Есепте қолданылатын өлшеуіштер

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі М.Әуезов
атындағы Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік Университеті
«Экономика және Қаржы » факультеті
« Есеп және Аудит » кафедрасы

ПРЕЗЕНТАЦИЯ

Тақырыбы: Бухгалтерлік есеп ақпараттық жүйе ретінде

ШЫМКЕНТ 2016ж
ЖОСПАР
I ТАРАУ.
1.1. Бухгалтерлік реттеу ақпараттық жүйе ретіндегі мәні мен
функциялары.
1.2. Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлік есепті нормативтік
құқықтық реттеу
1.3. Бухгалтерлік есепті реттеу жүйесінің, мазмұны мен сипаттамасы.
Бухгалтерлік есепті реттеуді жүзеге асыруды ұйымдастыру.

II ТАРАУ.
2.1. Бухгалтерлік есеп бойынша негізгі заңнамалық құжаттар
2.2. Қаржылық есептілік,стандарттары есептік жұмыстардың әдіснамалық
деңгейі ретінде
2.3. Бухгалтерлік есептің анықтамасы,оның мақсаты мен міндеттері.
Бухгалтерлік есепке қойылатын талаптар. Есептің түрлері.Есепте
қолданылатын өлшеуіштер .
2.4 Басқару есеп. Қаржылық есеп
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Бухгалтерлік есеп ұйымның қаржылық ақпараттарын өлшейтін,
өңдейтін, есептейтін және оны пайдаланушылардың қолданылыуына ыңғайлы
етіп жеткізіп беріп отыратын жүйе болып табылады.
Бухгалтерлік есеп басқару жүйесінде ең маңызды орындардың бірін иеленеді.
Бухгалтерлік есеп ұйымға оның қаржылық жағдайын жоспарлау, бағалау,
бақылау және талдау секілді функцияларды орындау үшін қажет. Бухгалтерлік
есепте жүргізілген жекелеген фактілер туралы берілгендерді кәсіпорынның
шаруашылық қызметі туралы және оның нәтижесі жайлы ақпаратқа
жүйелендіреді. Кез-келген басқару жүйесі ақпараттық қамтамасыздықтың
сәйкесті жүйесін қажет етеді. Ақпаратты жинақтау, өңдеу, жалпылаудың ең
негізгі механизмі бухгалтерлік есеп болып табылады.

Шаруашылықтың қазіргі жағдайына кәсіпорының күрделі экономикалық
механизмімен дер кезінде және шынайы экономикалық ақпаратты нақты түрде
беретін бухгалтерлік есеп жүйесінсіз мүмкін емес.
Шаруашылық қызметті жүргізгені туралы бастапқы берілгендер
бухгалтерлік есепте қаржылық ресурстардың жекелеген түрлері, олардың
қайнар көздері немесе пайда болған міндеттемелердің жағдайы туралы
көптеген ақпататтық көрсеткіштерді қалыптастырады.
Бухгалтерлік есепте жүргізілген жекеленген фактілер туралы берілгендерді
кәсіпорынның шаруашылық қызметі туралы және оның нәтижесі жайлы
ақпаратқа жүйелендіреді.
Экономикалық ақпарат жүйесіндегі басқару функциясына байланысты
нормативті, жоспарлы, есептік және талданатын ақпарат болып бөлінеді.
Әрбір шаруашылық операция - бұл орындалатын орны, уақыты және
басталуы мен аяқталуы нақты белгіленетін процес.
Шаруашылық операцияларды жүзеге асыру үшін еңбек пен энергия
жұмсалады және материалдық ақшалай ресурстар шоғырландырылады.
Бухгалтерлік есептің объектісі болып аяқталған шаруашылық операция
табылады. Шаруашылық операция туралы берілгендерді қарастырып,
оларды жалпылауда бухгалтерлік есеп шаруашышылық реурстар мен
шаруашылық процесстердің үздіксіз қозғалысы туралы ақпаратты құрады.
Бухгалтелік есептің функциясы
3. Бағалау (evaluatіon) –
1. Жоспарлау (plannіng) 2. Бақылау (control) – барлық қабылданған
– іс-әрекеттердің жоспардың нақты шешімдер жүйесін, оларды
тәртібін тұжырымдау орындалуын қадағалау жақсарту мақсатында
процессі. Ол мақсаттың процессі, басқаша зерттеу процессі. Бұл
айтқанда іс-әрекеттің кезеңде мақсатқа қол
қойылуын, оған жету жеткізілгендігін түсінудің
жолдарының жоспарға қаншалықты
маңызы зор, және де егер
іздестірілуін және ең сәйкес келетіндігін олай болмаса, онда қандай
жақсы альтернативтің анықтау. Бұл кезеңде себеп болғандығы:
таңдалуын қамтиды. Бұл бухгалтер нақты жоспарлаудың немесе
кезеңде бухгалтер шығындар мен бақылаудың
кәсіпорында бар табыстардың жоспармен кемшіліктерінен не болмаса
қаржылық салыстырылуынан мақсаттың өзі қате
альтернативтер туралы тұратын ақпараттарды таңдалғандығы анықталады.
дайындауға тиісті. Бағалау ақпараты жылдық
анық қорытынды есепті және басқадай қаржылық
дайындап – тапсыруға қорытынды есептерде
міндетті. бухгалтерлік ақпараттардың
негізінде көрсетіледі.
Бухгалтерлік есепті жүргізу әр түрлі құзыретке
ие тиісті нормативтік актілермен жүзеге
асырылады. Нормативтік құжаттарды өздерінің
бағытталуына және құзыретіне байланысты
мынадай жүйеде көрсету міндетті болып
табылады:

