Жансейіт күмбезі

Презентация қосу

Қойлыбай бақсы

Малшыбай

Жансейіт күмбезі

Теңбай кесенесі

Шотқара мазары

Жұбан ана
Тарихи анықтама

Алаша хан мазары (ХІІІ-ХІV ғасыр) Алаша (Алаш) хан — халық аңызы
бойынша “Алты алашты” құраған
тайпалардың түп атасы.
Қазақ шежіресінде Алаша ханның
шыққан тегі қарапайым кісі болған
делінеді.Оның есімі қазақтың
шығу тегін баяндайтын ең көне
аңыздарда кездеседі. Сондықтан
кейбір ежелгі деректерде «Алаш»
этнонимінің шығуы осы Алаша хан
атымен байланыстырылады. Оның
есімі 9 ғ-дың туындысы «Қорқыт»
дастанында айтылады.

Орта ғ. мұраларындағы Алаша хан
— 14 ғ-дың 2 жартысы мен 15 ғ-
дың 1 жартысында өмір сүрген әрі
батыр, әрі би, әрі ұлыс билеушісі.
Алаша хан ел жадында жауынгер
тайпалар — көшпелі түркілерді
біріктіріп, тұңғыш алаш (қазақ)
мемл-тін құрған ұлы қайраткер
ретінде қастерленеді. Әбілғазы
шешіресінде Алаша ханның әкесі
Көк хан болғандығы,
ұрпақтарының бірінің есімі Қара
хан, ал немересі — оғыздардың түп
атасы —Оғыз хан аталғандығы
жазылады. Рашид ад-Дин мен
Қаракеңгір өзенінің оң жағасында ХІІІ-ХІV ғасырлардағы сахаралық сәулет Әбілғазы Алаша ханның өмір
өнерінің үлгісінде салынған. Халық аңызына қарағанда, Алаша ханның атына сүрген жері —Дешті Қыпшақтың
лайықты, оның күмбезін алаша кілемнің түрімен нақыштап шығарған. орталық бөлігі деп көрсетеді. Бұл
тарихи деректер ел аузындағы
Ел аузындағы аңызда Алаша хан ордасы Ұлытау төңірегінде болған.Ұлытаудан Алаша хан ордасы Ұлытау
ағатын Жаңғабыл өзенінің бойында үлкен сарайдың орны әлі бар. Жергілікті халық төңірегінде болған деген
тұжырыммен ұштасады. Ұлытау
оны Алаша хан ордасы деп атайды. Алаша ханның енді бір сарайы сол маңдағы өңіріндегі “Алаша хан ордасы”
Қаракеңгір өзенінің бойында. Шежіре деректерінде Алаша хан әңгімесі маңғол аталатын үлкен сарай-қамалдың
дәуірінен бұрын шыққанын көрсетеді. қалдығы (Жаңғабыл өз-нің
бойында) жәнеҚаракеңгір өз-нің
жағасындағы “Алаша хан күмбезі”
аталатын 10-11 ғасырларда
Тарихи анықтама

Домбауыл кесенесі (VІІ-ІХ ғасыр) Мазарды зерттей
Ш.Уәлихановтың «Қырғыз қайсақ
бастау

