Еңбекақы түсінігі

Орындаған:Канагат Акерке

Тобы:ФН-407

Еңбек ақы

Жоспар:

Еңбекақы түсінігі

Еңбекақыны ұйымдастырудың принциптері, элементтері

Еңбекақының атқаратын қызметтері

Еңбекақы төлеу жүйелері, формалары

Еңбекақы - қаржыландыру көзіне қарамастан, ақшалай немесе заттай түрде еңбекке төленетін ақылардың барлық түрі, сондай-ақ, әр алуан сыйақылар, қосымша төлемдер, үстеме ақылар мен әлеуметтік жеңілдіктер.

ЕҢБЕКАҚЫНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ ПРИНЦИПТЕРІ:

Еңбекті нормалау;

Еңбекақы қорын қалыптастыру;

Тарифтік жүйені сақтау;

Ұдайы өндірістік

Жұмыс күшінің ұдайы өндірісін қамьамасыз ету, жұмыс күшінің ұдайы өндірісіне ықпалын тигізетін еңбекақының минималды деңгейін бекіту.

Ынталандыру

Өндірістің дамуына ынтаны арттыру, жұмысшының қосқан еңбек үлесіне сәйкес жалақы деңгейін қою.

Өндірістік - есептік

Өнім бағасының құрылу үдерісінде тірі еңбектің қатысу өлшемін сипаттайды, оның жиынтық өндіріс шығындарындағы үлесін көрсетеді.

Реттеушілік

Жұмысшының тауарлар мен қызметтерді, ал жұмыс берушілердің өндіріс құрал - жабдықтарын сатып алу қабілетін қалыптастырады, яғни тауар ұсынысы мен сұранысы арасындағы пропорцияның қалыптасуына ықпал етеді.

Әлеуметтік

Тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге төлем қабілеті бар сұранысты қалыптастырады. Әлеуметтік әділеттілік қағидасын жүзеге асыруға ықпал етеді.

Мотивациялық

Еңбекте шығармашылық пен моральдық-өнегелі жағдайды дамытады, жұмысшының адамгершілік қасиетін және оның еңбек моралін қалыптастырады.

Жалақының атқаратын қызметтері

ЕҢБЕККЕ АҚЫ ТӨЛЕУДІҢ НЕГІЗГІ ЖҮЙЕЛЕРІ

лауазымдық

уақыттық

еңбегіне қарай ақылар (ставкалар)

Лауазымдық ақы (ставка) тұрақты ақша мөлшерінде жұмыс берушімен анықталады, бірақ ол еңбекақының ең аз мөлшерінен төмен болмауы керек.

Еңбекке ақы төлеудің уақыттьіқ жүйесінде жалақы мөлшері тұрақты айлық, күндік немесе сағаттық тарифтік ставка бойынша жұмыс уақытының ұзақтығына байланысты анықталады.

Жалақыны еңбегіне қарай төлеу-алдын ала белгіленген бағалауларға қарай нақты шығарған өніміне сәйкес жүргізіледі.

ӘРТҮРЛІ МЕНШІК ФОРМАСЫНДАҒЫ КӘСІПОРЫНДАРДА ЕҢБЕК АҚЫ ТӨЛЕУДІҢ ЕКІ НЕГІЗГІ ФОРМАСЫ КЕҢ ТАРАЛҒАН.

ҚОСЫМША ТӨЛЕНЕТІН ТӨЛЕМАҚЫЛАР

компенсациялық

ынталандырушы

Компенсациялық төлемақыларды (кешкі және түнгі уақыттарда жұмыс істеу, жұмыс жағдайының қалыпты жағдайдан ауытқуы) кәсіпорынның өзі белгілейді, бірақ олар мемлекет бекіткен мөлшерден төмен болмауы керек.

Ынталандырушы төлемақыларды (жоғары біліктілік үшін, кәсіптік шеберлігі үшін төлемдер мен сыйақылар) кәсіпорынның өзі белгілейді, олар қолда бар қаражат шеңберінен аспауы тиіс.