Жеке меншік капиталы

Презентация қосу

Қазақстандағы
жаңа
экономикалық
саясат
Орындаған: Жантай Әсем

Дефектология
2 – курс
Мақсаты: Өзектілігі:
Қазақстандағы жаңа Жаңа экономикалық саясат
экономикалық саясат аясында аясында жүргізілген
жасалған іс – шаралар мен іс – шаралардың халықтың
оның нәтижесі туралы толық тұрмыс – тіршілігіне
мәлімет беру. қалай әсер еткендігіне
көз жеткізу.
Адамзат өзінің тарихи эволюциялық даму
«Әскери коммунизм үшін» саясаты
барысында мәжбүрлеудің тек екі балама өзінің меншік қатынастары
жүйесін қалыптастырды. Біріншісі – адам құрылымдарын мемлекет қарауына алу,
еркіне әкімшілік ықпал ету және екіншісі орталықтандыру және экономиканы іс
– өндірушінің құқықтық еркіндігіне жүзінде, тіпті, милитарланған
кепілдік бере отырып экономикалық директивалық басқару сияқты негізгі
мәжбүрлеу жүйесі. Олардың қатар өмір принциптері арқылы мәжбүрлеудің басты
үлгісін ұстанғанын білдірді. Мұны
сүруі іс жүзінде мүмкін емес, өйткені
мемлекеттің бүкіл саясатының арқауына
әкімшілік жүйе мәжбүрлеудің айналдыру халық шаруашылығының
экономикалық мүддесінің әсерін әлсіретіп босансуы мен тоқырауына әкеп
шектейді,және керісінше оған соқтырды.
экономикалық құралдарды енгізу
әкімшілік жүйенің билігіне нұқсан
келтіреді.
Нарықтық қатынастарды босатудың аса маңызды тұсы сауда еркіндігіне жол беру
болды. Алайда мемлекет алғашқыда идеологиялық сарынмен айырбас саласына өз
бақылауын орнатуға тырысты. Ол бірнеше ай бойы қала мен ауыл арасында жергілікті
тауар айырбасын ұйымдастыруға әрекет жасады. Сөйтіп айырбас операцияларының
арасындағы делдалдық қызметті Кеңес өкіметінің басшылығы бақылауымен және
тікелей тапсырмасымен жұмыс істеген кооперация атқарды.

Мемлекет арнаулы декретпен (1921 жылғы 7 сәуір) оған «азық-түлік органдарының
фабрика-зауыт зауыт және қолөнер кәсіпшілігі бұйымдарын дайындау мен ауыл
шаруашылық өнімдеріне айырбастау салаларындағы міндетті тапсырмаларын
орындауды» жүктеді, «барлық азық-түлік өнімдерін (мәтінде осылай. – авт.),
мемелекет дайындаған және нациолизацияланған фабрикалар мен зауыттардан
алынған... сонымен қатар шет елден әкелінген көпшілік қолды тауарларды бөлу» тек
солар арқылы жүзеге асырылды. Декретте «РКФСР-дің барлық азаматтары тұтыну
қоғамына бірігеді», ал «әрбір азамат тұтыну қоғамы пункттерінің біріне жазылады»
деп атап көрсетілді.
1921 жылдың күзінде Ленин амалсыз: «Тауар айналымынан ештеңе шықпады, жекеше
нарық бізден мықты болып шықты және тауар айналымының орнына біз қарапайым
сатып алу-сату, сауда-сатыққа ғана қол жеткіздік» деп мойындады.