молалары және жалпы бұрынғы
туралы» атты мақаласынан бастау
алады. 1946 ж ҚазССР ҒА Орталық
Қазақстан археология
экспедициясы /Ә.Х.Марғұлан/
ҚазССР Министрлер Кеңесі
жанындағы сәулет ісі жөніндегі
Басқарма өкілдері сәулетшілер
М.Б.Левинсон және
Г.Г.Герасимовпен бірлесіп кесенені
зерттеді.
1973 жылы ҚазССР Мәдениет
министрлігінің экспедициясы
кесенеге өлшеу, фотофиксация
және топосъемка жұмыстарын
жүргізді. (М.А.Маманбаев,
М.К.Сембин, М.С.Нұрқабаев).
Кесене тас тақташалардан сазды
ерітіндіде салынған. Ішкі бөлменің
жоспары трапеция пішінді. Кіре
беріс шығыс жаққа бағытталған.
Конус тәрізді ғимараттың биіктігі
6м. Қабырғалардың қалыңдығы
2,5м. Жоспардағы сыртқы өлшем -
Ұлытау ауданы. Жезқазған қаласынан солтүстік-шығыста 50 км. жерде орналасқан. Ел аузындағы 8,5х7,5м. Домбаул кесенесі -
аңыздарға қарағанда Дешті Қыпшақ батыры делінеді. Салыну тарихы белгісіз. исламға дейінгі кезеңде
Домбауыл кесенесі туралы ең алғаш түсініктеме Шоқан Уәлихановтың «Қырғыз-қайсақ Қазақстандағы тастан қаланған ірі
құрылыстардың бірі. 1974 ж.
тайпалары туралы» деген еңбегінде берілген. Ғимараттың бұрыштары және кіре беріс қақпасы қалпына келтіру жұмыстары
бұзылған.1974 жылы рестоврациялық жұмыстары жүргізіліп, бұзылған жерлері жөнделген. жүргізілді: ғимараттың бұрыштары
Кесене қызыл-қоңыр текше тастардан қаланған. Құрылыс тасы Кеңгір өзенінің бойынан алынған. және кіреберістегі ойылған тесік
Конус тәрізді, кіре берісі шығысқа бағытталған, сыртқы түрі киіз үйге ұқсайды. Ол ұқсастық жөнделді. Еденге тас тақталар
төбесінен түндік сияқты асты төртбұрышты, үсті дөңгелектене күмбезге айналған. төселді. Ғимараттың жан жағынан
цемент төселді. Қалпына келтіру
Қабырғаларының қалыңдығы 2,5 м., биіктігі 6 м. Сыртқы көлемі 8,5х7,5 м. Солтүстік және оңтүстік жобасының бас сәулетшісі
жағында терезе ойықтары бар. Қызғылт-қоңыр граниттен салынған. Тастар бие сүтімен М.А.Маманбаев. Негізгі
араластырылған саз-балшықпен біріктірілген. библиография: 1. Ш.Ш.Уәлиханов.
Бес томдық шығармалар жинағы.
Т.Ш.Алма-Ата, 1964. 2.
Ә.Х.Марғұлан. Орталық Қазақстан
Теректі әулие Орталық Қазакстандағы
тасқа бейнелеу өнерінің көне
ескерткіші. Теректі
әулие Теректі темір жол
стансасынан солтүстік-
шығысқа қарай 20 км жерде
орналасқан.
XX ғасырдың 40-шы
жылдары ОҚАЭ-ньң
жетекшісі академик Ә. X.
Марғұлан осы ескерткішке
алғаш назар аударып,
қыскаша сипаттама береді.
Теректі әулиені кешенді
зерттеуді 1996 жылдан Батыс
Қазақстан археологиялық
экспедициясы жүргізді
(жетекшісі 3.С.Самашев).Т
еректі әулие .археологиялық
кешені тасқа бейнеленген
суреттерден, неолиттік тұрақ
тардан, қола дәуірінің
қоныстары мен
некропольдарынан т.б.
тұрады. Теректі әулиеде
тасқа жануарлар суреті
бейнеленген. Бұның барлығы
сақ дәуіріне жататын «аң
стилі» бейнелеу өнеріне
саяды. Жалпы, Теректі
әулие петроглифтері: қола
дәуірі (біздің заманымыздан
бұрынғы 2-1 мың
жылдықтың басы); скиф-
Жошы хан (1187-1227ж.ж.)
Шыңғыс ханның үлкен баласы.
Жошы хан мазары (ХІІ-ХІІІ ғасыр) Дешті қыпшақтағы феодалдық
мемлекет Жошы ұлысының
негізін қалаушы.Маңғолдардың
аса ірі әскери басшысы.
Жошы мазары Қаракеңгір өзенінің
сол жағасында тұрғызылған.
Жезқазған қаласынан 55 км.
Орналасқан. Мазар өз дәуіріндегі
сәулет өнерінің тамаша бір үлгісі.
Өрнек таңбаларына қарағанда,
оны салуға Жошыға бағынған
тайпалардың бәрі қатысқан.
Жошы хан мазары 1228 жылы
тұрғызылды деген болжам бар.
Салыну тарихы 1227-122ұж.ж.
Жошы хан мазары туралы ең
алғашқы жазба естеліктер Хафиз
Тыныштың 1589 ж. «Шараф-
намеий шахи» деген еңбегінде
берілген.
Ғимараттың бұрыштары мен кіре
беріс ойығы азғана бұзылған.
Сыртқы күмбезі де бұзылуға
ұшыраған. 1946ж. Архитектор Г.
Г. Герасимовтың басқаруымен
ғимаратқа жөндеу жұмыстары
жүргізілді. Бұл бір камералы,
төртбұрышты, портальді-күмбезді
мавзолей. Екі қабатты күмбезден
тұрада. Сыртқы күмбезі 17
бүйірлі жұлдызшалы барабан
үстіне орналасқан. Бұл екеуіде
көгілдір плитамен өрілген. Ішкі
жартылай сфералық күмбез
түрінде салынған. Қабырғалары
тегіс, едені төртбұрышты
кірпіштен салынған. Мавзолейдің
ішінде төртбұрышты кірпіш
Тарихи анықтама

