Қант диабетінің балаларда ерекшелігі

Презентация қосу

анатомиялық-
физиологиялық
ерекшелік тері. Қант
диабетінің балаларда
ерекшелігі.
Эндокриндік жүйе

Адам ағзасында көптеген процесстер тек жүйке жүйесінің
қызметімен шектеліп қана қоймай,эндокринді жүйемен де
қамтамасыз етіліп отырады. Денедегі барлық құрылымдар
арасында үздіксіз, уақыт және кеңістік тәртібімен түрлі жолдар
мен тетіктер арқылы үнемі кең көлемде мәлімет алмасу
гуморалды жолмен жүріп отырады.

Қызметтердің гуморалды реттелуінде маңызды ролді ішкі
сөлініс бездері, яғни эндокриндік бездер атқарады. Оладың
қызметтерінің өнімі гормондар болып табылады.
Эндокриндік бездердің (гректің endon-ішкі, crineo-
бөлемін) сөлін шығаратын өзегі жоқ, без жасушалары
қан және лимфа тамырларымен өте жиі торланған,
сондықтан без өнімдері тікелей осы тамырларға
өтеді.

Экзокринді бездердің өзегі бар,әрі ол өзек белгілі бір
ағзаға ашылып, өз өнімдерін сол мүшеге шығарады.
Ішкі сөлініс (секреция) бездері:

• Гипофиз
• Эпифиз
• Қалқанша безі
• Қалқанша маңы бездері
• Айырша без
• Бүйрекүсті безі
• Ұйқы безі
• Жыныс бездері.
Соңғы екеуі аралас бездерге жатады. Сондай-ақ, ішкі сөлініс
бездеріне плацентаны (бала жолдасы) да жатқызады. Жүкті әйел
организмінде бала жолдасы бірқатар гормондар бөліп шығарады.
Плацентаның гормондары хорионда жасалады. Адам плацентасы
қанға екі топ гормондарды бөліп шығарады: белоктық және
стероидты. Белоктық түріне хорионды гонадотропин,
плацентарлық лактогенді гормон және релаксин жатады.
Лактогенді гормон сүт бездерінің өсуін реттейді, оларды сүт
шығаруға дайындайды. Релаксин жүктілік кезінде жатыр етінің
және жамбас сүйегінің біріккен жеріндегі буын байланысының
біртіндеп босаңсынуына әсер етеді, жатырдың мойын еттерін
босаңсытып, тууды жеңілдетуге себепші болады. Стероидтық
түріне: прогестерон және эстроген жатады. Олар жүктілік
кезінде зат алмасудың барлық түріне қатысады.
Эндокриндік жүйенің қызметі
• Ағзаның гуморальды реттелуіне қатысады және барлық
мүшелер мен жүйелердің қызметін бақылайды.
• Ішкі тұрақтылықты, яғни, гомеостазды қамтамасыз етеді.
Жүйке және иммундық жүйелермен қосыла отырып:
• өсуді;
• ағзаның дамуын;
• жыныстық жетілуін және репродуктивті қызметін;
• энергияны сақтауды бақылап қамтамасыз етеді.
Жүйке жүйесімен бірігіп гормондар:
• эмоционалды реакциялардың;
• адамның психикалық мансабынның қамтамасыз етілуіне
қатысады.
Гормондар — ішкі секреция безінің қанға бөліп шығаратын
және дененің түрлі әрекетін реттейтін биологиялық заттар. Әр
гормон белгілі бір мүшеге әсер етеді. Гормондардың барлығы
бір-бірімен тығыз байланыста жұмыс істейді. Гормондар
химиялық құрамына қарай аминдер, нәруыздар, стероидтар
және май қышқылдары болып келеді.
• Гормондардың қасиеті:
• Гормондар дистантты түрде әсер етеді;
• Арнайы әсер;
• Био-физиологиялық белсенділік;
• Әр түрге арнайшылық;
• Тек тірі жасушаларға әсер ету.
Адам организміндегі гормондардың ішінде гипоталамус-
гипофиз-бүйрек үсті бездері гормондарының маңызы өте зор.
Олар өздері жеке жүйе ретінде қарастырылады. Бұл жүйе
организмнің біртұтастығын сақтауға қатысатын
физиологиялық қызметтердің негізгі, әрі маңызды реттеушісі.
Бұл жағдайда мидың гипоталамус бөлігі жоғары дәрежедегі
қыртыс асты ішкі секрецияның реттеушісі болып есептеледі.
Оның бұл қызметі гипофиз безінің жұмысына дем беруші
химиялық өнімдер -нейросекреттерді (грек. нейрон - нерв
клеткасы + секрет) өндіру және шығару арқылы орындалады.
Гипоталамуста пайда болған нейросекрет гипофизге құйылып,
оның басқа бездерге әсерін тудырады. Аралық мида
орналасқап гипоталамус барлық ішкі мүшелердің және ішкі
секрециялық бездердің қызметін реттейді. Сондықтан ол
мидың барлық бөлімдерімен және гипофиз безінің артқы
Гормондар ұлпаларға немесе мүшелерге тікелей әсер етіп,
олардың қызметін күшейтеді немесе тежейді, я болмаса жүйке
жүйесі арқылы жанама әсер етеді. Кейбір гормондар (бүйрек үсті
бездерінің стероидты гормондары, қалқанша безінің гормондары)
клеткалық мембранадан өтеді де, клетка ішіндегі ферменттер
жүйелерімен өрекеттесіп, ондағы зат алмасуына ықпалын тигізеді.
Ірі молекулалы пептидтік гормондар клеткалық мембранадан өте
алмайды да, клеткадағы зат алмасуына клеткалық мембрананың
сыртында орналасатын арнайы рецепторлар арқылы әсер етеді.
Мұндай гормондық-рецепторлық тізбектер клеткадағы
аденозинмонофосфорлық қышқылды белсендіреді, ал ол, өз
кезегінде, клеткалық ферменттерге әсер етіп, ондағы зат пен
энергияның алмасуын өзгертеді. Бір сәтте клеткаларға көптеген
гормондар әсер етеді, бірақ клеткадағы заттар мен энергияның
алмасуына ең нәтижелісінің әсері ғана қабылданады. Олардың
қайсысы нәтижелірек екені арнайы заттар — простогландиндердің
қатысуымен анықталады. Былайша айтқанда, простогландиндер
нақтылы сәтте гормондардың қажетсіздерін тежейтін реттеуші
Ішкі секрециялық бездердің қызметі
соншама жақсы реттелгенімен олардың
қалпына және қызметіне түрлі аурулар әсер
етеді. Гормондардың өндірілуі
нашарлағанда гипосекреция ( грек. Гипо -
аз, төмен) және күшейгенде гиперсекреция
(грек. гипер – артық, жоғары, шегінен тыс)
байқалады. Демек, ішкі секрециялық
бездердің қызметінің бұзылуы организмнің
тіршілігіне әсер етіп, қауіп төндіреді.
Баладағы қантты диабеттің
ерекшеліктері

