Өндірістік шу мен дірілден қорғану: акустикалық сипаттамалар, зиянды әсерлері және өлшеу әдістері

Қ. И. СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ТЕХНИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ

Өнеркәсіптік инженерия институты

Тіршілік әрекеті қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау кафедрасы

№4 тәжірибелік жұмыс

Өндірістік шу мен дірілден қорғану құралдары

Қабылдаған: п. ғ. к., доцент Тукенова К. Т.

Орындаған: Жәнкіш М., Сартаева М., Нұрқасынов Е., Аманжол Х.

Мамандығы: 5В071200

Шу - өндірістік факторлардың ең зияндысы, әрі ең жағымсызын тітіркендіргіш және қауіпті.

Шумен күресу - ертеден келе жатқан мәселе болып табылады. Онымен күрес Орта ғасырда, Ежелгі Грецияда, Римде басталып, қазіргі кезге дейін жалғасып келеді. Заңдар мен актілерде шығарылған. Мысалы: Екатерина екінші түнгі уақыттарда дыбысты сигналдар беруге тиым салды. Біздің заманымызда шу адамға ерекше әсер етеді. Дыбысты энергия барлық жерде пайда болды және жасанды жолмен жаратылып барлық жерге дабыс енеді. Дыбыс толқындары көбінесе қиылысып әсерлі күшке жетеді де, адамға қатты әсерін тигізеді, сол кезде біз шуға қатты шағым білдіреміз.

Мүкіс- құлақ ауруларының ең қауіпті түрі. Жалғыз ол ғана емес, асқазан ауруы, асқазан және жіңішке ішек жарасы көп жағдайда шулы жерде жұмыс істейтін адамдарда жиі кездеседі. Шу - жүрек ауруларына, техникалық ауруларға себепші болады, қатерлі ісік ауруларына себепші болады. Ол жүйке жүйесін әлсіретеді, ағзаның жалпы кедергісін төмендетеді. Шулы жағдайда адамның жүйке энергиясы ағзаға әсер ететін шуды жеңуге шығындалады, бұл еңбек өнімділігін төмендетеді.

Шу дегеніміз-әрбір жағымсыз, тітіренгіштік дыбысты немесе жиіліктігі дыбыстар жиынтығын айтады.

Дыбыс көзі- ауада, жиілік диапазонында адамның есту мүшесі секундына 16-дан 2000 тербеліске дейін қабылдай алатын бір қатар толқындарды тудырады. Дыбысты қысым мен жетілдіру көзі арқылы, адамның дыбыс қабылдау аймағы есту табалдырығымен қатерлі табалдырығының арасында орналасқан, мұнда 1000Гц жиілікте 2*10-5 және 2*10-2 н/м дыбыс қысымы сәйкес келеді.

Дыбыс қысымнан басқа, шуды қарқындылықпен сипаттауға болады, яғни дыбыс күшімен немесе электротехникада айтылатындай, дыбыс қуатының ағынымен және дыбыс қуатымен. Бұл шамалардың арасында математикалық байланысы бар.

мұндағы J - дыбыс қарқындылығы; W - дыбыс қуаты; S - дыбыс энергияларын қабылдайтын аудан, P - дыбыс қысымы; - дыбыс тарайтын орталықтың тығыздығы, С-осы ортадағы дыбыс жылдамдығы.

Шуды сипаттайтын шама, айырмашылығы 1013 және одан да көп қатарлы, өте кең шектерде өзгере алады. Тәжірибеде осындай әртүрлі сандарды қолдану мүмкін емес. Сонымен қатар, адамдардың есту мүшесінің психофизикалық ерекшелігі мынадай, ол нақты дыбыс қысымын емес, оның салыстырмалы өзгерісін қабылдайды. Акустикада бұл шамаларды логарифмдік бірлікте - белдермен немесе 10 есе аз децибелдермен өлшеу қысымы белмен келесі түрде көрсетіледі.

L=lg*j/j0=lg* / 0=lg* 2/ 02;

Мұнда L - шама дәрежесі, j0=10-12 Вт/м2, 0= 10-12 Вт, P0=2*10-5 Н/м2 - 1000 Гц жиіліктегі есту табалдырығындағы сәйкесінше шамалары.

Адамның дыбыс қаттылығын субъективті қабылдауы сонымен қатар, дыбыстың материалдан өту қабілеттілігі және бөгеттерден өтуі тербеліс жиілігіне байланысты. Сондықтан акустикалық зерттеулер мен есептеулер кезінде шудың спектральды құрамын білу қажет.

Шу немесе кез-келген акустикалық дабылды элементарлық (қарапайым) синусоидтарға бөлуге болады, алайда мұндай жұмысты орындаудың мәні жоқ. Сондықтан кең жолды шудан жеке жолдар жиілігін шу спектрінің анализатор көмегімен бөледі. Бұл прибордың акустикалық фильтрлары сит тобы сияқты әсер етеді.

Стандартты активті жолдар жиілігі- диапазон жиілігі, онда ең жоғарғы жиілік ең төменгі жиіліктен екі есе артық, келесі рота геометриялық жиіліктері бар: 63, 125, 250, 500, 1000, 2000, 4000, 8000 Гц.