Хан батыр

“Тәуелсіздік тұтқасы-

бізге аманат”

Интеллектуалды олимпиада

Өткеніңді еске алсаң, Өскеніңнің белгісі.

Өткеніңді ұмытсаң, өшкеніңнің белгісі.

Н. Ә. Назарбаев.

Андронов мәдениеті кезінде Қостанай жерінде пайда болған елді мекен Арқайым ба?

Иә

Жоқ

Қазақстандағы алғашқы көпшілік экологиялық қозғалыс «Азат» қозғалысы ма?

Иә

Жоқ

Ш. Уәлиханов Сібір кадет корпусында 1947-1951 ж. ж. білім алды. Дұрыс па?

Иә

Жоқ

Иә

Жоқ

1935 жылы 5 қазанда Ресейдің Соловецк лагерінде қайтыс болған Алаш ардагері М. Дулатов па?

Сақтар қаружарақтағы от бейнесін шайқаста жауынгерлерге рух береді деп санады. Осы рас па?

Жоқ

Иә

1941-1942 ж. ж Қазақстанға көшірілген завод, фабрика, цех, артельдің саны 120 болды ма?

Иә

Жоқ

1883 ж. Қазақстанда бірінші қалалық кітапхана Орынборда ашылды. Осы рас па?

Иә

Жоқ

Белгілі түрколог ДЖ. Клоусонның болжамы бойынша алғашқы түркеш теңгелері Ақбешім (Суяб) қаласында шығарылды ма?

Иә

Жоқ

ХІХ ғ. ортасында болған Оңтүстік Қазақстан мен Жетісудағы көтерілістер Қоқан хандығына қарсы бағытталды ма?

Иә

Жоқ

1916 ж. ұлт-азаттық қозғалыс кезінде және жазалау шаралары нәтижесінде Қазақстан жеріндегі қазақтардың саны жарты миллионға кеміді ме?

Иә

Жоқ

ІІ кезең. “Білеміз бе?”

1643 жылы Жоңғарлар мен Қазақтардың арасында болған ұлттық тарихтың жауынгерлік даңқ шежіресінде ерлік пен қаһармандықтың жарқын өнегесі ретінде айшықталып қалған шайқас.

Жауабы: Орбұлақ шайқасы.

Қосымша көмек

Бұл шайқаста қазақтың қолын Жәңгір хан бастап шықты.

Шайқастың екінші кезеңінде қазақтарға Самарқаннан 20 мың қолмен Жалаңтөс батыр көмекке келді.

Бұл шайқаста жоңғарлардың 50 мың әскеріне Жәңгір хан бар болғаны 600 жауынгермен шықты.

Шайқас қазіргі Алматы облысы, Жаркент (Панфилов) ауданында болды

Ұлы Отан соғысында Еділдің бойындағы бұл қала «Шығыстың кілті» деп аталды. Бұл қала бағытындағы шабуылдау және қорғаныс шайқастарына Қазақстан жерінде жасақталған 72-ші және 73-ші гвардиялық дивизиялар қатысты.

Жауабы: Сталинград шайқасы.

Бұл шайқас барысында Кеңес Армиясы екінші дүниежүзілік соғыстағы түбегейлі бетбұрысқа шешуші үлес қосты.

Бұл шайқаста полковник Ғани Сафиуллин басқарған 73-гвардиялық дивизияның өзі ғана жаудың 120 танкісі мен 800 автомашинасын жойды.

Қазақстан осы қаламен 500 шақырым бойына шекаралас жатыр.

Шайқас 1942 жылдың күзінде болған еді.

Қосымша көмек

КОКП Орталық Пленумы қабылдаған бұл қаулыдан соң республика еңбекшілері белгіленген шараларды жүзеге асыруға белсене араласып, шабытты еңбек етті. Бұл кезде қазақ халқы тағы да өзіне тән қонақжайлылық, интернационалдық бауырмалдық мінезін таныта білді. КСРО-ның түкпір-түкпірінен адамдар ағылып келе бастады.

