Оқушылардың электронды

Компьютер-әмбебап ақпараттық машинасы.
Информатика дегенiмiз не?
Компьютер ақпаратты өңдеу құралы.

Өткізген:
Ибраева Қарлығаш Қадырханқызы
информатика пәнінің оқытушысы
№15 мектеп-лицей - 2010 ж.
Әр бір сұраққа жауап беру арқылы
“Есептеуіш техникасының даму тарихы”
туралы пирамида құрастырылады.
Миға шабуыл:

• Компьютер деген не?
• Ақпараттық құралдар неден құралады?
• Компьютердің бағдарламалық жасақтама деген
не?
• Қолданбалы бағдарламалардың міндеттері
қандай?
• Бағдарламалау жүйелері не үшін қолданылады?
• Мәліметтер дегеніміз не?
• Мәліметтер ішкі жадта қалай орналасады?
• Файлдармен қандай операциялар жүргізуге
болады?
Оқушылардың іскерліктерін,
Электронды есептеуіш өз бетімен еңбектену
техникасының даму тарихымен сезімдерін, білімдерін дамыту.
танысу және оның құрылу
жолдарын меңгерту, Байқағыштық, сын
тапсырмаларды орындау тұрғысынан ойлау,
Оқушының білім сапасын
барысында теориялық білімді шығармашылық қабілеттерін
арттыруға және пәнге
практикамен ұштастыруды дамыту.
қызығушылығын өздігінен
қалыптастыру, ізденуге тәрбиелеу; Оқушылардың электронды
Электронды есептеуіш есептеуіш техникасының даму
Оқушыларды ұқыптылыққа,
техникасының даму тарихында тарихын меңгеру дағдыларын,
ұйымшылдыққа, өзін-өзі бағалай
әртүрлі белгілеріне қарай ақпараттық сауаттылығын
білуге, ұлтжандылыққа
мәліметтерді іздеу әрекеттерін дамыту.
тәрбиелеу.
меңгеру.
Сауатты азамат болуға,
еңбексүйгiштiкке тәрбиелеу.
Сабақтың түрi: Жаңа сабақ.

Сабақты жүргiзу әдiсi: Баяндау, ауызша, көрнекіліктер,
сұрақ-жауап, сөзжұмбақ шешу, хронологиялық картамен
жұмыс, проблемалық сұрақтар беру.

Сабақта пайдаланатын көрнекiлiктер: ДЭЕМ, проектор,
оқулықтар, интерактивті тақта, оқушы өзі толтыратын
бланкілері, электронды есептеуіш техникасының даму тарихы
туралы бүктемелер, Microsoft PowerPoint презентациясы,
Activstudio флипчарты, Activslate интерактивті тақтаны
қашықтықтан басқару құрылғысы.

Пәнаралық байланыс: Тарих, ағылшын, математика, сызу.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңi.
а) Сәлемдесу, түгендеу;
ә) Оқушылардың назарын сабаққа аудару;
б) оқушыларға жауап беру бланкілерін тарату.
ІІ. Оқушы бiлiмiн жан-жақты тексеру.
Алдыңғы сабақтарда танысқан материалдарды сұрақтар қойып, қайталау. Сұрақтар
алдын-ала дайындалып, ауызша беріледі. Әр сұраққа жауап беру арқылы өтілетін
тақырып ашылады.
ІІІ. Жаңа материалды игеруге дайындық.
Алғашқы пайда болған есептеу құралы есепшот болып табылады. Кейбір
деректерге сүйенсек, есепшоттың жасы 2000-5000 жылдар шамасында, ал пайда
болған жері ертедегі Қытай немесе ертедегі Египет, тіпті ежелгі Греция болуы да
мүмкін. Бұл санау құралын гректер мен Батыс-Еуропалықтар «абак» деп,
қытайлықтар «суань-пань», жапондықтар «серобянь» деп атаған.
Бұл құралмен есептеулер оның шұңғыл тақтада орналасқан тастарын
жылжыту арқылы жүргізілген. Тастар піл сүйегінен, түрлі түсті шынылардан,
қоладан жасалды. Осындай есепшоттар қайта өркендеу дәуіріне дейін
пайдаланылып келді. Оның жетілдірілген түрі осы күнге дейін қолданылып келеді.
IV. Жаңа сабақты түсiндiру.
Компьютерлерге дейінгі кезең
Есептеу машиналарының алғашқы жобалары
Ғылыми төңкеріс
Алғашқы компьютерлер
Компьютер буындары
І буыны
ІІ буыны
ІІІ буыны
ІV буыны
V - ? буыны

Хронологиялық картамен жұмыс
Сөзжұмбақты шешу
Үйге тапсырма
Абаак (грек. αβαξ, abákion, лат. abacus - тақта) - есептеу
тақтасы, Абак (Ежелгі Рим) - V-VI ғасыр

