Әлеуметтік топтар

Қоғамның әлеуметтік құрылымы

Орындаған: Б. Өскенбай

Әлеуметтік құрылым дегеніміз- әлеуметтік топтардың, страталардың, таптардың және әлеуметтік институттардың жиынтығы, олардың байланыстары, ара-қатынастары. Әлеуметтік құрылымның басты негізгі элементтері - әлеуметтік топтар, страталар, таптар. Әлеуметтік құрылымға кіретін үлкен топ-ол тап. Тап деген ұғым екі мағына береді. -ші кең мағынада тап дегеніміз- өндіріс құрал-жабдықтарына белгілі қатысы бар, қоғамдық еңбек бөлінісінде нақтылы алатын орны бар, ерекше әдістер арқылы алынатын табыстың өзіндік мөлшері бар үлкен әлеуметтік топтар. Көбіне тап дегеніміз тар мағынада қолданылады. Бұл мағынада тап дегеніміз: әлеуметтік топтар, страталар. Олардың басты белгілері: кіріс, табыс, мамандық, билік, білім деңгейі т. б

Әлеумет деген қазақ сөзі халық бұқарасы, көпшілік, жамиғат мағынасында қолданылады, қандай болмасын белгілі бір топқа біріккен адамдардың жиынын көрсетеді. Әлеумет сөзі шағын топтарға қатысты да қолданыла береді.

Құрылым (лат. Structura - құрылу) - жүйені құрайтын элементтердің реттілік формасы.

Қандай қоғам болмасын, өзінің бағыт алған саяси стратегиясына қарамастан, таптардан, толып жатқан әлеуметтік топтардан және қабаттардан тұрады.

Балалар, жастар, орта жастағылар, егделер

Қалалықтар

Ерлер

Ауылдықтар

Тұрған жеріне қарай

Жасына қарай

Жынысына қарай

Әйелдер

Ә Л Е У М Е Т

“Зиялылар”

Біліміне қарай

Меншікке қатынасына қарай

Кәсібіне қарай

Фермерлер

“жұмысшылар”

Байлар

Кедейлер

Кәсіпкерлер

Жұмысшылар

Әлеуметтік таптар

Жоғары тап

3-5%

Ірі өнеркәсіп иелері, жоғары лауазымды шенеуліктер

Толық материалдық қамтамасыздық

Орта тап

80-85%

Орта және шағын бизнесшілер; ғылым, өнер қайраткерлері, дәрігерлер, мұғалімдер, жоғары маманданған жұмысшылар

Қанағаттанарлық материалдық қамтамасыздық

Төменгі тап

10-15%

Жалақысы аз жұмысшылар; жұмыссыздар; түрлі жағдайлармен асырушысынан айырылғандар

Материалдық қамтамасыздық

деңгейі төмен

Әлеуметтік стратификация ұғымы

Әлеуметтік стратификация - адамдар арасындағы табиғи және әлеуметтік теңсіздік, бұл олардың иерархиялык сипаттағы әлеуметтік өмірінен байқалады, аталмыш тенсіздікке әр түрлі институттык механизмдер қолдау көрсетеді және оны реттейді, бұған қоса ол әрдайым ұдайы жаңаланып, дамиды және модификацияланады, бұлар кез -келген қоғамның өмірін реттейтін жағдай ретінде сипатталады және оның дамуының кайнар көзі болып табылады

Стратификация ұғымына көзқарас:

П. Сорокин Ч. Кюранов Н. Смелзер

Кез-келген ұйымдасқан әлеуметтік топ әлеуметтік тұрғыдан стратификацияланған. Онда тұрақты әлеуметтік топ болмаған және болмайды. Жіктелмеген мүшелері шынайы тең дәрежеде болатын қоғам-ол қиял.

Әлеуметтік стратификация-тұтас қоғамдық құрылымдағы көлденең топтар жүйесін білдіреді.

Стратификация теңсіздіктің бір ұрпақтан келесі ұрпаққа берілуіне көмектесетін тәсіл.