1 – деңгей – заңдық: 4 - деңгей – кәсіпорынның
«Бухгалтерлік есеп және өзінің бухгалтерлік есеп
қаржылық есептілік бойынша жұмыс бабындағы
туралы» ҚР заң күші бар құжаттары.
Заңы және басқа да заңдар;

3 - деңгей - әдістемелік
ұсыныстар (жарлықтар),
2 – деңгей – бухгалтерлік нұсқаулықтар, қысқаша
есеп және есеп беру шолу , ҚР Қаржы
бойынша стандарттар министірлігінің және басқа
(ережелер); да ведмостволардың
хаттары;
Бухгалтерлік есепке алу және қаржылық есеп беру туралы Заң
бухгалтерлік есептің құқықтық негіздерін және оның мазмұнын, негізгі
қағидаларын , ұйымдастырылуын , бухгалтерлік қызметтің негізгі
бағыттары мен есеп берудің құрылуын, бухгалтерлік есепті жүргізуге және
қаржылық есеп беруге міндетті шаруашылық субъектілерінің құрамын
анықтайды.
Есеп стандарты есеп тәртібін және белгілі бір объектілерді немесе
олардың жиынтықтарын бағалауды бекітетін негізгі ережелердің
жиынтығын айқындайды. Есеп стандартты бухгалтерлік есепке алу және
қаржылық есеп беру туралы заңды нақтыландыруға арналған.
Әдістемелік ұсыныстар салалық ерекшеліктеріне байланысты есеп
стандарттарын нақтыландыруға арналған.Олардың ҚР Қаржы министірлігі
және әр түрлі ведмостволар дайындайды.
Кәсіпорынның өзінің жұмыс
бабындағы құжаттары ондағы есептің
ұйымдастырылу ерекшеліктері мен
жүргізілуін қамтамасыз етеді. Олар:

-Есеп саясаты бойынша құжат;

-Басшы бекіткен алғашқы
құжаттардың нысандары;

-Құжат айналымының кестесі;