Қазақстанға елеулі өзгерістер әкелген бұл қандай оқиға?

Жауабы: Тың және тыңайған

жерлерді игеру.

Қосымша көмек

Бұл игі істің кері әсері де болды: мал шаруашылығын дамытуға зияны тиді, қазақ халқы өз ана тілін ұмыта бастады, көшіп келушілер қазақ халқының ғұрпына, салтына, мәдениетіне менсінбеушілікпен қарады.

Басқа республикадан келгендерге көптеген жеңілдіктер жасалды. Атап айтқанда:

- әр отбасы мүшелеріне ақшалай бір реттік көмек берілді.

мал сатып алуға несие берілді.

5 жылға дейін ауылшаруашылық салығынан босатылды

3. Бұл жұмысты атқару үшін Қостанай, Ақмола, Солт. Қазақстан, Көкшетау, торғай, Павлодар облыстары қамтылды.

4. Оқиға 1954 жылы басталды.

Бұл ұйымға кіретін елдердің жалпы аумағы Жер шарының Еуразия бөлігінің бестен үш бөлігін, тұрғындар үлесі дүние жүзі халқының төрттен бірін құрайды. Сондықтан бұл елдердің ынтымақтастығы мен өңірлік саясат жүргізудегі бағыттарының осы елдер үшін ғана емес, сонымен қатар жер жүзі халқының тағдыры үшін де маңызды.

Бұл қандай ұйым?

Жауабы: Шанхай Ынтымақтастық

Ұйымы.

Қосымша көмек

Ұйым өткізген алғашқы бас қосуда ортақ шекараларға байланысты әскери саладағы сенім мәселелері талқыланды. Мәскеуде өткен кездесуде шекаралық аудандардағы қарулы күштерді қысқарту жөніндегі құжатқа қол қойылды.

1998 ж. Алматыда, 1999 ж. Бішкекте ұйымға мүше елдердің басшылары бас қосты.

Осы ұйымның арқасында Қазақстан мен Қытай арасында даулы болып келген шекаралық мәселелер әділ шешімін тапты. Жалпы көлемі 1000 шақырым жердің 57%- ы Қазақстанға, 43%-ы Қытайға жатады деп шешілді.

Бұл ұйым 1996 жылы сәуірде шекаралас 5 елдің арасында құрылған.

ХХ ғасырдың ортасында басталған, қазақ халқына үлкен қасірет алып келген нәубет.

Жауабы: Семей ядролық полигоны.

Қосымша көмек

Бұл зұлматтың алып жатқан аумағы 8, 372 шаршы шақырым. Орналасқан жері - Шығыс, Солтүстік, Орталық Қазақстанның бір-бір облыстарының түйіскен жері.

Бұл қасіреттен туындаған ауруларға дәл диагноз қоюға дәрігерлерге тыйым салынды. Адам денсаулығына зиянды әсері туралы шынайы мәліметтерді 1990 ж. дейін жасырып келді.

1989 ж. бұл зұлматқа қарсы қозғалыс құрылды. Оның жетекшісі - О. Сүлейменов.

Ол орын 1991 ж. ҚР Президентінің жарлығымен жабылды. 1993 ж. Қазақстан дүние жүзі бойынша тұңғыш болып бұл қарудан бас тартты.

Қазақ шаруалары қатысқан бұл көтерілістен

соң патша әкімшілігі Жайық өзенінің атауын

Орал деп өзгертті

Жауабы: Е. Пугачев бастаған

шаруалар соғысы

Қосымша көмек

Көтерілістің алғышарты: Патша үкіметінің Каспий теңізінің солтүстік-батысындағы шұрайлы жерлерді орыс помещиктеріне бөліп беруі.

Бұл көтерілісте Нұралы хан бастаған ақсүйектер екі жақты бағыт ұстанды.

Көтеріліс үш кезеңнен тұрды.

