Тың игерудің мағынасы

Тың және тыңайған жерлерді игеру

Қарағанды мемлекеттік медицина университеті

Қарағанды, 2016

Мақсаты:

Тың игеру кезіндегі қазақстандықтардың хал-жағдайы, бастан кешірген пайдалы бетбұрыстары мен қасіреттері жайлы студентердің мектеп деңгейіндегі білім базасын тереңдету.

Міндеттері:

Соғыстан кейінгі кезеңде Қазақстанның ауыл шаруашылығында

қалыптасқан жағдайды сипаттау;

Тың игеру ұғымына түсінік беру;

Тың жерлерді игеруге жаппай кірісу;

Тың игерудің нәтижелері мен салдарын саралау;

Тың игерушілерге көмек жағдайын айқындау;

Мал шаруашылығының жайын сипаттау.

Соғыстан кейінгі кезеңде Қазақстанның ауыл шаруашылығында қалыптасқан жағдай:

Құрғақшылық;

1949 жылы мал шаруашылығын дамыту жоспары қабылданды;

1946-1950 жылдары егiстiк жердiң әр гектарынан алынған өнiм орта есеппен 5-6 ц ғана болды;

1953 жылы 31 миллион тоннаға жетер-жетпес астық дайындалды, бірақ 32 миллион тоннадан астам астық жұмсалды;

Әкiмшiлiк- шаруашылық қызметкерлерi едәуiр қысқартылды.

Тың игерудің мағынасы

Тың игеру - игерілмеген, құнарлы жерлерді жыртып, астық өнімдерін, техникалық дақылдарды, т. б. өсіру мақсатында қолдану.

Басты міндеті - халықты астықпен қамтамасыз ету және еліміздің астық бағасын тұрақтандыру.

1954 жылы 23 ақпан - 2 наурыз арлығында Компартия ОК кезекті пленумы болып өтті. Онда «Елде астық өндіруді ұлғайту мен тың және тыңайған жерлерді игеру» туралы қаулы қабылданды.

КСРО-да (Қазақстан, Сібір, Орал, т. б. ) 1954 -1960 ж. жүргізілген науқан.

КСРО бойынша жалпы 41, 8 млн га жер жыртылса, соның 25, 5 млн га-сы қазақ жері болды.

Тың игерудің жағымды жақтары:

Астық өндіруден Қазақстан одақта 2-орынға шықты. Соның арқасында Қазақстан Орта Азия мен Сібірді, Оралды астықпен қамтамасыз етті.

Жүздеген совхоздар құрылды, (1954 ж. 120-дан астам) елді мекендер көбейді.

1954-І977жылдараралығында республикад аауыл шаруашылығынын барлык салаларына 21, 1 млрд. сом каржы жұмсалып, шығын 27, 2 млрд. сом болып өтелді.

1990 жылғы акпанның 15-жұлдызында Н. Ә. Назарбаев (ол кезде республика партия ОК-нің 1-хатшысы болатын) ауыл шаруашылығы қызметкерлерінің республикалық кеңесінде ‘Тың игеру басталғаннан астык өндіру 7 есеге, ет - 5, сут - 3 есеге кебейді. Тың көтеруге жұмсалған қаржы 1977 жылға қарай толық өтелді” - деді.

Темір жолдар, электр көздері желілері және байланыс линиялары тартылып, инфрақұрылымның дамуы.

Тың игерудің нәтижелері мен салдарлары:

 Кеңес Одағы бойынша 1954 жылы 13, 4 млн гектар тың жерлер жыртылды.  Қазақстанда 1954 жылы - 6, 5 млн гектар, яғни барлық жыртылған жердің 50%.  1955 жылы жоспарланған 7, 5 млн гектардың орнына 9, 4 млн гектар жер жыртылды.  Одақ бойынша барлығы 42 миллион тың жер игерілсе, соның 25 миллион гектар жер Қазақстанда игерілген болатын.  1956 жылы республика 16 млн т астық жинады  Тек 1954-1955 жылдары Қазақстанда жаңа 337 совхоз құрылды  1954-1959 жж- Тың игеруге -20 млрд. сом қаражат жұмсалды,  1954-1962 ж. тың игеруге КСРО-ның еуропалық бөлігінен 2 млн адам келді.  1940-1950жылдар ішінде Қазақстанда 15 жаңа қала, 86 қала тұрпатты поселке, жүздеген шағын елді мекендер пайда болды  Қала халқының үлесі 1939ж 28%-дан 1959 жылы 44%-ға дейін артты.   тың игерілген кезде Қазақстанның 5 облысында 200-ден астам ауылдық және село аттары орыс тілінде қайта өзгерді. .  1960 жылдарға қарай Қазақстанның тың өлкелерінде 9 млн га жер жел эрозиясына ұшырады.  Қазақстан КСРО-дағы ең ірі астықты республикаларының біріне айналды.

Қорытынды

Тың игерудің негізгі нәтижесі: сол уақыттан осы кезге дейін Қазақстан халқын нанмен қамтамасыз ету мәселесі шешілді. Сонымен бірге, Қазақстан астықты шет елдерге экспорттаушы елге айналды. Тың игерудің экологиялық және рухани зардаптары болғанымен, ол XX ғасырдың аса ірі экономикалық жобаларының бірі болды.