Дүзен мазары (ХІХ ғасыр) Дүзен Кесенесі– Орталық
Қазақстанда 19 ғасырда салынған
ғұрыптық ескерткіш. Қарағанды
Дүзен Сандыбай облысы Ұлытау
батырдың үлкен ұлы. ауданы Қаракеңгірдің оң жақ
жағалауындағы Қарақұдық
Ауылда болыс болған. сайында орналасқан. Ғимаратты
Әкесі Дүзенге баласы 1863 — 66 жылдары халық шебері
там салдырған, мазары Сералы Еламанұлы Дүзен
Сандыбайұлының қабірінің басына
қызыл кірпіштен Алаша тұрғызған. Кейбір еңбектерде
хан мазары үлгісінде ғимаратты Қарамола, Жүзден,
Дзен, Джузден деп қате жазып
салдырған. жүр. Ғимарат сол жерден 25
Реставрациялық шақырымдағы Алаша хан
жөндеуден өтпеген, күмбезіне ұқсайды.
Дүзен Кесенесінің негізгі көлемі
тіреулермен тірелген күрделі пештақты-күмбезді
қалпында сақталған. текшеленген құрылыс болып
есептеледі. Ғимараттың
бүрмеленген күмбезі он қырлы
мойындықпен көтерілген. Ал
іргесінің сыртқы өлшемі 8,5х10,2
м, ішкі өлшемі 5,4х5,4 м.
Кірпіштері (26x26x6 см) қалың
майбалшық ерітіндісімен өрілген.
Пештақтың жалпы биіктігі 10 м.
Бас қасбетінде есік ойығы
(1,70х0,77 м) алдында беларқалы
қуысы бар. Оның айналасы үш
жолақты жақтаумен қоршалған.
Ортадағы жолақ шаршы өрнектеліп
ойылған тақтайша кірпішпен
әрленген. Ал қалған 3 қасбетінің
қабырғасы “ромб” пішінді
қалаумен өрілген. Қасбеттерінің
жоғары жиектерінде биіктігі 60 см
дөдегесі бар. Дөдегенің шаршы
қалыпты тақтайшалары сегіз
қырлы жұлдызбен оюланып,
үстінен көк түсті жыланкөз
шыңылтырмен көмкерілген.
Тарихи анықтама