-Басшы бекіткен ішкі есеп беру
нысандары.
Бухгалтерлік есеп пен қаржылық берудің жүйесінің мемлекеттік
реттеуін Қазақстан Республикасының қаржы Министрлігі жүзеге асырады.
Қаржы Министрлігі:
Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру аймағында мемлекеттік
саясатты қалыптастырады және жүзеге асырылады.
Бухгалтерлік есепте жүргізу тәртібін анықтайды.
Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру сұрақтары бойынша
Қазақстан Республикасының нормативтік – құқықтық актілерді
қабылдайды
Ұлттық стандарттарды және оларға нұсқауларды дайындап, оларды
бекітеді
Бухгалтерлік есептің үлгі шоттар жоспарын дайындап, бекітеді
Қазақстан Республикасының заңдылығымен бекітілген Ұлттық
стандарттарды баспа беттеріне шығарады
Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру сұрақтары бойынша басқа
мемлекеттік органдар мен білікті ұйымдармен қарым- қатынасқа түседі
Білікті бухгалтерлерге кеңес беруші органдардың нұсқауымен
қойылатын квалификациялық талаптарды бекітеді.
Қазақстан Республикасында бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп
беру жүйесін реттеу үшін 2007жылдаң 28 ақпанында №234- ІІІ шыққан
Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік
туралы» Заңы қабылданды.
Кез келген әділ пікірден бухгалтерлік есепке алудың белгілі бір
маңызды немесе іргелі қағидаларына немесе тұжырымдамаларына
негізделген пікір орынды тұспалдануы мүмкін. Халықаралық
түпмәтінде мынадай бес қағида іргеліге жатқызылуы мүмкін:
Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары (ҚЕХС) – бұл бүкіл
әлемде ұйымдардың қаржы есептерін жасау үшін қаржы-шаруашылық операцияларын
тануға, бағалау мен ашып көрсетуге талаптар қоятын ережелер.
Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары бойынша кеңесімен
құрастырылған ҚЕХС бүкіл дүние жүзінде ұйымның қызметі туралы ашық және
түсінікті ақпаратты, ұсыну үшін тиімді құрал ретінде танылады.
Қаржылық есеп берудің стандарты - бұл бухгалтерлік есеп жүргізу мен қаржы
есептілігін жасаудың қағидалары мен әдістері белгіленетін құжат.
Стандарттар ұлттық және халықаралық болады.
Қаржылық есеп берудің ұлттық стандарттары – бухгалтерлік есеп пен қаржылық
есеп беру саласындағы қызметті реттеудегі жүзеге асыратын орталық мемлекеттік орган
бекіткен стандарт болып табылады.
ҚЕХС-ты әзірлеп, жетілдірумен Канада, Германия, Франция, Австралия, Мексика,
Жапония, Ұлыбритания және Ирландияның, сондай-ақ АҚШ-тың бухгалтерлік
органдары жасаған келісімге сәйкес 1973 жылғы 29 маусымда құрылған Халықаралық
қаржылық есеп берудің стандарттары жөніндегі комитет (ҚЕХСК) айналысты. 2001
жылғы сәуірден бастап көрсетілген Комитет осы стандарттарды бекітетін қаржылық
есеп берудің халықаралық стандарттары жөніндегі комитет Қорының органы болып
табылатын қаржылық есеп берудің стандарттары жөніндегі кеңес болып қайта құрылды.
Бухгалтерлік есеп – белгілі бір шаруашылық жүргізуші субъект туралы
қаржылық ақпараттарды өлшеуді, өңдеуді және тапсыруды жүзеге асырушы
жүйе. Бұл ақпараттар оларды пайдаланушыларға субъектінің шаруашылық
қызметіне басқару жүргізудің альтернативтік варианттарын таңдау кезінде
негізді шешім қабылдауға мүмкіндік береді. Америкалық ант беруші
бухгалтерлер институтының мәлімдеуінше, бухгалтерлік есептің міндетті
