Когнитивтік лингвистика

Тіл мен таным бірлестігі

Қарастырылатын мәселелер:

Когнитивтік лингвистиканың негізгі ұғымдары

Жалпы тілдік қатынасты «ойлау мен сөйлеудің қатысы арқылы тілдік тұлғалардың таңбалық жүйесі мен дыбысталу қасиеті нәтижесінде жүзеге асатын, қатысымдық тұлғалардың семантикалық бірлігі мен байланысу заңдылықтары арқылы берілетін, адамдардың өзара түсінісуін қамтамасыз ететін, тек адамзатқа ғана тән күрделі

тілдік қоғамдық-әлеуметтік процесс.

Танымдық ғылымның аясының кеңдігі мен күрделілігі, оның зерттеу нысаны болып табылатын білім мен танымның табиғатын, білімнің шығу көздерін, оларды жүйелеу, білімнің дамуын, бұның бәрі психология, антропология, философия, нейрология, тіл және де жасанды интелектіні үлгілеу т. б. ғылымдардың өзара карым-қатынасы негізінде жан-жақты зерттеуді

талап ететіндігі сөзсіз.

Қоғамда танымның пайда болуы мен сол танымды пайдалану туралы ғылым.

Когнитология

Бүгінгі таңдағы танымдық (когнитивтік) ғылым өзінің бастауын ежелгі дәуірден алатындығы белгілі, себебі танымдық ғылымның нысаны болып саналатын таным мен ақыл, олардың өзара қатынасы сонау ерте заманалардан пікірталас тудырып келген түсініктер.

Бұл дегеніміз танымдық ғылымның ең маңызды да, басты мәселесі классикалық мәселе - тіл мен ойлау екендігін анықтай түседі.

Ж. Манкеева мұнда былай деп атап өтеді:

«Тіл мен ойлау бірлігінің өзіндік ерекше қасиеттерін тіл білімінің дәстүрлі, таза тілдік және ғылым саласы шеңберінде зерттеу мүмкін емес.

Оған қажет ғылыми парадигма - когнитивті лингвистика, социолингвистикамен тұтасуы».

Қазақ тіл білімінде З. Ш. Ерназарова ауызша ғылыми тілді жалпы сөйлеу тілінің құрамында қарастыра отырып, ғылыми сөздің прагматикалық бағытын мынадай түрлерге бөледі:

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Б. И. Нұрдаулетова. Когнитивтік лингвистика. -Алматы: 2011. -312 б.

2. Ислам А. Ұлттық мәдениет контексіндегі дүниенің тілдік суреті (салыстырмалы-салғастырмалы лингво-мәдени сараптама) : филол. ғыл. док. дисс. -Алматы, 2004. -228 б.

3. Оразалиева Э. Н. Когитивтік лингвистика: қалыптасуы мен дамуы. - Алматы, 2007. - 312б.

4. Манкеева Ж. Қазақ тілін зерттеудің когнитивтік негіздері // Тілтаным. - Алматы, 2001. № 4. -39-43-б.