Басқамыр қаласы (VІІІ-ХІІ ғ.ғ.) Тарихи деректерде аттары
аталатын Орталық Қазақстандағы
орта ғасырлық қалалардың
барлығына жуығы Ұлытау-
Жезқазған өңірінде орналасқан.
Олар оғыз (гуз) тайпаларының
VIII-XI ғасырлардағы тұрақтары
ретінде белгілі.Бұл қалалардың
осы өңірде тұрған орындарын
анықтауға С.Г.Агаджанов пен
Ә.Х.Марғұлан үлкен үлес қосты.
Олар әйгілі араб тарихшысы Әл-
Идрисидің «Нузхат-ал-Муштак
фи ихтарак ал-Афак» атты еңбегі
мен «Сурат ал-Ард» (Жер бедері)
атты картасын зерттеу барысында
Ұлытаудағы ежелгі қалалар мен
іргелі қоныстардың жұрттарын
айқындап берді.
Көне деректерде Қиян (Хиям)
Басқамыр — ортағасырлық қала орны. Қарағанды облысы Жезқазған қаласы оғыздардың бас қаласы
қаласынан 83 км жерде, Жезді өзенінің сол жағалауындағы, Талдысай өзенінің ретінде аталады. Идриси
құйылысында. картасында ол Сарысуға (Руза)
құятын Кеңгір (Магра) өзенінің
бас жағында, Ертағы (Ұлытау)
тауының шығыс бетінде тұр.
Оның орналасқан жері біз
Басқамыр атап жүрген ежелгі
қаланың жұртына дәл келеді.
Ол Жезді кентінен 25 км
теріскейде, Жезді өзені Талдысай
өзенімен қиылысар тұста, Есқұла
шоқыларының қойнауында
орналасқан. Басқамыр
ескерткішінің құрамына қала
жұртының үйінділерінен басқа 2
мазар, қорым, 1,3 км жердегі
тереңдігі 20 м шахта, 2 км
жердегі Есқұла тауының биік
төбесіндегі тас мұнара (биіктігі
Батыр Сандыбайұлы Ерден мазары

