
•Басқа ұйымдармен табиғи аумақтар пайдалануды
байланыс бақылау.
Аймақтық бөлімшелерінде бөлімдері мамандары

бұғалтер Кадрлар бөлімі Көлік және техникалық қызмет көрсету бөлімі
Су ресурстарын басқару саласындағы үкіметтік емес
ұйымдардың (ҮЕҰ) қатысуы

Үкіметтік емес ұйымдар не істей алады?

Мониторинг және оны бағалауды реформалау су ресурстарын басқару жоспарларын әзірлеуді
ұлттық деңгейде, реформалардың тиімділігін қамтамасыз ету және ықтимал теріс салдарын
барынша азайта алады.

Реформалар, сондай-ақ ресурстарды жаңарту үшін табиғаттың құқықтарын іске асыру кезінде
азаматтардың тұтынушылық және экологиялық құқықтарын қорғау; Су ресурстарын орнықты
басқару бойынша заңдар мен нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру ықпал етеді. Қоршаған
ортаға қатысты мәселелер бойынша шешiмдер қабылдау процесiне қатысуға су ресурстарын
басқару реформалар және экологиялық және экономикалық саясатты интеграция жүргізу үшін
жауапты мемлекеттік органдардан талап ете алады.

Су шаруашылығы секторын реформалар және экологиялық және экономикалық саясатты
интеграция басым мақсаттарының іріктеуге қатысу үшін. Табиғат пен реформаларды іске асыру
туралы ақпаратты тарату, су саласын реформалау қажеттігі идеясын түсіндіру үшін. Су
шаруашылығы секторын реформалау жөніндегі қоғамдық пікірді қалыптастыруға және қоғамдық
қызметтерде туралы шешім қабылдайтынын хабарлай алады.
Назарларыңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Су ресурстарын алабтық басқару

Түркістан автономиясы

Сулардың құқықтық режимі және оларды қорғау

DEM бойынша өзендер мен олардың бассейндерінің кейбір гидрографиялық сипаттамаларын анықтау

Жұмысшылар туралы

Қазан революциясы және Қазақстанда Кеңес өкіметінің орнауы

Қазан төңкерісі және Қазақстанда кеңес үкіметінің орнауы

Қазан төңкерісі

Кеңес Одағының Коммунистік партиясы

Қазақстан Азамат соғыс жылдарында

Пәндер