Кооперацияға сүйену де өзін-өзі ақтамады. Осы кезден бастап оның қызмет аясы тарыла
түсті. Ал КСРО ОАК-і мен ХКК-нің желтоқсанындағы (1923) азаматтардың біріңғай
тұтыну қоғамына міндетті жазылуының күшін жойған, оған кіру мен одан шығу тек
халықтың өз еркінде екендігін жариялаған декретінен кейін, ол «халықты жаппай
қамтыған» жүйе рөлін тоқтатты. 1925 жылдың соңында бөлу мен айырбас саласында
кооперациялау «еуропалық» тұрғындардың 20%-ын (сол жылдардағы есептерде
жазылғандай) және қазақ шаруашылықтарының 8,6%-ын ғана қамтыды.
Тап сол кезде, большевиктер мұны қалады
Сауда айналымына келетін болсақ, ол ма, жоқ па, қоғам тауар-ақша
қалалық жеке меншік иелері есебінен – қатынастарының ақиқаттығын сезіне келе,
84,7%-ды, кооператорлар есебінен – 14,0%- Т – А – Т формуласы бойынша кең ауқымда
ды (мемлекеттік саудада–1,3% ) және сеніммен өмір сүре бастады. Оның
құрады.Ауылдар мен қыстақтарда қызметін жеке меншік-капиталистік
(кооперациядағы бағаның төмендігі (мемлекет меншігінде жоқ шағын және
есебінен) екі сегменттің де үлесі бірдей ұсақ кәсіпорындар, сауда-саттық, ірі шаруа
дерлік болды: жеке меншікте-50,5%, ал қожалықтары және т.б.), мемлекеттік-
кооперативтік саудада-49,5%. Демек, капиталистік (жеке тұлғаларға жалға
экономикалық логикадан тыс әрекет ету немесе концессияғс берілген өнеркәсіп
талпынысы, яғни тауар-ақша орындары) және ұсақ тауарлы (нарыққа
қатынастарына сүйенбей, оны айналып өту жұмыс істейтін шаруашылықтар)
сәтсіз аяқталды. құрылыстар (құрылымдар) табиғи түрде
және бірден игеріп әкетті.
Фабрикалар мен зауыттарға, басқа да кәсіпорындарға жалақы қайта оралды,
олардың заттай құрылымдық бөлігі бірте-бірте азайып, ақша эквиваленті артты.
1923 жылы соңғысының үлес салмағы 80%-ды құрады. Бұл ретте ХКК-нің 1921
жылғы 10 қыркүйектегі арнайы декретімен жаңа тарифтік саясат орнықты.

Құжатта көрсетілгендей, «жалақының ұлғаюы еңбек өнімділігінің
ұлғаюымен, жұмысшының еңбек өнімділігін арттыруға қатысу деңгейімен
тура және тікелей байланысты» болды. Нарық қаржы жүйесін
сауықтыруды талап етті. Осы міндет аясында эмиссияларды шектеу
жүргізілді.

Егер «әскери коммунизм» жылдарында ақша белгілерін, дәлірек айтқанда
олардың суррогаттарын кез келген мекеме немесе кәсіпорын шығара беретін, ал
енді 1921 жылғы қарашада жаңадан ашылған Мемлекеттік банк ғана бірден бір
эмитет ретінде әрекет ететін болды.
Жеке меншік капиталды ең алдымен сауда-
Мемлекет іс жүзінде оның көтерме сауда
саттықта орналастыру оның ірі қаржы
жасау жолын кесіп тастады, оның есесіне салуды талап етпеуімен, қаражаттың тез
бөлшек саудада ол қаладағы сияқты қайтуымен және жоғары табыстылығымен,
ауылда да өз позициясын нығайтты. еркін қимылдауға болатындығымен
Жалақы берілген 1924-1925 жылдарда түсіндіріледі. Жеке меншік капиталы
Қазақстанда 5 мыңнан астам жекеше қорының көп бөлігі нақ осы айырбас
сауда-саттық орындары болды саласында қалыптасты, жаңа экономикалық
саясатының алғашқы үш жылында
(кооперативтік кәсіпорындардан 9 есе,
айтарлықтай тез: ел бойынша тұтас алғанда
мемлекеттік сауда-саттық 150 млн сомнан 800 млн сомға дейін өсті.
кәсіпорындарынан 25 есе көп).
Жалақы берілген 1921/22 жылдары ауыл шаруашылығындағы қиын
жағдайға байланысты Қазақстанда азық-түлік салығы аз қолданылды.
Батыс Қазақстан губернияларында астықты тұтыну тапшылығы 17,4
млн пұт болды (мұнда егістің 50%-дан 80%-ға дейіні күйіп кетті).
Қыстан кейінгі ауыр жұттың нәтижесінде 1921-1992 жылы 80%-ға
азайды, Орал және Бөкей губернияларының кейбір уездерінде малдың
өлімі 100 пайызға жетті.