Ерден Сандыбайұлы 1808 жылы қазіргі Ұлытау ауданы, Қаракеңгір өзені бойында дүниеге
келген. Қазір осы өзеннің жағасында Ерден күмбезі тұр.
Ерденнің атасы Төлек батыр, әкесі Сандыбай батыр. Ерден өзі батыр, ақылды, ел қамын
ойлаған ұлағатты жан екен. Ол 35 жасында аға сұлтан болыпты. 1843 жылы болыстықты,
ел басқаруды қолына алған. Қаракеңгірге келіп қоныс тіккен. Ұлытау маңындағы арғын
аталарын Арғанатына көшіріп, орналастырған. 1862 жылы Атбасар ауданына аға
сұлтандыққа сайланған. 55 жасында қайтыс болған.
Ерден кесенесі 1999 жылы қыркүйек айында Ұлытау ауданының және Жезқазған, Сәтпаев
қалаларының халқының күшімен қалпына келтірілді.
Едіге моласы ХV ғасыр басы. Едіге туралы аңыз.
Тарихи Едіге - аты көпке мәлім,
халықтың тарихи сапасында үлкен із
қалдырған адам. Руы парсы деректері
бойынша - маңғыт, араб
жылнамашысы Иби-Арабынан дерегі
бойынша - қоңырат.
Едіге Тоқтамыс ханның ордасындағы
беделді билердің бірі болған. Кейін
Темір-Мәлік ханның ұлы Темір-
Құтлықпен бірге Тоқтамыстан қашып
шығады да, Ақсақ Темірге келеді
және Ақсақ-Темірдің көмегімен
Тоқтамысқа қарсы соғысады.
Тоқтамыс қашып кеткеннен кейін,
Орда ханы - Темір-Құтлық болады да,
биі - Едіге болады.
Бір деректе Едігенің әкесі - Балташық.
Ол Темір-Мәлік ханның биі болған.
Ендігі бір деректерде Едігенің әкесі
Құтлы-Қия. Ол Тоқтамыс
ордасындағы кұсбегі.
Едігенің әкесі кім болғанда да,
Ұлытау тауы. Едіге шыңы.
Тоқтамыс қолынан қаза тапқан.
Бұл тарихта аты қалған, әйгілі Едіге батырдың сүйегінің үстіне салынған Едігенің Тоқтамысқа өшітуі осыған
қорған. Қорғанның кейбір жерлері бұзылуға ұшыраған. байланысты.
1982 жылы Жезқазған тарихи өлке тану мұражайының қызметкерлері "Едіге" жырындағы әкесі - Баба Түкті
Шәшті Әзіз. Осы кісі әулиелік қылып
зерттеген. жүргенде Ағұн дариясының
Едіге моласы ірі тастардан дөңгелете қорған түрінде салынған. жағасында алтын шашын тарап
Қорғанның диаметрі – 8,8 м. Биіктігі – 4,80 м. отырған пері қызын кездестіріп,
Қорғанның солтүстік жағынан таға тәрізді кішкене «коридор» жалғанған. үйленеді. Едіге осы пері қызынан
туады. Едігенің барлық жағы
Оның ұзындығы – 3 м., ені – 2 м. қарапайым халық арасында қой
Мола биіктігі – 2 м. болатын тік жартастың шетінде орналасқан. бағумен өтеді. Тек өзінің даралығы
мен даналығы арқасында ғана ол
көптен бөлініп шығып, би дәрежесіне
Қорғантас. Ахмет ишан Оразайұлы (1861-1926 ж.т.)
бұрынғы Ақмешіт уезі, Сырдария ауданы
Зіңкерет ауылында туған. (Қазіргі
Қызылорда облысына қарасты Телекөл,
Сарысу бойында) - ишан, қоғам
қайраткері. "Қазақ" газетін ұйымдастырушы.
Алғаш әкесі Оразай ишан Бұғыбайұлынан
(1807-1896) сауатын ашып, кейін Бұхара
қаласындағы діни медресені үздік бітіріп,
имамдық хатыршат алып, құранқари болып
оралады. Мешіті мен қыстауы Ұлытау
ауданы Қорғантас елді мекенінде. 1880-1881
жылы екі рет Меккеге қажылыққа барады,
мешіт пен мектепті қатар ұстап, өз
балаларын жаңаша оқытқан. Баласы Мұстапа
Оразайұлы Үпідегі медресе "Ғалияда" Сайфи
Құдаш, Бейімбет Майлин, Мағжан
Жұмабаевтармен бірге оқиды, кейін сол
медресе шәкірттерінің бастауымен
ол "Қазақ" газетін шығаруға белсене
араласады. Ахмет өз үйінің жанынан жаңаша
үлгімен пәндік бастауыш мектеп аштырып,
Ибраһим Сайфулдинов деген жігітті мұғалім
Қорғантастағы Ахмет ишан Оразайұлының етіп алады. Ол есеп, жағрапия, орыс тілі
секілді пәндерді де қоса оқытады. Бұл
медресе-мешіті. мектепте өзінің жиені академик М.Қаратаев
та оқып білім алған. Ахмет елге баспасөздің
қажеттігін түсініп, баласы арқылы
А.Байтұрсынов, М.Дулатовтармен
хабарласып, газет шығаруға қажетті 2000 сом
ақша жинайды, ашылған газетке баласы
Мұстапаны бастырушы
етеді. "Қазақ"газетінің жұмысына өзі
атсалысып, қазақ балалары оқулығына бәйге
Аяққамыр-орта ғасырдан сақталған көне Аяққамыр
қала. Қарағанды облысы Жезқазған Аяққамыр күмбезі
қаласынан солт.-шығысқа қарай 70 Аяққамыр күмбезі-12
километр жерде, жезді өзенінің сол ғасырдың ақырындағы
