Эталондар мен тексеру сұлбалары

Презентация қосу

«Эталондар мен
тексеру сұлбалары»
ҚР Заңы

Орындаған :
.
Эталон – тексеру сұлбасы бойынша
төменде тұрған оның өлшемін беру
және бірлікті ұдайы өсіру және сақтау
үшін тағайындалған, өлшеулер құралы
(немесе ӨЖ кешені). Эталондардың
жіктелуі, тағайындалуы және оларды
құруға, сақтауға және қолдануға
қойылатын жалпы талаптарды
қарайды
Эталон өзара байланысқан үш
қасиетті иелену керек!!!

Тұрақтылық

Ұдайы өсушілік

Салыстырмалылы
қ
ҚР 23.11.2015 № 417-V (алғашқы ресми
жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он
күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
17.11.2015 № 408-V (01.03.2016
бастап қолданысқа енгізіледі);
24.11.2015 № 419-V (01.01.2016 бастап
қолданысқа енгізіледі) Мемлекеттік
заңдарымен
ҚР «Мемлекеттік эталондар мен тексеру
сұлбалары» қабылданды.
8-тарау,95-бапта көрсетілген.
Алғашқы реттік-бірлікті Арнайы-бірлікті ерекше
ең жоғары дәлдікпен жағдайларда ұдайы
ұдайы өсіруді және өсіруді қамтамасыз
сақтауды қамтамасыз етеді.
етеді.
Эталон
түрлері
Екінші реттік-сәйкес
физикалық шаманың Мемлекеттік-бұл ел үшін
алғашқы реттік бастапқы ретінде басты
эталонымен метрологиялық органмен
салыстыруға алынған ресми бекітілген арнайы
бірлік өлшемін эталон
сақтайды.
Мемлекеттік
басқару
органдарының
метрологиялық
қызметтеріне

Мемлекеттік
Мемлекеттік ҚР метрологиялық
эталон эталондары қызметтің
бөлімшелері

Жеке және заңды
тұлғалардың
метрологиялық
қызметтері
Ұлттың эталонды ел үшін метрология бойынша ұлттық орган
өлшемнің бастапқы құралы ретінде
бекітеді. Қазақстанда ұлттық эталондарды ҚР Мемстандарты
бекітеді. Халықаралық эталонды өлшемдер мен
салмақтардың халықаралық бюросы (ӨСХБ) жасайды және
қолдап отырады. ӨСХБ қызметінің маңызды міндеті әр түрлі
елдердің ірі метрологиялық лабораторияларының ұлттық
эталондарын халықаралық эталондармен салыстыру, сондай-
ақ оларды өзара салыстыру болып табылады. СИ
жүйесінің негізгі шамалары да, туынды шамалары да
салыстырылады. Салыстырудың белгілі бір мерзімдері
анықталған. Мысалы, метр және килограмм эталондары әрбір
25 жыл сайын, ал электрлік және жарықтық эталондар - 3
жылда бір рет салыстырылады.
Метрологиялық таңдау
бойынша екінші реттік
зталондар осылай бөлінеді.

Эталон-салыстыру-қандай да
Эталон-көшірме-бірлік бір себептер бойынша бір-
өлшемін жұмыстық эталонмен бірімен тікелей салыстырыла
беру үшін тағайындалған алмайтын,эталондарды
салыстыру үшін қолданылады.

Эталон-куәгер-мемлекеттік
Жұмыстық эталон-бірлік
эталонның сақталғандығы мен
өлшемін жұмыстық өлшеулер
тұрақтылығын тексеру және
құралдарына беру үшін
бүлінген жағдайда оны
қолданылады
ауыстыру үшін тағайындалған
Тұрақтылық – эталонның ұзақ
уақыт бойында ұдайы өсіретін
бірлігінің өлшемін тұрақты етіп
ұстап тұратын қасиеті, бұл кезде
сыртқы шарттарға тәуелді болатын
барлық өзгерістер, дәл өлшеуге қол
жетерлік шамалардың
функциялары болу керек.
Салыстырып тексеру сұлбасы дегеніміз -
эталондардың, үлгілі өлшем құралдарының
бағыныстылығын орнататын және бірлік
мөлшерін үлгілі және жұмысшы өлшем
құралдарына берілу тәртібін белгілейтін
құжат.
Мемлекеттік алғашқы реттік және арнайы эталондардың
қателіктері жоққа шығарылмаған жүйелі қателікпен,
кездейсоқ қателікпен және тұрақсыздықпен сипатталады.
Жоққа шығарылмаған жүйелі қателік оның шекараларымен
сипатталады. Кездейсоқ қателік тәуелсіз өлшеулер санын
көрсетіп, бірлікті ұдайы өсіру кезінде өлшеулер нәтижесінің
орташа квадраттық ауытқуымен (ОКА) анықталады.
Тұрақсыздық белгілі уақыт аралығында эталонмен ұдайы
өсірілетін немесе сақталатын, бірлік өлшемінің өзгерісімен
беріледі. Эталондар қателіктерін өрнектеу тәсілдерін МСТ
8.381-80 «МӨЖ. Эталондар. Қателіктерді өрнектеу
тәсілдері» анықтайды.
Мемлекеттік салыстырып
тексеру сұлбалары елдегі
барлық физикалық
шамалардың өлшем
құралдарына таралады.