қызметі – басқару шешімдерін қабылдау мақсатына пайдалану үшін
шаруашылық жүргізуші субъект туралы қаржылық сипаттағы сандық
ақпараттарды дайындау.
Бухгалтерлік есеп – басқару ақпараттық жүйенің қаржылық орталығы. Ол
басқару аппаратында да, сыртқы пайдаланушыларда да кәсіпорынның
шаруашылық қызметінің толық көрінісінің бар болуына мүмкіндік береді.
Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептік»
туралы заңына сәйкесті есеп алдында басты талаптар ұсынылды, олар:
•Кәсіпкерлермен барлық кәсіпорындарға қызметтерін бақылап басқаруға
және солар арқылы басқару шешім алуға қажетті есеп мәліметтерді толық
және шынайы көрсету
•ҚР заңдары мен заңдық нормативтік құжаттар фондаларын қолдануларын
бақылауға, мемлекеттік орындарды қажетті мәліметтермен
қамтамасыздандыру.
•Халықшаруашылық жоспарының орындауын бақылап, тексеру, дұрыс
жолға қойып, шаруашылықты жүргізуде кездесетін қателікке жол бермеуді
қарастырып, оны іс жүзінде асырып отыру.
•Мемлекеттік меншікті сақтау мен бақылауды және тексеруді жүзеге асыру.
•Әр қызмет орындарында үнемді шаруашылық есепке көшіру, оның
нәтижесінен алынған әлеуметтік-экономикалық жағдайларды күшейту жолын
басқарып, бақылау мен тексеруді жүзеге асыру.
Мекеме мен олардың бөлімдерінде болып жататын шаруашылық құбылыс
процестерін есептеу үшін өлшеніліп отырулары керек. Шаруашылық
есептің мынадай өлшеуіш түрлеріне сүйене отырып, шаруашылық
процестері есеп санына алынып, сапасы шығарылып, жазылып,
топтастырылып, әр түрлерге жіктеліп отырылады.
Өлшеуіштер түрлері: натуралды (табиғи) грамм, келі, центнер, тонна,
даналап сатылатын, грамдап, келілеп, центнерлеп, тонналап т.б.:
- еңбек күнмен есеп айыру, еңбек күн төлеу, санау, жіктеу;
- ақшалай есеп жүргізу, топтастыру, жіктеу.
Натуралды өлшеуіштер есепте шаруашылық ресурстардың қалдықтарын
және қозғалыстарын натуралдық түрінде есептеп, байқап, жазып, жіктеп
отырады.
Еңбек өлшеуіштері арқылы еңбек күн санын есептеп, оған сүйене
отырып, еңбек ақы төлеуге есеп жүргізіліп отырылады. Бұл өлшеуіш
мынадай түрде болады (неше сағат, неше күн, ай, жыл, жұмыс орындады
т.б.). Бұл өлшеуіш натуралдық, ақшалай өлшеуіштермен қоса қолданылып
отырылады. Есепте осылар арқылы қоғамның, еңбекшілердің жұмсаған
еңбек күштерін есептеп отырады. Олардың алатын және төленетін еңбек
жалақысын, өндіріс нормаларын тексеріп, есептеп шығарып отырады.
Ақшалай өлшеуіштер барлық шаруашылық қорлар жабдықтарының және
барлық процестердің бір түсті жиынын көрсету үшін есепте қолданылады
(ақша: тиын, тенге).
Өлшеуіштің бұл түрі барлық өлшеуіштің ішіндегі әмбебап түрі болып
табылады.
Ақша өлшеуіштер әр мекемелер мен олардың бөлімдер арасында және
қаржыландыру мекемелерімен, жабдықтарымен есеп айырылысу үшін
қолданылады.
Ақша өлшеуіштерімен қоса басқа өлшеуіштер түрлері де қолданылып
отырылады. Мысалы, тауардың жалпы жиынтық құнын шығару үшін,
түрлерінің санына қарай олардың бағаларына сәйкес әр түрі жеке-жеке
есепке алынып, жазылып отырылады.
Қаржылық есеп – шаруашылық операцияларды тіркейтін және
бухгалтерлік рәсімдеуді қамтамасыз ететін, сонымен қатар қаржылық
есеп беруді құрудағы есеп ақпаратын жинайтын жүйе.
Қаржылық есептің басқа есептерге қарағанда өз ерекшеліктері бар :
- құжатпен негізделген;
- үздіксіз және көлемі бойынша жалпы берілгендерді өңдеудің