жағасында,Қарабұлақ жылғасының осы сәулет өнері ескерткіші
өзенге құйылысында орналасқан.Алғаш Қарағанды облысындағы
Ә.Х.Марғұлан С.ЖЖолдасбаев Жезді кентінен солтүстік
зерттеді, соңғы жылдары Ж.Е.Смайылов батысқа қарай ұ километр
кешенді тарих-археол. Зерттеу жерде орналасқан.Орталық
жұмыстарын жүргізді.Шаршы Қазақстанның көрнекті
пішіндес(60-60м),биіктігі 1м аласа төбе ескерткіштерінің бірі
түрінде сақталған 3жағы ормен,4 болып табылады.Биіктігі
жағы(оңтүстік-шығыс)ұзын топырақ 1м тас іргетастын үстіне
жалдармен,тас қабырғамен 8,10-ұ,84м көлемде тік
бекемделген,мұнаралары бұрыштарынын бұрышты жобамен
шығарылған.Типол. жағынан А. цитоделсіз порталды-күмбезді
қалаға жатады. Қазылған оңтүстік жобамен
бөлігінен қабырғалары бір-бірімен салғызған.Алдыңғы беті П
тұтасып жатқан 8 бөлменің орны әрпі сияқты жиектеліп
ашылды.Баспаналардың ең үлкенінің монумент портал түрінде
ауданы 27,5 м2,қабырғаларының әшекейленген.Кіретін қуыс
қалындығы және әрқайсысында бір-бірден аркамен жабылған.Күмбезі
шығарылған есіктердің кеңдігі 0,8 м-ге күйдірілген кірпіштен
дейін,едендер тегістеліп балшықпен қаланып,жарты оюлармен
сыланған,шаруашылық шұңқырлары әшекейленген тақталармен
мендөңгелек,диаметрі 0,5 м-ге,терендігі қапталған. Аршы негізден
еден деңгейінен 0,2-0,4 м-ге ошақтары бұрыштарын кеміте қалау
бар.Сүйек,тас,ағаш,металдан істелген арқылы күмбез
көптеген бұйымдар,450- ден астам қыш шығарылған.Архтектуралы
бөлшектері табылды.А.қышы оғыз-бесене қ құрылымы мен
тайпаларының ескерткіштеріне безендірілуі ұ-11
жатады.Қала 5-11 ғасырларда өмір сүрген. ғасырлардағы осындай
құрылыстарға тән.
1391 жылы Әмір-Темір
Алтыншоқы (Ақсақ-Темір) Алтын
Орданың ханы Тоқтамысқа
200 мың әскерімен шығып,
Ұлытауға келіп ат басын
тіреген.
Ақсақ-Темір биік шоқы
басына шығып, кең жазира
далаға қарап тұрып:
«Мынау бір құтты жер
екен, бұл жерге қандай
белгі қалдырсам екен», -
дейді.
Әрі-бері ойланып тұрып,
керуенмен алып келе
жатқан Меторид тасын
алдырып, 200 мың әскерге
бір-бір тастан тастатып
биік тау тұрғызып, басына
тас қорытатын пеш
салдырып, жанындағы
Алтыншоқыдан табылған Әмір Темірдің 1391 жылғы өзеннен тал қидырып,
жорығы жайлы жазуы бар тас. көмір жасап меторид тасын
балқытып, мынадай
мағынада жазып
қалдырады: «Мен
Жансейіт күмбезі - төрт бұрышты зәулім күмбез.
ХІІІ ғасырда Қыпшақ мемлекеттік бірлестігі Жансейіт күмбезі
кезеңінде тұрғызылған. Қазіргі Қарағанды
облысының Ұлытау ауданындағы Қаракеңгір
ауылының орталығына таяу жерде, Қаракеңгір
өзенінің оң жақ жағалауында орналасқан.Жансейіт
күмбезінің іргесін құмайт қалың таспен қалап,
үстіңгі жағын күйдірген кірпіштен өрген. Кіретін
есігі сол кездегі дәстүр бойынша оңтүстік-батысқа
қаратылған. Күмбездің маңдай алды қирап біткен.
Жақсы сақталғаны - үш қабырғасы. Солтүстік пен
оңтүстік қабырғасының ұзындығы 8,35 метр.
Қалған қабырғалардың биіктігі 2,5 метрден 3,5
метрге дейін сақталған. Маңдай жақ қалауының
қалыңдығы 3,5 метр, қалғаны 2,7 метр. Мазардың
күмбезі құлап, ортасына түскен. Күмбезінің түрі
қандай болғаны белгісіз. Оның іргесінде шашылып
жатқан көк шыны бедерлер ғана бар.
Жансейіт күмбезінің теріскейінен он метр жерде
ежелгі дәуірде кірпіш күйдірген екі пештің орны
табылды. Оны қазып көргенде ішінен күйдірілген
кірпіш, ғаныштың және бетін көк шынымен
көмкерген жұқа кірпіштердің сынықтары
табылған.
Жұбан ана
Тарихи маңызы мен географиялық
орны жағынан Улытау өңірі
архитектуралық ескерткіштері тобына
кіретін күмбезді кесене, Сарысу
өзенінің оң жағалауында тұр. Жұбан
ана күмбезі туралы алғашқы жазба
деректі орыс ғалымы П.И.Рычков
келтіреді. Бұл ескерткіш жайлы әр
кезде осы өңірде болған
А.К.Красовский жазба мәліметтер
қалдырған. Шоқан Уалиханов 1863
жылы күмбездің суретін салып, шағын
мақала жазды. Онда жергілікті
халықтың бұл кесенені «Әулие
қабыры» деп атайтыны айтылады.
Жұбан ана күмбезі республикалық
маңызға ие ескерткіштердің тізіміне
енгізілген.
Қойлыбай

