Қанның реологиялық қасиеттері

Жоспар:

1. Қан

2. Реология

3. Қанның реологиялық қасиеттері

Қан

Қан - ағзадағы дәнекер ұлпасының бір түрі. Оның негізгі бөлігі жасуша аралық сұйық зат - плазмадан құралады. Плазмадан қан жасушалары - эритроциттер мен лейкоциттер және қан пластинкалары - тромбоциттер болады. Тромбоциттер сүйектің кемік майындағы жасушалардан түзіледі. Олардың жетілуі, қорға жиналып, бұзылуы басқа мүшелерде өтеді.

Қанның қызметі

Асқорыту - қан, ұлпалар мен мүшелерге қоректік заттарды, суды, минералды тұздарды және витаминдерді тасымалдайды;

Бөліп шығару - қан бөліп шығару мүшелері арқылы ыдырау өнімдерін шығарады;

Тыныс алу - өкпе мен ұлпалардың арасында газ алмасу процесін қамтамасыз етеді;

Регуляторлық - әр түрлі мүшелердің гуморальдық реттелуін анықтайды, ағзада гормондар мен басқа заттарды жеткізеді, олар мүшелердің қызметіне әсер етеді (күшейтеді немесе бәсеңдетеді)

Қорғаныш - қанның құрамында фагоцит қабілеті бар жасушалар болады және арнайы ақуыздар - антиденелер болады, олар улы ағзалардың көбеюіне кедергі жасайды да оларды бөліп шығарады.

Терморегуляторлық - қан ағзаның тұрақты дене қызуын сақтайды.

Тамырлар жарақаттанғанда одан аққан қан ұйып, қанның ағуына кедергі жасайтын іркілдек зат - тромб түзеді. Іркілдек зат бірте-бірте қоюланып тамырдың зақымданған жерін бітейді де, аққан қанды тоқтатады. Біраз уақыт өткен соң тамыр жарақаты жазылып, тромб жойылады.

Қан плазмасы (гр. πλάσμα) - қанның сұйықтық бөлімі, ақуыздар коллоидты ертіндісі. Оның құрамына (90-92%) органикалықжәне анорганикалық заттар(8-10%) кіреді. Плазмадағы оганикалық заттардан ең көбі белоктар (орта есеппен 7-8%) - албуминдер, глобулиндер және фибриноген (фибриногені жоқ плазманы қанның сары суы деп атайды) . Одан басқа, қан плазмасы құрамында глюкоза, май, майтекті заттар, аминқышқылдар, мочевина, зәр және сүт қышқылы, ферменттер, гормондар т. б. болады.

Қан тамырлары (лат. vasa sanguinea) - адам мен жануарлар организмінің жүрек-тамырлар жүйесіне жататын, қабырғасы серпімді келген түтікше мүшелер.

Қан тамырлары:

қанды жүректен алып шығып, организмге тасымалдайтын қызыл тамырларға - артерияларға,

қанды организмнен жүрекке алып келетін көк тамырларға - веналарға және

оларды өзара байланыстырып организмдегі жасушалық және ұлпалық деңгейде үздіксіз жүретін зат алмасу процестерін қамтамасыз ететінмикроайналым арнасының қан тамырларына (қызыл тамырша -артериола, қылтамыр - капилляр, көк тамырша - венула) бөлінеді.

Реология

Реология - заттың аққыштығы және деформациясы туралы ғылым. (гемореологиясы)

Реология (Rheologia - сұйықтықтың ағуы) - Медициналық-биологиялық тұрғыдан (биореология, гемореология) реология қанның, жұлын сұйықтығының, иновиальдық сұйықтықтың ағуын, сүйектің, бұлшық еттің және басқа адам және жануар организмі мүшелерінің деформациясын зерттейтін ғылым саласы.

қанның реологиялық қасиеттері

Гемореологиясы - (гемо - қан) -қанды тұтқыр сұйық деп қарастырып, оның қан тамырларының бойымен қозғалысын зерттейтін биофизика ғылымының бір саласы.

Тұтқырлық тұсынан қарағанда қан - қан ньютондық емес сұйық. Себебі қан -формалық элементер сузпензиясының плазмадағы ертіндісі. Олэлементтің өзіне тән ішкі құрылысы және қасиеттері бар. Плазма мөлдір. ньютондық сұйық. Бірақ формалық элементтердің 93%-ы эротроциттерден болғандықтан, қанды эророциттік сузпензисы физиологиялық ерітіндісі деп, жеңілдетіп қарастыруға болады. Эротроциттердің басты қасиеттерінің бірі - эротроцит бағанын құруға бейімділігі.