Тарихи маңызы: орыс және қазақ шаруаларын біріктірді, С. Датұлы бастаған көтерілістің шығуын тездетті

ІІІ кезең. “Тұлғаны таны”

Ақтабан шұбырынды. Хан батыр. Бұқар жырау.

100

200

300

400

500

Ақтабан шұбырынды. Хан батыр. Бұқар жырау.

100

200

300

400

500

Әз Тәуке қайтыс болғаннан кейін таққа таласып, ел бірлігін бұзған төрелердің теріс әрекетін пайдаланған Жоңғарлардың 1723 жылы жойқын шабуылынан кейін «Ақтабан шұбырынды» болып, тоз-тоз болған елді құрып кетуден сақтап қалған, Түркістанның билеушісі Абылай қаланы тастай қашқанда бұл батыр «аруақтап» жүріп, алғашқы халық жасағын құрған еді. Үш жүздің ел ағалары оның осы қасиетін танып, қарадан шықса да 1724 жылы хан сайлап, ақ туының астына біріккен. Бұқар жырау оған «Хан сайладық қарадан» атты көлемді толғауын арнаған және ол сырқаттанып жатқанда Алладан жанын қалдыруды сұрап құрбанына үш жүз адам атаған деген дерек бар.

Сұрақ: Қазақ тарихындағы ең ауыр, қысталаң кезеңде ел билігін қолына алған, ұлы қолбасшы Хан батыр кім?

Жауабы:

Ақтабан шұбырынды. Хан батыр. Бұқар жырау.

100

200

300

400

500

Сұрақ: Қазақ тарихындағы ең ауыр, қысталаң кезеңде ел билігін қолына алған, ұлы қолбасшы Хан батыр кім?

Жауабы:

Ақтабан шұбырынды. Хан батыр. Бұқар жырау.

100

200

300

400

500

Сұрақ: Қазақ тарихындағы ең ауыр, қысталаң кезеңде ел билігін қолына алған, ұлы қолбасшы Хан батыр кім?

Жауабы:

Ақтабан шұбырынды. Хан батыр. Бұқар жырау.

100

200

300

400

500

Сұрақ: Қазақ тарихындағы ең ауыр, қысталаң кезеңде ел билігін қолына алған, ұлы қолбасшы Хан батыр кім?

Жауабы:

Ақтабан шұбырынды. Хан батыр. Бұқар жырау.

100

200

300

400

500

Сұрақ: Қазақ тарихындағы ең ауыр, қысталаң кезеңде ел билігін қолына алған, ұлы қолбасшы Хан батыр кім?

Жауабы:

Билер. Жоңғар шапқыншылығы. Хан.

200

300

400

500

100

200

300

400

500

100

Жауабы:

Бұл хан билік еткен жыл Қазақ хандығының өркендеген және тыныштық орнаған кезі. “Қой үстінде бозторғай жұмыртқалаған заман” деп те еске аламыз. Көрнекті орыс тарихшысы В. И. Левшин Оның даналығы, ел билеудегі шеберлігі үшін грек жеріндегі Спарта мемлекетінің ақылгөйі, заңгер Ликургке теңесе, келесі бір орыс зерттеушісі Л. А. Словохотов бұл ханды б. з. б. ІV ғасырда өмір сүрген Афиннің арханты Солонға теңеген.

Сұрақ: Бұл қай хан?

Билер. Жоңғар шапқыншылығы. Хан.

300

400

500

100

200

Сұрақ: Бұл қай хан?

Билер. Жоңғар шапқыншылығы. Хан.

Жауабы:

200

400

500

100

300

Сұрақ: Бұл қай хан?

Билер. Жоңғар шапқыншылығы. Хан.

Жауабы:

200

300

500

100

400

Сұрақ: Бұл қай хан?

Билер. Жоңғар шапқыншылығы. Хан.

Жауабы:

200

300

400

100

500

Сұрақ: Бұл қай хан?

Билер. Жоңғар шапқыншылығы. Хан.