Абак тақтасы Абак тақтасының
өңделген нұсқасы

Абак тақтасы сызықтар арқылы өрістерге бөлінген.
Есептеулерді өрістерде орналасқан тас немесе басқа да ұқсас
элементтердің көмегі арқылы жүзеге асырылып отырған.
Суаньпань (кейбір деректерде cуан-пан; suànpán) –
Суань-пань (Қытай) - VI ғасыр

Суаньпань тік бұрышты жақтаудан
тұрады, онда әр қайсысына параллель
созылған сымдар немесе арқандар
сандармен тоғысады. Перпендикуляр
бағытта екі бөлімдерге суаньпань
тасаланған.
Үлкен айырылуда («жер») әрбір сымда
Суаньпань тақтасы
бес түйіршіктен, астыңғы бөлікте
(«аспан») – екі түйіршіктен өткізілген.
Сымдар ондық дәрежелерге талапқа сай
болады .
Соробан (яп. 算盤 / そろばん ?, «шот тақтасы») — жапон шоты
(абак). Қытай суаньпаньнан туындаған. Орта ғасырларда
Жапонияға әкелінген.

Соробан тік орналасқан тоқу біздерінің /спицы/ сандарынан түзеледі.
Әрбір тоқу бізі цифрды ұсынады. Олар әдетте 13, бірақ соробанның
21, 23, 27 тіпті 31 тоқу бізінен тұратыны кездеседі. Әр тоқу біздеріне
5 сүйектен өткізілген және жоғарғы сүйек әрбір тоқу
бізінде төменгі бөлімшеде жақтаумен қоршалған. Төрт төменгі сүйектер
«жер» деп аталады және әрқайсысы бірлікті ұсынады. Жоғарғы сүйек
«аспан» деп аталады және бес жерлік деп есептеледі.
Шот (Ресей) – XVII ғасыр.

Орыс шоты (рим абак аналогі) - арифметикалық
туындыны есептеуге арналған механикалық құрылғы.

Шот жақтауға орналасқан тоқу біздеріне өткізілгендермен
сүйектерден тұрады, әдетте 10 данадан тұрады.
Есептеу машиналарының алғашқы жобалары

• Леонардо да Винчи (XV ғасыр) – 13 разрядты
сандарды қосуға арналған есептеу
құрылғысының жобасы

•Вильгельм Шиккард (XVI ғасыр) –
6-разрядты сандарды қосуға және
көбейтуге арналған құрылғының жобасы
«Паскаль машинасы»
(1642)

Блез Паскаль (1623 - 1662) – қосу
машинасын құрастырды
• жетектер мен дөңгелектерден тұрды
• 8-разрядты сандарды қосу және азайту
амалдарын орындады
Лейбниц машинасы
(1672)

• Вильгельм Готфрид Лейбниц
(1646 - 1716)
• қосу, алу, көбейту, бөлу
• 12-разрядты сандар
Аналитикалық машина
Ч. Бэббидж (1821)

• Амалдарды автоматты түрде орындау («диірмен»)
• Берілгендерді сақтау үшін жад қолданылды («қойма»)
• Программаны машина жұмыс жасап тұрған кезде енгізу
мүмкіндігі
• Алғашқы программа – Ада Лавлейс (1842) 1960 жылдары
құрастырылды

Аналитикалық Аналитикалық
машина машинаның өңделген нұсқасы
Ғылыми төңкеріс

Математикалық логика негіздері:
Джордж Буль
(1815 - 1864).

Электронды-сәулелік түтік
(Дж. Томсон, 1897)

Вакуумдық шамдар
(диод, триод), 1906
Ғылыми төңкеріс

Триггер – биттерді сақтауға
арналған құрылғы
(М.А. Бонч-Бруевич, 1918).

Математикалық логиканы компьютерлік
техникада қолдану идеясы (Клод Элвуд
Шеннон, 1936)
Алғашқы компьютерлер

1937-1941. Конрад Цузе компьютерлері:
Z1, Z2, Z3, Z4.
– электромеханикалық реле (екі күйде болатын
құрылғылар)
– екілік санау жүйесі
– бульдік алгебраны қолдану
– берілгендерді кинолентадан енгізу
Алғашқы компьютерлер

• 1939-1942. Электронды шамды
компьютердің алғашқы үлгісі,
Джон Атанасофф

• екілік санау жүйесі
• 29 сызықтық теңдеулер жүйесін шешу
«Марк-I» (1944)

• Құрастырушы – Говард Айкен
(1900-1973)
• АҚШ-тағы алғашқы автоматты
компьютер:
– ұзындығы 17 м, салмағы 5 тн
– 75 000 электронды шам
– 3000 механикалық реле
– көбейту – 3 секунд, бөлу – 12 секунд
Компьютер буындары