Баладағы қантты диабет ауруының пайда
болғанын ең алғаш 1696 жылы Мортон
жариялаған. Жер жүзінде бұл аурумен
ауыратын науқастардың саны өте көп, жылдан
жылға ұлғайып келе жатыр. Бұған тәтті
тағамдарды көп пайдаланудың әсері бар деген
мәліметтер кездеседі. Бұл аурудан өлгендердің
саны да көп. Көпшілік зерттеулердің
нәтижесіне қарағанда қантты диабет ауруы 6-8
жас және 11 -13 жас арасында көбірек.
Дегенмен Бұл ауру жас молінерімен тұрақты
шектелмейді. 1 жасар балалардың арасында да
кездесетіні мәлім. Қазіргі кезде барлық аурудың 5%-дан
артығы 10 жасқа дейінгі балалар. Оның 10-47 % тұқым
қуалайды. Дәрігерлік бақылауларға қарағанда қантты
диабет ауруымен ауырған әйелдер дені сау бала туады.
Тіпті 5-6 айлық жүкті кезінде денсаулығы жөнделіп
кеткені де мәлім. Мұндай анадан туған баланың
инсулярлық аппараты ерте тозып, кейіннен қантты
диабет ауруына шалдығады.
Балаларда бұл ауру жедел басталып, тез
асқынады. Ал ерерсек адамда біртіндеп дамиды.
Ауырған балалардың гигиеналық тәртіпті
сақтауының маңызы үлкен. Мұндай балалар дені
сау балалармен бірдей еңбек еткені жөн. Оларға
дене еңбегі тіпті қажет, сондықтан спортпен
айналысу пайдалы. Шамасына қарай спортпен
шұғылданатын науқастың дәрілерін азайтуға
мүмкіндік пайда болып, қатты асқынудан
сақтайды.
Тек қана есінен танатын жағдайда ғана төсек
тартып жатуына болады. Қазіргі кезде қант
диабеті ауруының өзінен де, оның себебінен
дамыған басқа мүшелердің ауруын емдеу
қиынырақ болып отыр. Әсіресе жүрек, бүйрек,
көз ауруларының көбеюі айтарлықтай орын
алып, науқастың мезгілінен бұрын өлуіне себеп
болып отыр.
Дегенмен қантты диабет ауруымен ауырған
адамдар ұзақ өмір сүре алады. Ол үшін ас ішерде
инсулин гормонын немесе аурудың жеңіл жаңа
басталған түрінде сол іспетті қызмет атқаратын
дәрі-дәрмектерді қабылдау қажет.

Қантты диабетпен ауырған баланың өсуі
көбінесе нашар болады.
Глюкагон гормонының жетіспеуіне байланысты
10 жасқа дейінгі балаларда талма ауруы
байқалады. 10 жастан аса ауру өзінен өзі
жоғалады, себебі глюкагонның орнын бүйрек
үсті безінің милы қабатындағы адреналин
гормоны басады.
Назарларыңызға рахмет !!!

Ұқсас жұмыстар

Потенциалды диабет

Қант диабеті

Қант диабеті бар науқастарға мейірбикелік күтімнің ерекшеліктері

Қант диабетіне түсініктеме

Ұйқы безі гормондарының биохимиясы. Бүйрек үсті қыртысты және милы қабығының гормондарының биохимиясы

ДИАБЕТ ИНСУЛИННІҢ АСҚАЗАН АСТЫ БЕЗІНЕН ЖЕТКІЛІКТІ МӨЛШЕРДЕ

Қант диабетімен ауыратындарды өкпе туберкулезіне күдіктену

Пайдалы тіс пасталары

Қант диабетімен ауыратын науқастардың негізгі проблемалары

Эндокриндік жүйе ауруларының дамуы

Пәндер