Жауабы:

1925 ж. Концерт Париж

100

200

300

400

500

200

300

400

500

Әлихан Бөкейханов Парижде тұрып жатқан Мұстафа Шоқайға арнаған хатын жол жүріп бара жатқан бір адамның ұлтарағының астына салып жіберген және жауапты да сол жолмен алған. Кейін бұл оқиғаның жаңағы адамды қайғылы өлімге соқтырғаны тарихтан белгілі.

Сұрақ: Әлихан Бөкейхановтың Мұстафа Шоқайға жазған хатын жеткізген кім?

100

1925 ж. Концерт Париж

Жауабы:

200

300

400

500

Сұрақ: Әлихан Бөкейхановтың Мұстафа Шоқайға жазған хатын жеткізген кім?

1925 ж. Концерт Париж

100

Жауабы:

200

300

400

500

Сұрақ: Әлихан Бөкейхановтың Мұстафа Шоқайға жазған хатын жеткізген кім?

1925 ж. Концерт Париж

100

Жауабы:

200

300

400

500

Сұрақ: Әлихан Бөкейхановтың Мұстафа Шоқайға жазған хатын жеткізген кім?

1925 ж. Концерт Париж

100

Жауабы:

200

300

400

Сұрақ: Әлихан Бөкейхановтың Мұстафа Шоқайға жазған хатын жеткізген кім?

1925 ж. Концерт Париж

500

100

Жауабы:

Батыр. Көтеріліс. Жұмбақ өлім

200

300

400

500

100

Батыр. Көтеріліс. Жұмбақ өлім.

Патша үкіметінің отарлық саясатына қарсы ұлт-азаттық күрес жүргізген, өз заманының қас батыры туралы мынадай аңыз бар. Қалтасынан күміс қасығын тастамайтын ол алдына келген асқа міндетті түрде күміс қасықты батырып, біраз күтеді екен. Себебі күміс улы затқа салғанда қараяды. Хиуа елінде жүрген ол алдынан сусын алып шыққан жас әйелдің пәк бейнесіне сенді ме, әлде қатты шөл қысып тұрғандықтан ба сусынға күміс қасығын салмастан сіміріп салады. Бір сағатқа жетпей бір туар асыл азамат уланған сусыннан көз жұмады. Сұрақ: аңыздағы батыр кім?

200

300

400

500

100

Жауабы:

300

400

500

100

200

Батыр. Көтеріліс. Жұмбақ өлім.

Жауабы:

200

400

500

100

300

Батыр. Көтеріліс. Жұмбақ өлім.

Жауабы:

200

300

500

100

400

Батыр. Көтеріліс. Жұмбақ өлім.

Жауабы:

200

300

400

100

500

Батыр. Көтеріліс. Жұмбақ өлім.

Жауабы:

Н. С. Хрущев. 1962ж. Әділетсіздік.

100

200

300

400

500

Жауабы:

200

300

400

500

ХХғ. екінші жартысында Н. С. Хрущев Орта Азия бюросын құрады, құрамына Өзбекстан, Тәжікістан, Түркіменстан, Қырғызстан және Қазақстанның Шымкент облысы кіреді. Бұл бюроның мақсаты «совет адамы, ортақ тіл табысу» деген зымиян саясатпен республикалар арасындағы шекараларды жою идеясы болды. Осы идеяның алғашқы қадамы - Маңғыстау түбегін «мұнай игеруде тәжірибесі мол» деген сылтаумен Түркіменстанға, Оңтүстік Қазақстанның мақта өсіретін аудандарын Өзбекстанға бермек болады.

Сұрақ: Қазақ жерінің тұтастығын сақтап қалу үшін Н. Хрущевқа тайсалмай қарсы шығып, орынан алынған Қазақсатан ОК бірінші хатшысы кім?

100

Н. С. Хрущев. 1962ж. Әділетсіздік.

200

300

400

500

Н. С. Хрущев. 1962ж. Әділетсіздік.

100

Жауабы:

200

300