Қойлыбай- XV ғасырдың І жартысында
бақсылық қасиетімен, әулиелігімен
есімі байтақ далаға танылған кісі.
Арысын ардақтаған Ұлытау –
Жезқазған өңірінің бір топ зиялы
азаматтары Қойлыбай бақсының
зиратының басына 1993 жылы
сымбатты кесене орнатты. Атағы
алысқа кетіп, іс – әрекеті талай белгілі
ғалымдардың зерттеу еңбектері мен
белгілі ақын – жазушылардың
шығармаларына арқау болған
Ұлытаудың ғұлама перзенті Қойлыбай
әулие алдындағы парызының бір
бөлігін ұрпақтары осылай өтеді.
Малшыбай мавзолейі

(XIX ғ)
Қарағанды облысы. Ұлытау ауданы. Сарыкеңгір ауылы.
1989 жылы "Казпроектрестоврация" институтының
архитекторлары өлшеу жұмыстарын жүргізді. Рестоврациялық
жұмыстар жүргізілген жоқ. Порталы, күмбезі толық бұзылған.
Бір камералы, күмбезді ғимарат. басты фасады күйдірілген
және шикі кірпіштен салынған. Қабырғалары 3 қабатты.
Фундамент жоқ. Көлемі 6,5Х6,7м. Биіктігі 4м. Аумағы 174 м.
куб Кіре беріс қақпасы оңтүстікке бағытталған
Теңбай кесенесі

(XIXғ)
Ұлытау ауданы. Сарыкеңгір ауылынан солтүстік-шығыста 26
км жерде орналасқан. Салыну тарихы белгісіз.
1989 ж. "Казпроектрестоврация" институтының
архитекторлары өлшеу жұмыстарын жүргізді.
рестоврациялық жұмыстар жүргізілген жоқ. Ылғал мен жел
әсерінен сыртқы беті, қабырға, күмбезі бұзылуға ұшыраған.
Кесене екі мазар мен жартылай бұзылған бір сағанатамнан
тұрады. Сағанатам табиғи текше тастардан салынған. Бірінші
мазар портальді-күмбезді, күйдірілген кірпіштен салынған,
төрт бұрышты. Екінші мазар шикі кірпіштен қаланған.
Территория аумағы 0,1 га.
Шотқара мазары

(19 ғ.)
Ұлытау ауданы. Жезқазған қаласынан 47 км. солтүстік-
шығыста орналасқан. Салыну тарихы белгісіз.
1977 ж. Қазақ ССР Мәдениет министрлігінің экспедициясы зерттеу
жұмыстарын жүргізген. Күмбездің жоғары бөлігі қираған.
Рестоврациялық жұмыстар жүргізілмеген.
Бұл портальді - күмбезді ғимарат. Бүйір және артқы фасадтары
әшекейлі кірпіштен қаланған. Басты фасад П. - тәрізді белдеулікпен
өрнектелген. Күмбезі барабансыз салынған. Кіре беріс ойығы мен
арқасы жартылай шеңберлі. Ғимарат шикі кірпіштен салынып,
күйдірілген кірпішпен өрілген. Кірпіштердің көлемі 25х12х5см.,
25х25х6 см. Ғимараттың ішкі көлемі 3,91х3,94м. Сыртқы көлемі
5,60х6,25м. Биіктігі 4,67.

Ұқсас жұмыстар

Қазақстаннан шетелге кеткен балалардың құқықтарықорғалуда ма?

ЖОШЫ ХАН КЕСЕНЕСІ

XІ-ХІІ ғғ. Қазақстан жеріндегі отырықшы және көшпелі отырықшы және көшпелі мәдениет

Бәйдібек ауданы әулие, батырлар шыққан киелі жер

ОРТА ҒАСЫРЛАРДАҒЫ СӘУЛЕТ ӨНЕРІ

Архитектура стильдері

Көк бөрі

Білімділер

Жамбас белдеулерінің сүйектері

Қожа Ахмет Йасауи кесенесі

Пәндер