• I буын (1945 - 1955)
– электронды-вакуумды шамдар

• II буын (1955 - 1965)
– транзисторлар

• III буын (1965 - 1980)
– интегралды микросхемалар

• IV буын (1980 - …)
– үлкен және өте үлкен интегралды
схемалар (ҮИС және ӨҮИС)
ЭЕМ-нің бірінші буыны
(1945-1955)

• электронды шамдармен жұмыс
істеді
• есептеу жылдамдығы секундына
10-20 мың операция
• әр машинаның өз тілі болды
• операциялық жүйелер болған жоқ
• енгізу және шығару:
перфоленталар,перфокарталар,
магнитті таспалар
«ENIAC»
(1946)
• Құрастырушылар – П. Эккерт және
Дж. Моучли

• Электронды шамдармен жұмыс істеген алғашқы
компьютер:
– ұзындығы 26 м, салмағы 35 тонна
– қосу – 1/5000 сек, бөлу – 1/300 сек
– ондық санау жүйесі
– 10-разрядты сандар
– басты қиындығы – программаларды
енгізу
С.А. Лебедев
компьютерлері

• 1951. МЭСМ (малая
электронно-счетная
машина)
– 6 000 электронды шам
– 3 000 операция/сек
– екілік жүйе

• 1952. БЭСМ (большая
электронно-счетная
машина)
– 5 000 электронды шам
– 10 000 операция/сек
ЭЕМ-нің екінші буыны
(1955-1965)

• Жартылай өткізгіш элементтер – транзисторлар
(1948, Дж. Бардин, У. Брэттейн и У. Шокли)
• Жылдамдығы секундына 10-200 мың операция
• Алғашқы операциялық жүйелер
• Алғашқы программалау тілдері: Фортран (1957), Алгол (1959)
• Мәліметтерді сақтау құралдары: магниттік барабандар, магниттік
дискілер
ЭЕМ-нің екінші буыны
(1955-1965)

• Транзисторлармен жұмыс жасады.
• 1953-1955. IBM 604, IBM 608,
IBM 702

• 1965-1966. БЭСМ-6
– 60 000 транзистор
– 200 000 диод
– секундына 1 млн. операция
– жад – магнитті таспа, магнитті
барабан
ЭЕМ-нің үшінші буыны
(1965-1980)

• Интегралды микросхемалар (1958, Дж. Килби)
• Есептеу жылдамдығы секундына 1 млн. операцияға дейін
• Жедел жад – жүздеген мың байт
• Операциялық жүйелер – жадты, құрылғыларды, процессор уақытын
басқару
• Программалау тілдері Бэйсик (1965), Паскаль (1970, Н. Вирт),
Си (1972, Д. Ритчи)
• Программалар үйлесімділігі
ЭЕМ-нің төртінші буыны
(1980-…)

• Үлкен және аса үлкен интегралды схемалардан (ҮИС, АҮИС) тұратын
компьютерлер
• Дербес компьютерлер
• Қарапайым пайдаланушылардың пайда болуы, графикалық интерфейстің
қажеттілігі
• Әрекет ету жылдамдығы секундына 1 млрд. операциядан жоғары
• Оперативті жад – бірнеше гигабайт
• Көппроцессорлық жүйе
• Компьютерлік желілер
• Мультимедиа мүмкіндіктері (графика, анимация, дыбыс)
ЭЕМ-нің бесінші
буыны

V кезеңнің ЭЕМ-дері деп жақын болашақта пайда болатын
компьютерлерді айтуға болады. Ғалымдар болашақтың
компьютерлері бүгінгі компьютерлермен салыстырғанда әлдеқайда
қуатты, қолданыста ыңғайлы және интеллектуалдық қабілеті өте
жоғары болады деп болжамдайды.
Бұл компьютерлерге барлық мәліметті қазіргідей пернетақтамен
емес, дауыстап командалар беру арқылы енгізіп, олардың адам секілді
машиналық «көру», «есту», «иіс сезу» қабілеті болады деп
болжамдалуда.
Компьютерлердің V буыны - ?
(Жапония, 1980-жылдар)

• Мақсат
- жасанды интеллект қызметін атқаратын суперкомпьютер құрастыру
• Жобаның негізгі сипаты:
– барлық мәліметті логикалық тәсілдермен өңдеу (Пролог тілі)
– өте үлкен мәліметтер қоры
– параллель есептеулер мүмкіндігін қолдану
– бөліп есептеу әдісі
– компьютермен дауыстап «сөйлесу»
– программалық жабдықтарды аппараттық жабдықтарға біртіндеп ауыстыру
• Проблемалар:
– жүйенің өздігінен даму идеясы іске асқан жоқ
– программалық және аппараттық жабдықтардың балансын қате бағалау
– дәстүрлі компьютерлер бұдан да жоғары жетістіктерге қол жеткізді
– технологиялардың сенімсіздігі
– интернеттің дамуы – мәліметтерді сақтаудың жаңа моделі
– 50 млрд. йен қаражат жұмсалды
• Проблемалар:
– техникалық құрылғылар жылдамдықтың шегіне жақындайды
– программалық қамсыздандырудың күрделілігі техникаға деген
сенімділікті азайтады