Жұтқа байланысты Орал, Орынбор,Ақтөбе, Бөкей, сондай-ақ Қостанай
(Қостанай уезін қоспағанда) губерниялары БОАК-тің декретімен (1921
жылғы 18 тамыздағы) елдің ашыққан аудандарының қатарына жатқызылды
және салықтан босатылды. Сондай-ақ көшпелі және жартылай көшпелі
мал өсіретін шаруашылықтар да салықтан босатылды (ҚАКСР ОАК
Төралқасының 1921 жылғы 28 шілдедегі қаулысы).
Жұмыс күшін жалдау – жалға берудің
Жер заңнамасы, сондай-ақ еңбекті ашықтығы (құпия түрде оған дейін де
қорғау мен нормалау туралы құқықтық болған) олардың таралу динамикасын
актіні мүлтіксіз қолданған жағдайға, қадағалауға мүмкіндік жасады. Егер 1926
жұмыс күшін жалдауға – жалға беруге жылы 80 мыңнан аса адам (кедейлердің)
рұқсат етті. Еңбек қатынастарының жалданған болса, ал 1928 жылы оның саны
құқықтық регламенттелуін бақылау 130 мыңға жетті (іс жүзінде одан әлдеқайда
міндеті Кеңестерге, ЖОҚО (Жер мен көп). Жалданудың тығыздық
орман қызметкерлері одағына) мен коэффициентінің, яғни кедейлердің әр жүз
шаруа ұйымдарына («Қосшы» және шаруашылыққа шаққандағы санының өсімі
ШӨК және басқа одақтарға) жүктелді. (ресми деректер бойынша оның деңгейі 10-
11-ге жетті) таптық жіктелу процесінің жедел
жүріп жатқандығын көрсетті.
«Партия фундаменталистерінің», революцияшыл романтиктердің және «тап
тартысында шыныққан күрескерлердің» бүлікшіл жан-сезімін жұбата келе, РК(б)П
ХІ съезі өз қарарында: «...Жаңа экономикалық саясат жұмысшы табының мәнін
өзгертпейді, алайда социалистік құрылыстың әдістері мен формаларын өзгерте
отырып, социализм құрушылар мен капитализмнің қайта өрлеуі арасындағы
экономикалық жарысқа жол береді...» деп жазды. «Кім кімді» деген сұрақ ЖЭС
лейтмотивіне айналды.
ЖЭС-тің бүкіл кезеңінде мемелекет тауар-нарық және капитализмге дейінгі
үрдістердің, әсіресе аграрлық саладағы қауырт іс-қимылдарын тоқтата алмады.
Объективті типтің жікке бөлінунің (капиталистік және буржуазияға дейінгі) тікелей
ықпалымен әлеуметтік құрылым пролетарланған және қайыршыланған топтарды
ығыстыра және «пұрсатты» жоғары топқа икемделе отырып дәл атом сияқты
толассыз ыдырап, бөлшектенді.
Өнеркәсіп орындарының 1921 жылғы
ЖЭС аясында жүзеге асырыла 17%-ының орнына 60%-ы іске қосылды.
бастаған түбегейлі шаралар халық Теміржолдардың қалыпты жұмыс істей
шаруашылығына бірден әсер етті. Оны бастауы экономиканың ойдағыдай жолға
анық көріне бастаған қалпына келу қойылуының көрінісі болып табылады.
үрдісінен байлауға болады. Мәселен, Ескі теміржолдарға қоса жаңадан
1925 жылдың аяғына қарай өнеркәсіп салынған тармақтар:Петропавл-
өнімдерін өндіру деңгейі 1920 жылмен Көкшетау, Славгород-Павлодар және
салыстырғанда 5-6 есе өсті және Омбы теміржолының Семей учаскесі
соғысқа дейінгі мөлшердің шамамен теміржолдары жедел пайдалануға
үштен екі бөлігіндей деңгейге жетті. берілді. Су жолы қатынас көлігіне «жан
кіргізілді», оның жұмысы әсіресе Ертіс,
Сырдария, Жайық өзендерінде айқын
қалыпқа келе бастады.
Қорытынды:
Өлкенің халық шаруашылығының даму серпілісі дағдарыстан
шығудың басталғанын ғана емес, сонымен бірге тоқырау мен
құлдыраудың бірте-бірте оң бағыттағы процестерге орын босата
бастағанын да көрсетті. Алайда үміттендіретін ең үлкен жақсылық –
нарық, тауар-ақша байланыстары басым қалыптасты, ал меншік
қатынастары құрылымы көпукладты сипат алды. Әр түрлі меншік
формаларының (мемлекеттік, жеке, мемлекеттік-капиталистік және
т.б.) қатар өмір сүруі. Олардың бәсекелестігі мен ұдай өндірістік
өзара қарым-қатынасы ЖЭС кезеңінде халық шаруашылығының
үдемелі дамуына игі ықпал еткен факторлар болды.
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Меншік капиталының есебі туралы ақпарат

Компанияның меншік капиталы

КӘСІПКЕРЛІК КАПИТАЛЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰРЫЛУЫ

Корпорацияның инвестициялық саясаты

Шаруашылық серіктестік

АЛЬФА банк

Қонақжайлылык бизнесіндегі кәсіпорындардың айналым капиталы

Меншікті капитал

Төленбеген капитал шоты

Жарғылық капиталдың есебі

Пәндер