өзіне тән ерекше тәсілдерін қолданады (бухгалтерлік шоттар, екі жақты
жазу, қаржылық есеп беру, бухгалтерлік баланс).
Қаржылық есеп арқылы іс қызмет атқарушы кәсіпорындардың мүлкі мен
міндеттемелері туралы ақпараттар топтастырылады (қысқа мерзімді
активтер: ақша қаражаты, қысқа мерзімді қаржы инвестициялары, қысқа
мерзімді дебиторлық берешек, қорлар т.с.; ұзақ мрзімді активтер: қысқа
мерзімді қаржы міндеттемелері, салықтар бойынша міндеттемелер т.с.;
капитал мен резервтер; кірістер, шығыстар)
Қаржылық есеп деректерін іс қызмет атқарушы
кәсіпорындардың ішінде әр түрлі деңгейдегі басшылар басқару
шешім қабылдауда және қазіргі немесе болашақтағы ішкі, сыртқы
инвесторлар, кредиторлар, банктер, салық және қаржы орындар
қолданады, солар арқылы басқару шешімге келеді.
Басқару есеп – өнімнің нақты өзіндік құны туралы деректер
жинастырып өңдейді. Бұл есеп ақпараты кәсіпорынның
коммерциялық құпиясы, сондықтан ол ақпарат тек тиісті басшы
адамдар өз ішінде ғана пайдалануларына арналады
Салықтық есеп – салық салуға қажетті ақпаратты зерттеп,
жинақтайды. Салықтық сеепте жинақталып тіркелетін ақпарат
бухгалтерлік және жедел есептерден алынады.
Қорытынды:
Бухгалтерлік есеп басқару жүйесінде ең маңызды орындардың бірін иеленеді.
Жалпы, бухгалтерлік есеп ұйымға оның қаржылық жағдайын жоспарлау,
бағалау, бақылау және талдау секілді функцияларды орындау үшін қажет.
Қазіргі кездегі бухгалтерлік есепке алу ақпараттық базаны білдіреді, оның
негізінде ұйым қаржылық есептілікті дайындайды. Бухгалтерлік есепте
қалыптастырылатын ақпарат басқарушылық, салықтық статистикалық
есептілікті жасау үшін қолданылады, қажет болған кезде осы ақпараттың
негізінде есептіліктің басқа да түрлері жасалады. Бухгалтерлік есепке алу
жүйесі бір-бірімен өзара байланыста болатын, есепке алу элементтерінің
белгілі бір тұтастығы немесе көптілігі. Мұндай жүйе логикалық кешенді
қамтиды, онда ұйымның, мемлекеттің, сондай-ақ кез келген басқа да сыртқы,
сол сияқты ішкі пайдаланушылардың экономикалық мүдделерін қамтамасыз
ету мақсатында қызметтің түпкі нәтижелерін дұрыс өлшеуге бағытталған
ақпарат қорытылады.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. С.Т. Миржакыпова, Г.Н. Аппакова, Основы бухгалтерского
учета, Учебное пособие для вузов –Алматы: «Издательство
Экономика», 2009.-186с.
2. В.Л. Назарова, М.С. Жапбарханова Бухгалтерлік есеп, Оқулық-
Алматы: Экономика, 2012-623 б.
3.В.Л. Назарова Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі
бухгалтерлік есеп, Оқулық-Алматы: Экономика 2005.-309б.
4.В.П.Проскурина Бухгалтерлік есеп «басынан бастап» балансқа
дейін (көмекші құрал)- Алматы. «LEM», 2010.- 370б.
5. Е.О. Нұрсейітов. Ұйымдардағы бухгалтерлік есеп. Оқулық
құралы- Алматы қаласы, «Издательство LEM» ЖШС, 2006.- 326б.
6. Э.О. Нурсеитов. Национальный бухгалтерский учет и МСФО.
Учебное пособие- г. Алматы, «LEM», 2010

Ұқсас жұмыстар

Бухгалтерлік есеп ақпараттық жүйе ретінде

Бухгалтерлік есептің ерекшеліктері

Бухгалтерлік қызметті ұйымдастыру

Жарық және радио қашықтық өлшеуiштер

Полигонометриялық ығысу құжаттары мен журналдары

Радарлы деңгей өлшеуіштер

Арақашықтықтарды өлшеу

Мембраналы манометрлер

Жерге орналастыру саласындағы заманауи геодезиялық аспаптар

Радиациялық, химиялық барлау және дозиметрлік бақылау приборлары

Пәндер