Локальді салыстырып
тексеру құралдары
белгілі бір
аймақта,салада,ведомств
ада немесе
кәсіпорындарда
қолданылатын физикалық
шамалардың өлшем
құралдарына жатады.
Мемлекеттік
эталондарды
бекіту тәртібі Мемлекеттік
эталондар
мемлекетік Мемлекеттік
ғылыми эталондарды
метрологиялық бекіті үшін
орталықтың уәкілетті
ұсынысы бойынша мемлекеттік
уәкілетті органга келесі
мемлекеттік құжаттарды
органда бекітіледі ұсынады.
Мемлекеттік салыстырып тексеру сұлбалары ҚР Мемстандартымен
бекітіледі, ал локальді сұлбалар ведомстволық метрологиялық
қызметтермен немесе кәсіпорын басшылығымен бекітіледі.
Эталондардан басқа бірлік мөлшерінің берілуі үлгілі өлшем құралдары
арқылы да жүргізіледі. Жалпы түрде мемлекеттік салыстырып тексеру
сұлбасының мазмұнын қарастырайық. Салыстырып тексеру сұлбасы
тесттік бөліктен және чертежден тұрады. Салыстырып тексеру
сұлбалар құжатының түріне белгілі бір талаптар қойылады, олар
МЕМСТ 8.061-80 көрсетілген. Типтік салыстырып тексеру сұлбасы
берілген. Сұлбаның сызбасында мыналар көрсетіледі: өлшем
құралдарының атаулары, физикалық шама мәнінің диапазоны,
қателіктердің белгісі мен мөлшері, салыстырып тексеру әдістерінің
атауы. Сұлбаның мәтіндік бөлігі кіріспе бөлімінен және салыстырып
тексеру элементтерінің түсініктемелерінен тұрады. Ол көлденең
пунктирлік сызықтармен бөлінген бірнеше алаңдардан тұрады.
Сұлбаның жоғарғы сатысында эталондар немесе осы сұлба үшін ең
жоғарғы дөлдіктегі үлгілі елшем құралдары орналасады. Алғашқы
эталонның төменгі алаңдарында 1-ші және 2-ші және т.б.
разрядтардағы үлгілі өлшем құралдары орналасады. Төменгі
разрядтағы үлгілі өлшем құралдарынан кейін жұмысшы эталондар
көрсетіледі. Алаңдардың арасындағы байланыс вертикальді тұтас
сызықпен салынады.
Метрологиялық қызметтердің эталондарына 'МҚЭ"
индексінен тұратын белгі және ҚР СТ 2.7 сәйкес тіркеу
номірі беріледі

Мемлекеттік эталондар белгісінде "МЭ" индексі
және ҚР СТ 2.7 сәйкес тіркеу нөмір қолданылады

01Бұл кездерде мемлекеттік алғашқы эталонның
белгіленуіне "МАЭ", ал мемлекеттік екінші
эталондарға "МЕЭ" индекстері қолданылады
Мемлекеттік эталонды құруға
Баяндама арналған техникалық
тапсырма

Мемлекеттік
салыстырып Мемлекеттік
тексеру сұлбасына эталондарды сақтау
арналған және қолданудың
нормативтік құжат тәртібі
жобасы

Мемлекеттік эталонды Қазақстан
Метрологиялық Республикасының өлшем бірлігін
аттестатталуы қамтамасыз ету жүйесінің мемлекеттік
туралы сертификаты тізіліміне енгізу туралы мәлімет
Қорытынды
Эталондар мен жұмысшы өлшем құралдарын әдетте
тік төртбұрыштарға енгізеді (мемлекеттік эталон үшін екі
контурлы тіктөртбұрыш). Осында сұлбаның осы сатысы
үшін метрологиялық сипаттамалар белгіленеді. Басқа өлшем құралдары
бір сызықпен қоршалған тіктөртбұрыштарға енгізіледі. Бірлік мөлшерін
беру өдістерін сипаттау бір сызыңпен қоршалған дөңгелекшелерге
орналастырылады.
Шама бірлігі мөлшерінің берілу дұрыстығының негізгі көрсеткіші болып
салыстырып тексеру сұлбасының жоғарырақ тұрған және одан төмен
тұрған сатыларының арасындағы өлшем құралдары қателіктерінің
арақатынасы табылады. Идеалды түрде бұл арақатынас 1:10 болуы керек,
бірақ тәжірибеде оған жету қиын және ең төменгі жіберілетін
арақатынас 1:3. Бұл арақатынас мәні көп болған сайын, өлшем құралы
көрсеткішінің сенімділігі соғұрлым төмен болады.
Нақты салыстырып тексеру сұлбаларын жасау кезінде келтірілген
сұлбаны ұстану қажет. Салыстырып тексеру сұлбаларын қатаң үстану
және разрядты эталондарды дер кезінде тексеру - жұмысшы өлшем
құралдарының өлшем бірліктерінің дәл, сенімді мөлшерлерін берудің
қажетті шарттары.

Ұқсас жұмыстар

Физикалық шамалардың өлшем бірліктері

Метрология объектілері

БАҒЫТТАУШЫ ТАРАТҚЫШТАР

Сенсорлық тәрбие

Реактивтік элементтердің параметрлерін өлшеу

Перцептивті модельдеу әрекеті

Газ және газ конденсатын өндіру әдістері

Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы заң

Алғашқы қадам бағдарламасы

Баланың сенсорлық мәдениеті - адамзат жасаған сенсорлық мәдениетті меңгеру нәтижесі

Пәндер