• Перспективалар:
– кванттық компьютерлер
• кванттық механиканың әсері
• параллель есептеулер
– оптикалық компьютерлер («мұздатылған сәуле»)
– ДНК негізіндегі биологиялық компьютерлер
• ферменттердің қатысуымен орындалатын химиялық реакция
• секундына 330 трлн. операция
Есептеуіш техниканың даму тарихы бойынша
хронологиялық картаны толтырыңыз:
Жылдар Оқиғалар
Б.э.д. 3000 жылға жуық

1642 жылы

1694 жылы

1801 жылы

1820 жылы
ХІХ ғасырдың 30-шы жылдары

1890 жылы

1930 жылы

1942 жылы

1944 жылы

1946 жылы
1946 жылы

1948 жылы
1949 жылы
1951 жылы
1951 жылы

1952 жылы
1964 жылы
1965 жылы
ХХ ғасырдың 70 жылдары
1977 жылы

1980 жылы
Сөз жұмбақ
«Есептеуіш техникасының даму тарихы»

1 4 5

3 6 7

9 6 .-

5 8

Сұрақтары:
Тігінен:

1. Гректер мен Батыс Еуропалықтар есепшотты қалай атады?
2. Жасы 2000-5000 жылдар шамасында ертедегі Қытай немесе
Египет жерінде пайда болған есептеу құралы.
3. 19 жасында дүние жүзінде бірінші рет қосу машинасын
құрастырған адам.
4. Лейбництің механикалық есептеу машинасы.
5. Дүние жүзінде бірінші рет программа жазған адам.
6. 1946 жылы шыққан бірінші ЭЕМ қалай аталды?
7. Екінші буынның элементтік базасы.
8. Логарифм түсінігін енгізіп, логарифм кестесін жариялаған
шотландиялық математик.
9. «Джон Фон Нейманның ЭЕМ архитектурасы» негізінде
1949 жылы құрастырылған машина қалай аталды?
Сұрақтары:
Көлденең:
1. Жапондықтар есепшотты қалай атады?
2. 1833 жылғы программа арқылы басқарылатын машина.
3. 1761 жылы Д. Робертсон жасаған сызғыш.
4. ХІХ ғасырдың соңында есепші-перфорациялық машинаны
құрастырған адам.
5. 1946 жылы ЭЕМ-нің жұмысы мен құрылымының
принциптерін баяндаған адам.
6. Программамен басқарылатын, релелік және механикалық
ЭЕМ-ге негізделген автоматты есептеуіш машина.
7. Арифмометрді құрастырған адам.
8. 1947-1948 жылдары С. А. Лебедевтің басшылығымен
жасалған бірінші ЭЕМ.
9. МЭСМ-нің жетілдірілген түрі.
10.Процессордың жұмысын орындауға қабілетті өте үлкен
интегралдық схема.
V. Жаңа материалды түсiнгендiгiнiң алғашқы тексерiлуi.
Оқушылардың сұрақтарына жауап берiп, түсiнбеген жерлерiн қысқаша
қайталап өту.

VI. Жаңа бiлiмдi пысықтау.
Жаңа сабақты қорытып, қысқаша қайталап өту.

VII. Оқушылар бiлiмiн бағалау.
Жаңа сабаққа белсендi қатынасқан оқушылардың бiлiмдерiн бағалап,
марапаттау.

Үйге тапсырма:
§ 2.1 «ЕТ даму тарихы» тақырыбын оқу;
• ЕТ даму тарихына байланысты қосымша деректер іздеу;
• Хронологиялық картаны толтыру;
• Сөзжұмбаққа жауап іздеу, тапсырмаларды орындау.

Ұқсас жұмыстар

Электронды оқулықтың құрылымы

Ақпараттық коммуникация технологиясы және оның құралдары

Электронды қызмет түрлері. Электронды құжат айналымы туралы

Жасанды денені

Көмірсулар тақырыбы бойынша электрондық оқулықты құрастыру

Ата - анамен

Электрондық жорнал модуліне қойылатын талаптар

"Электронды қызмет түрлері. Электронды құжат айналымы. Электронды оқулықтар дайындау."

"Электронды қызмет түрлері. Электронды құжат айналымы

Болашақ шетел тілі пəні мұғалімдерінің шығармашылық қабілетін қалыптастыру

Пәндер